حکم پیدا کردن مال یا اشیا گمشده چیست؟

ستاره | سرویس مذهبی – امام صادق (ع) در مورد مال پیدا شده می فرماید: «بهترین كار انسان درباره مال پیدا شده این است كه از زمین برندارد و دست بدان نزند. اگر مردم آنچه را مى یابند برندارند، صاحبش مى آید و آن را برمى دارد.» اما در صورتی که مالی را پیدا کردیم و آن را برداشتیم موظفیم که برای پیدا کردن صاحب آن کارهایی را انجام دهیم؛

 

اعلام بعد از پیدا کردن مال

• مالى كه انسان پیدا مى كند اگر نشانه اى نداشته باشد كه به واسطه آن، صاحبش معلوم شود. احتیاط واجب آن است كه از طرف صاحبش صدقه بدهد (و نیازى به اعلام ندارد).
• اگر مال پیدا شده، نشانه دارد و ارزش آن یك درهم (۶/۱۲ نخود نقره سكه‌دار یا ۱۲/۳ گرم) و بیشتر باشد، واجب است بى درنگ آن را اعلام كند و چنانچه به عمد اعلام نكند و تأخیر بیندازد، افزون بر این كه معصیت كرده، باز هم واجب است اعلام كند.
• اگر مال پیدا شده نشانه‌دار است و ارزش آن كمتر از مقدار یاد شده باشد، یابنده مى تواند همان موقع بدون اعلام، مالكش شود. در این صورت، اگر مالك پیدا شود و مال از بین نرفته باشد، باید آن را به صاحبش بازگرداند و اگر از بین رفته، ضامن نیست.

 

 

مدت زمان اعلام برای مال پیدا شده

مدت اعلام یك سال كامل است؛ بدین گونه كه خود یا كسى از طرف او، در هفته اول، هر روز و سپس در هر هفته یك بار در محل اجتماع مردم و اماكن عمومى اعلام كند.

اگر مال پیدا شده، مانند میوه، سبزى و گوشت فاسد شدنى است، باید تا آخرین فرصتى كه فاسد نمى شود نگه دارد، سپس آن را قیمت كرده و خود مصرف مى كند و یا این كه مى فروشد و قیمت آن را براى صاحبش نگه مى دارد و در هر دو صورت باید خصوصیات جنس را حفظ كرده و به مدت یك سال اعلام كند. اگر در این مدت صاحبش آمد در صورتى كه فروخته باشد قیمتش را به او پس مى دهد و اگر خود مصرف كرده باشد غرامتش را مى پردازد و اگر در این مدت صاحبش پیدا نشد چیزى بر عهده او نیست.

 

اگر صاحب مال پیدا شده را نیافتیم

چنان چه پس از یك سال اعلام صاحب مال پیدا نشود، در صورتى كه مال را در غیر حرم مكه یافته است، میان سه كار مخیر است:

• آن را براى خود بردارد با ضمانت (كه اگر صاحب مال پیدا شود، به او بازگرداند)
• آن را صدقه دهد، با ضمانت.
• به طور امانت آن را نگاه دارد، بدون ضمانت.

 

نظر آیت الله مکارم شیرازی در مورد مال پیدا شده

• کفشهایى که بدون صاحب در کفشداریهاى حرمهاى مطهره مى ماند، باید از طریق اعلام کردن به اطلاع عموم برسانند و بعد از یأس از پیدا کردن صاحبانش، آنها را به مستحقین بدهند یا بفروشند و قیمتش را به آنها بدهند.
• هرگاه کسى حیوان گمشده اى را پیدا کند، باید یک سال از صاحب آن سراغ بگیرد، اگر پیدا نشد، مى تواند آن را از طرف صاحب اصلى آن در راه خدا صدقه بدهد یا خودش بردارد به نیت این که اگر صاحبش پیدا شد عوض آن را بدهد و اگر مجهول المالک باشد باید با اجازه حاکم شرع آن را به مستحقین داد.
• اجناس و وسایل قیمتى که در سرزمینهاى غیر اسلامى پیدا مى شود اگر علامتى ندارد مى توان آن را تملک کرد و اگر علامت دارد و امکان دارد صاحبش را پیدا کند باید به او بدهد، ولى در کشورهاى محارب با اسلام تملک آن در هر حال مانعى ندارد.
• اموال دولت حکم مجهول المالک را ندارد، بلکه مال عنوان دولت است نه ملک اشخاص.
• جایى که مى توان با تعریف شی پیدا شده صاحبش را پیدا کرد تعریف لازم است و تعریف در زمان ما از طریق گفتن در مساجد و آگهى زدن در مراکز پرجمعیّت و مناطقى که گمشده را یافته اند و همچنین در جراید و مانند آن مى باشد.
• نسبت به اشیایى که پیدا مى شود مانند قراضه آلومینیوم، آهن، پلاستیک، کفش و غیره اگر صاحبان این اشیا آنها را به دور انداخته اند اشکالى ندارد.
• اگر شخصى مال با ارزشى را در خیابان پیدا کند، و آن مال را به خاطر فرار از مسؤولیت رها کند در صورتى که آن را برندارد، ضامن نیست.
• در صورتی که ارزش شی پیدا شده کمتر از یک درهم است (۶۰۰ تومان) می توانند تحقیق مختصری نموده و در صورتی که صاحبش پیدا نشد هم می توانید خود استفاده کنید و هم آن که صدقه دهید.

 

 

نظر آیت الله سیستانی در مورد مال پیدا شده

• مال گم شده اگر حیوان نباشد، و انسان آن را پیدا کند و نشانه‌ای نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود، چه قیمت آن کمتر از یک درهم (۱۲٫۶ نخود نقره سکه‌دار) باشد چه نباشد، می‌تواند آن را برای خود بردارد، ولی احتیاط مستحب آن است که آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد، و از این قبیل است پولی که علامت ندارد، ولی اگر مقدار و خصوصیت زمان و مکان علامتی برای پول باشد باید آن را اعلان کند.
• هرگاه چیزی را که پیدا کرده نشانه‌ای دارد که به واسطه آن می‌تواند صاحبش را پیدا کند، در صورتی که قیمت آن چیز به مقدار یک درهم برسد، باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند، و اگر قیمت آن از یک درهم کمتر باشد احتیاط واجب آن است که آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد، و هر وقت صاحبش پیدا شد، چنانچه به صدقه دادن راضی نشود، عوض آن را به او بدهد.
• اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود، می‌تواند آن را برای صاحبش نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد، و در این مدت استفاده از آن با حفظ عین آن اشکال ندارد، و می‌تواند آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد، و احتیاط واجب آن است که آن را برای خود برندارد.

 

 دعای برگشت مال از دست رفته – دعاهای قرآنی را نیز می توانید در ستاره بخوانید.