نویسنده: ساغر شفیعی
بروزرسانی: 8 آذر 1400
ستاره | سرویس هنر – سازهای بادی را بسته به اینکه دمیدن در آن‌ها و تولید صدایشان به چه صورت است به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. یکی ازاین تقسیم بندی‌ها هواصدا‌های با زبانه‌ی دولایه است که بالابان در این دسته قرار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این ساز با ما همراه باشید.
معرفی ساز بالابان – ساز آذربایجان شرقی
ویژگی‌های ظاهری و ساختمانی بالابان
بالابان از دو قسمت اصلی زبانه و بدنه تشکیل شده است. زبانه‌ی آن در مقایسه با سایر زبانه‌های دولایه، بلندترین و پهن‌ترین نوع زبانه‌ی دو لایه در نواحی ایران است که شکل، اندازه و نحوه‌ی ساخت آن اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بالابان زبانه‌ی آن است که از نظر طول، عرض و ضخامت دارای انواع مختلفی است که نوازنده با توجه به سلیقه، رنگ صوتی مورد نیاز و تنالیته، زبانه‌ی مناسب را برای خود انتخاب می‌کند.
این زبانه یک قطعه نی به طول تقریبی ده سانتی متر است و قسمت پایین آن که در سوراخ بالایی بدنه قرار می‌گیرد لوله‌ای است و هرچه به سمت بالا می‌رود به تدریج پهن و در انتهای بالای زبانه به یک شکاف باریک منتهی می‌شود. نوک زبانه در میان دو لب نوازنده قرار می‌گیرد. در قسمت جلو بدنه هفت یا هشت سوراخ و در پشت آن یک سوراخ برای انگشت گذاری ایجاد شده‌اند.
علاوه بر این بالابان دارای دو قسمت حساس دیگر هم هست. یکی محافظ زبانه است که یک نوار باریک چوبی خم شده است و به خاطر حساس بودن زبانه‌ی بالابان، وقتی این ساز نواخته نمی‌شود، محافظ را بر سر زبانه می‌گذارند. قسمت دیگر باریکه‌ی چوبی خم شده‌ای است که تقریبا در وسط طول زبانه قرار می‌گیرد و برای کوک کردن و تنظیم صدای بالابان است. جنس بدنه‌ی بالابان از چوب و زبانه‌ی آن از نی خاصی است.
تکنیک اجرایی بالابان
محدوده‌ی صوتی ساز بالابان
موارد استفاده از ساز بالابان
تاریخچه ساز بالابان
تفاوت بالابان با دودوک و می
نوازندگان مطرح ساز بالابان
علیخان صمدوف (آذربایجانی: Əlixan Səmədov) نوازنده بالابان اهل جمهوری آذربایجان است. وی در سال ۱۹۶۴ در جمهوری آذربایجان در خانواده‌ای اهل موسیقی متولد شد و پس از تحصیل در مدرسه‌ی موسیقی در سال ۱۹۹۰ فارغ التحصیل شد. او ساز‌هایی مانند زورنا، ابوآ، ساکسوفون، و کلارینت را می‌نواخت، ولی ساز اصلی و تخصصی‌اش بالابان بود.
در پایان اجرایی زیبا با ساز بالابان از این هنرمند را باهم ببینیم و لذت ببریم:
