گارمون، ساز مرسوم آذربایجان شرقی

ستاره | سرویس هنر – ساز‌های بادی یا هواصدا، ساز‌هایی هستند که صدا در آن‌ها از طریق ارتعاش هوا ایجاد می‌شود. هوا صدا‌ها را از نظر نحوه‌ی دمیدن و ارتعاش هوا در آن‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. یکی از این دسته‌ها هوا صدا‌های مطلق زبانه دار است که خود به دو دسته‌ی “زبانه‌ی یک لایه با لوله‌ی صوتی منفرد” و “زبانه‌ی یک لایه با لوله‌ی صوتی چندتایی و با مخزن هوا” تقسیم می‌شوند. دسته‌ی دوم  شامل ارگ‌ها و هارمونیوم‌ها و گارمون می‌شود. با ما همراه باشید تا با ساز گارمون آشنا شوید.

معرفی ساز گارمون

گارمون در فرهنگ معین این گونه معنا شده است: گارمن، گارمان، قارمون یا قارمان، یک آلت موسیقی پرده دار شبیه جعبه که به هنگام نواختن آن را در دست گیرند و پرده‌های آن را با انگشت فشار دهند.

گارمون را سازی شبیه به آکاردئون معرفی می‌کنند که ریشه‌ی آن را در روسیه و قفقاز می‌توان جستجو کرد. این ساز از روسیه به گرجستان و دیگر مناطق قفقاز و سپس به ایران آمده و در آذربایجان شرقی رواج یافته است.

تفاوت گارمون با آکاردئون

معرفی و بررسی گارمون آذربایجان شرقی

قارمان را به زبان آذری گارمون می‌گویند. این ساز حاصل تغییراتی است که در جمهوری آذربایجان در آکاردئون برای سازگاری آن با موسیقی آذربایجان ایجاد شده است و احتمالا در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم میلادی به موسیقی آذربایجان وارد شده است. گارمون اگرچه حاصل تغییرات در آکاردئون است، اما امروزه یک ساز ملی آذربایجان محسوب می‌شود. این ساز در آذربایجان شرقی نیز متداول شده است.

گارمون ساختاری شبیه آکاردئون دارد و متشکل از یک فانوس برای تامین هوای ساز و دو جعبه در دو طرف فانوس است. جعبه‌ی سمت راست کلاویه‌هایی مانند پیانو و جعبه‌ی سمت چپ کلاویه‌هایی دکمه مانند دارد. داخل هر دو جعبه مکانیسم‌هایی برای به صدا در آوردن زبانه‌ها وجود دارد. هر کلاویه به چند زبانه متصل است. ردیف زبانه‌ها به پلانکا معروف است و در گارمون چهار، پنج، یا شش پلانکا وجود دارد. تکنیک‌های اجرایی گارمون تا حدودی با آکاردئون متفاوت است. وظیفه‌ی این ساز در درجه‌ی نخست اجرای ملودی است. دکمه‌های سمت چپ آن بر خلاف آکاردئون فقط امکان اجرای یک صدا را بر عهده دارند که این صدا نوعی واخوان محسوب می‌شود.

• کوک ساز گارمون تقریبا تامپره است، اما نیم پرده پایین‌تر از دیاپازون است و یک ساز انتقالی محسوب می‌شود.

• وسعت صوتی آن در حدود دو اکتاو و چند نت، و مانند هارمونی یک ساز کروماتیک است.

کاربرد ساز گارمون