نویسنده: پریسا رودحله
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
انواع اختلال وسواس فکری
- وسواسی‌ها: این افراد به آلودگی‌ها و میکروب‌ها بیش از حد فکر می‌کنند و مضطرب می‌شوند و برای رفع اضطراب خود به شست‌وشوی زیاد روی می‌آورند. این کار آنان موجب ایجاد اختلال در زندگی خود و اطرافیان می‌شود. اصطلاحا می‌گوییم این افراد وسواس شست وشو دارند.
- محتکرها: این افراد تمایل بیمارگونه‌ای به جمع کردن وسایل مختلف دارند، مبادا قحطی یا جنگ شود! بسیاری از وسایلی که دور خود جمع کرده‌اند یا به دردنخور است یا اصلا نیازی به آن ندارند یا ممکن است یادآور خاطره خاصی شود.
- شکاک‌ها: جلب کردن اعتماد این افراد درمورد موضوعات مختلف مثل انجام دادن یک کار دقیقا از روی مراحلی که انتظار دارند یا وفاداری شخص مقابل در روابط عاطفی بسیار سخت است.
- بازرس‌ها: این افراد مدام چک می‌کنند ببینند همه چیز آنطور که می‌خواهند سرجایش هست یا نه. مثلا بررسی کردن خاموش بودن گاز یا قفل بودن در.
- برنامه‌ریزها: میل این افراد به برنامه‌ریزی حتی باعث اعتیاد به یک سری خرافات نیز می‌شود. آن‌ها علاقه دارند برای کوچکترین مسائل پیش پا افتاده هم برنامه‌ریزی کنند.
علائم ابتلا به اختلال وسواس فکری
آشفتگی هنگام نبودن تقارن و نظم و ترتیب
این علامت به ویژه در کودکان مبتلا به وسواس دیده می‌شود. مرتب کردن مداوم و اعمال نظم و تقارن در اشیا تا زمانی که شخص احساس خوبی کند شاخصه کلیدی OCD است. چون معمولا اشخاص وقتی در شرایط اضطراری قرار می‌گیرند یا استرس دارند دچار این حالت می‌شوند. البته نظم و ترتیب دادن به اشیا الزاما نشانه وسواس فکری نیست، ولی وقتی این کار تبدیل به یک نیاز و راهی برای رسیدن به آرامش شخص می‌شود باید فکری برایش کرد.
چک کردن بیش از حد
قبل‌تر این وضعیت را در دسته‌بندی انواع وسواس‌ها ذکر کردیم. قسمتی که از بازرس‌ها نام برده شد، اشخاصی که حتما باید به چک کردن وقایع و شرایط بپردازند. دلیل این مشکل می‌تواند کمال گرایی بیش از حد شخص باشد. یا اینکه به منظور ایمنی این کار را انجام می‌دهد. این افراد حاضرند برای چک کردن وقت بسیاری تلف کنند.
افکار ناخوشایند جنسی
مسلما همه افراد افکار جنسی دارند و با آن خیلی معمولی برخورد می‌کنند. اما مبتلایان به وسواس فکری تصور می‌کنند این افکار باعث می‌شود، آن‌ها تبدیل به انسان‌های بدی شوند. آن‌ها فکر می‌کنند “نکند من چنین انسانی باشم که مرتکب چنین رفتاری می‌شود؟” درحالیکه آن رفتار موردنظر را هرگز مرتکب نشده‌اند و احتمال ارتکابش هم خیلی کم است.
نگرانی درمورد ابتلا به یک بیماری خاص
بطور کل هر فرد مبتلا به OCD درگیر مسائلی می‌شود که خوشبختی و آسایش فرد را مختل می‌کند. یکی از این مسائل که شدیدا آزاردهنده است ترس از ابتلا به یک بیماری خاص است. مثلا شخص می‌ترسد بخاطر استفاده از دستشویی عمومی ایدز بگیرد! و این افکار مدام در ذهن فرد تکرار می‌شوند.
فکر آسیب زدن به خود یا دیگران
اینکه وقتی از دست شخصی عصبانی هستیم، بخواهیم او را تنبیه کنیم یا تلافی چیزی را سرش در بیاوریم، کاملا طبیعی است. اما افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری می‌ترسند که “نکند این افکار را یک روز عملی کنم؟” یا “نکند من انسان بدی باشم؟” افراد معمولی از کنار این افکار رد می‌شوند، اما شخص وسواسی مدام درموردش فکر می‌کند و با این فکر کردن خودش را آزار می‌دهد. این موارد بعلاوه تصور خودآزاری، تفکر تهاجمی نامیده می‌شود.
بی‌اعتمادی در روابط
برخی از افراد مبتلا به وسواس فکری ممکن است زمان زیادی را صرف کنکاش روابط عاطفی‌شان کنند. آن‌ها مدام خود یا شریک عاطفی‌شان را با سوالات تکراری مورد پرسش قرار می‌دهند یا مدام می‌خواهند طرف مقابلشان را چک کنند و نسبت به او بدگمان هستند. در وسواس ارتباط، افراد بار‌ها و بار‌ها سوالاتی اینچنینی می‌پرسند: “آیا واقعا این شخص را دوست دارم؟”، “آیا کسی دیگری برای من وجود دارد؟” و…. بسیاری از این پرسش‌ها در ذهن اتفاق می‌افتد. اما فرد مبتلا به OCD ممکن است سوالات مشابهی را از شریک خود بپرسد، مانند: “آیا واقعا دوستم داری؟” یا ” فکر میکنی من یک مادر خوب هستم؟”
دلایل بروز وسواس فکری
- زمینه ژنتیکی. یعنی اگر شخصی در خانواده‌ای باشد که والدین یا یکی از خواهران و برادران او این مشکل را داشته باشند، احتمال ابتلای شخص به اختلال وسواس فکری افزایش می‌یابد.
- البته آسیب‌پذیری بیولوژیکی و آسیب‌پذیری روانی هم ممکن است به آغاز نشانه‌های وسواس فکری کمک کند. برای مثال، گفته شده است که تجربیات رشدی از قبیل تشویق احساس مسئولیت زیاد در کودکی و قوانین سخت رفتاری یا تکالیف مدرسه یا آموزه‌های مذهبی، تنبیه خشن اشتباهات کودک، مشاهده والدین و یا خواهر و برادرانی که دچار اختلال وسوای فکری-عملی هستند، همگی ممکن است زمینه اختلال وسواس فکری را در افراد فراهم کرده باشد.
- تجربیات استرس‌زا و حالات منفی خلقی نیز به نظر نقش دارند، چرا که این مشکل می‌تواند در دوران بارداری و تولد نوزاد در زنان بروز کند و افکار مزاحم در جریان اضطراب و افسردگی با بسامد بیشتری رخ می‌دهند.
کیان
تف به این بیماری کثیف