ستاره | سرویس روانشناسی – فن بیان چیست؟ در یک کلام می‌توان گفت فن بیان یعنی روش‌هایی برای سخن گفتن بصورت موثر و مناسب. افرادی که فن بیان خوبی دارند سخنران‌های خوبی نیز هستند؛ کسانی مثل آنتونی رابینز یا
استیو جابز. در همین کشور خودمان هم سخنران خوب کم نداریم. سخنران‌هایی مثل دکتر حلت. این افراد معمولا یک زمینه تخصصی دارند که از فن بیانشان در ترویج یا آموزش همان زمینه استفاده می‌کنند. همانطور که می‌بینید فن بیان خوب این افراد باعث موفقیت شغلی بسیاری برایشان شده است. لازم نیست در مورد کارشان چیزی بگویند، همین فن بیانشان خود به خود کارش را می‌کند و این افراد حرفه‌ای‌تر، قابل اعتمادتر یا خیرخواه‌تر بنظر می‌رسند. پس همانطور که می‌بینید مهارت فن بیان و سخنوری، مهارت بسیار مهمی است.
کاربرد فن بیان و سخنوری
خانواده
اولین کاربرد فن بیان و سخنوری در خانواده است. اگر در جایگاه فرزند خانواده باشید باید بتوانید به خوبی با پدر و مادرتان صحبت کنید و متقاعدشان کنید. اما اگر در جایگاه پدر یا مادر هستید باید بگویم اهمیت آن دو چندان می‌شود. چون بیان شما تاثیر بسیار زیادی بر روی تربیت کودکتان دارد. اگر شما بلد نباشید خوب صحبت کنید فرزندانتان از شما تاثیر نخواهند گرفت.
روبط اجتماعی
بجز خانواده، فن بیان و سخنوری در روابط اجتماعی ما با بستگان، دوستان و آشنایان هم کاربرد بسیار دارد. داشتن روابط اجتماعی خوب از ملزومات یک زندگی شاد و خوب است. اگر موقع اعلام کردن نظرمان در جمعی، نتوانیم بخوبی حق مطلب را ادا کنیم یا احمق بنظر برسیم دیگران کمتر روی ما حساب می‌کنند و در مراودات اجتماعی سعی می‌کنند کمتر با ما طرف شوند. یا اگر موقع انتخاب شریک زندگی‌مان با شخص مورد علاقه‌مان روبرو شویم و نتوانیم نظرش را جلب کنیم این مساله می‌تواند ازدواج ما را تحت تاثیر خود قرار دهد و در پی آن احساس خوشبختی نکنیم.
تحصیل
فن بیان و سخنوری در زمینه تحصیل هم بسیار موثر است. شما در مدارس یا دانشگاه‌ها ممکن است برای یک سری دروس ملزم به ارائه یک کنفرانس باشید. یا استادتان از شما بخواهد در مورد موضوعی تحقیق کرده و در جمعی نتیجه را بیان کنید. بجز این‌ها که شاید تا حدودی اختیاری باشند، فن بیان و سخنوری برای افرادی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی مثل فوق لیسانس و دکترا تحصیل می‌کنند می‌تواند حیاتی باشد و گرفتن مدرک یا ادامه تحصیلشان به همین بستگی داشته باشد. چون باید بتوانند هنگام ارائه پروپوزال، مقاله، سمینار، پروژه‌های درسی و نهایتا دفاع از پایان‌نامه عده‌ای را متقاعد کنند و برای گرفتن نظر تایید داوران داخلی و خارجی شایستگی خود را نشان دهند.
شغل
درمورد کاربرد فن بیان در
زمینه‌های شغلی هم نیاز به توضیح بیشتر نیست. همه ما مسلما افرادی را در کارمان دیده‌ایم که به نسبت ما مهارت کمتری در شغل‌شان دارند، اما بخاطر فن بیان خوبشان در جایگاه بالاتری از ما قرار گرفته‌اند. هیچ اعتراضی هم وارد نیست! چون کسی که فن بیان بهتری دارد واقعا هم شایستگی بیشتری دارد. چه تمرین کرده باشد چه ذاتی اینچنین باشد. یعنی همانطور که
هوش هیجانی بالا جزو ملاک‌های برتری افراد است فن بیان خوب هم یک ملاک برای برتری شخص در نظر گرفته می‌شود. پس بجای غرولند، اعتراض به بی‌عدالتی و فکر کردن به اینکه حق‌تان همیشه در اجتماع ظالم پایمال می‌شود، خودتان در حق خودتان عدالت را رعایت کنید و به تقویت فن بیان و سخنوری‌تان بپردازید.
روش‌های تقویت فن بیان و سخنوری
برای اینکه فن بیان‌تان تقویت شود باید بتوانید روی چند مساله کار کنید. خیلی از افراد ماهر در سخنرانی که می‌شناسید این مسائل را نمی‌دانند و شاید یکی دو نکته را مدیریت کنند. اما شما با کسب مهارت نسبی در هرکدام کلید طلایی موفقیت در سخنرانی را بدست خواهید آورد. مهارت‌هایی که باید برای تقویت کردن فن بیان‌تان روی آن کار کنید عبارتند از:
۱- مدیریت استرس و فشار‌های روانی
همانطور که می‌دانید دلیل بیشتر ناکامی‌ها در بیان مطالب،
استرس و فشار روانی است. این استرس و فشار می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. می‌تواند بدون ارتباط با سخنرانی و بخاطر زندگی شخصی ما باشد (یعنی عاملی در زندگی ما وجود دارد که باعث شده حال خوبی برای سخنرانی نداشته باشیم.) یا می‌تواند دقیقا بخاطر خود سخنرانی باشد. خب هر کسی باشد وقتی ببیند چهل نفر انسان عاقل چشم به دهانش دوخته‌اند ضربان قلبش بالا می‌رود، دستانش عرق می‌کند و ممکن است حتی سخنانش را به کل فراموش کند. بهرحال هر دو این‌ها قابل کنترل هستند. شما با مطالعه کتاب‌ها و مقالات یا حتی مراجعه به مشاور و روانشناس می‌توانید
مدیریت استرس را تمرین کنید.
۲- سرعت مناسب حرف زدن
شما هم اگر در حال گوش دادن به سخنان شخصی باشید که بسیار آهسته حرف می‌زند، از سخنانش خسته می‌شوید حتی ممکن است احساس خواب‌آلودگی کنید؛ و اگر شخصی که صحبت می‌کند بسیار تند صحبت کند ممکن است بسیاری از حرف‌های او را اصلا متوجه نشوید. پس سعی کنید برای داشتن صدای جذاب و قوی و سرعت مناسب حرف زدن تمرین کنید.
۳- زبان بدن مناسب
همان نکته‌ای که در سرعت مناسب حرف زدن گفته شد، در مورد
زبان بدن هم صدق می‌کند. اگر بیش از حد از حرکات دست و صورت استفاده کنید غیر طبیعی و اگر هم هیچ استفاده‌ای از زبان بدن نکنید مثل یک تکه سنگ سخنگو بنظر می‌رسید! بنابراین افراط و تفریط در این زمینه را هم کنار بگذارید. و با
مفاهیم زبان بدن آشنا شوید.
۴- مهارت تنفس
مهارت تنفس یعنی نفس کشیدن به شکل صحیح، عمیق و استوار. نفس نفس زدن حین سخنرانی مخاطب را متوجه استرس و عدم تسلط کامل شما بر موضوع سخنرانی می‌کند. مهارت نفس کشیدن کمک بسیاری در تنظیم سرعت حرف زدن و کنترل استرس به شما می‌کند، پس حتما در مورد آن مطالعه کنید.
۵- ارتباط چشمی
ارتباط چشمی هم از دیگر مهارت‌های مهم در فن بیان و سخنوری است. شما نباید چشمانتان را از مخاطبانتان بدزدید وگرنه این حس را به آن‌ها منتقل می‌کنید که برایشان احترام قائل نیستید و آن‌ها برای شما اهمیتی ندارند.
سخن آخر
برای کسب مهارت در تمامی نکاتی که پیش از این ذکر شد، کتاب‌های بسیار نوشته‌اند. این مهارت‌ها واقعا چیزی نیستند که همه بصورت ذاتی داشته باشند بلکه باید تمرین‌شان کرد و برای بدست آوردنشان تلاش کرد. البته نباید هرگز خودتان را تحت فشار قرار بدهید، هر کسی ممکن است هنگام سخنذانی دچار اضطراب شود، مهم این است که یاد بگیرید هیجان خود را کنترل و مدیریت کنید. شما هر یک از اقدامات لازمی که حین حرف زدنتان باید صورت بگیرد را به شیوه خودتان انجام بدهید و همزمان در فکر بهتر کردن خودتان هم باشید. چون نمی‌توان برای همه انسان‌ها یک نسخه ثابت پیچید. خاصیت‌های منحصر به فرد شما می‌تواند یک نقطه عطف و یک جذابیت برای صحبت‌های شما باشد.
نویسنده: پریسا رودحله
بروزرسانی: 19 اردیبهشت 1401
