کم کاری تیروئید در نوزادان؛ علائم و راه‌ های درمان

ستاره | سرویس مادر و کودک – هورمون‌های موجود در خون فرآیند‌های رشد، تولید انرژی، فعالیت‌های بیوشیمیایی مانند هضم، رشد و عملکرد جنسی بدن را کنترل می‌کنند. هورمون‌ها همچنین به بدن کمک می‌کنند با فشار روانی، خطر و خستگی مقابله کند. اشکال در تولید هورمون‌ها ممکن است بر رشد جسمانی، ذهنی و یا هر دوی آن‌ها اثر بگذارد.
کاهش هورمون تیروئید در بدن موجب کم کاری تیروئید می‌شود. کم کاری تیروئید در نوزادان به صورت بی اشتهایی و توقف رشد خود را نشان می‌دهد و در کودکان بزرگتر موجب بلوغ دیررس می‌شود. تشخیص با آزمایش خون و اندازه گیری سطح هورمون تیروکسین در بدن انجام می‌شود. برای درمان این بیماری، کمبود هورمون تیروئید را با دارو جبران می‌کنند. علت ابتلای نوزادان به کم کاری تیروئید ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد.

کم کاری تیروئید مادرزادی در نوزادان

• اختلالات غدد (۸۵% موارد)
• اختلالات هورمونی (تولید غیرطبیعی هورمون تیروئید در بدن، ۱۰ تا ۱۵% موارد)

هورمون تیروئید برای رشد مغز و رشد جسمی نوزادان ضروری است؛ بنابراین کم کاری تیروئید مادرزادی، اگر درمان نشود، ممکن است منجر به اختلالات ذهنی و توقف در رشد کودک شود. البته امروزه به دلیل پیشرفت‌های پزشکی، تشخیص زودهنگام و درمان‌های موثر، نوزاد می‌تواند بدون هیچ مشکلی، زندگی سالمی داشته باشد.

دلیل ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان

کم کاری تیروئید در نوزادان به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• غده تیروئید به مقدار کافی رشد نیافته، اصلا تشکیل نشده، خیلی کوچک است یا در محل نامناسبی در گردن قرار گرفته است.
• غده تیروئید مقدار کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
• هورمون‌های تولیدی ضعیف‌اند و به درستی کار نمی‌کنند.
• اختلال در سیستم عصبی موجب می‌شود که پیام تولید هورمون به غده تیروئید منتقل نشود.
• استفاده از دارو‌های پرکاری تیروئید در دوران بارداری، منجر به کم کاری تیروئید مادرزادی در نوزاد شده که معمولا موقتی است.
• کمبود ید در رژیم غذایی مادر در دوران بارداری ممکن است علت این بیماری باشد.
• آنتی بادی‌های موجود در بدن مادر، مانع فعالیت غده تیروئید جنین شده است.

معمولا نوزادان دختر بیش از نوزادان پسر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

علائم کم کاری تیروئید در نوزادان

ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان در هفته اول، نشانه‌های واضحی ندارد. اما در صورت شدت بیماری، علائم زیر دیده می‌شود:

• کم اشتهایی
• خواب زیاد
• مو‌های خشک و شکننده
• قد کوتاه
• سستی و کندی
• گریه با صدای ضعیف
• یبوست
• زردی مزمن (طولانی شدن زردی نوزاد)

این نوزادان معمولا صورت‌های پف کرده، توانایی عضلانی کم، زبان دراز و متورم و ملاج بزرگ‌تر از معمول دارند. در کودکان بزرگتر و نوجوانان، نشانه‌هایی مانند افزایش وزن، خستگی، یبوست، خشکی مو و زردی پوست دیده می‌شود.

نحوه تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان

تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان از روی علایم و نشانه‌ها، کار دشواری است. به همین دلیل در کلیه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، تست غربالگری تیروئید برای نوزادان انجام می‌شود. برای انجام آزمایش، پاشنه پای نوزاد را خراش کوچکی می‌دهند و مقداری از خون او را برای نمونه گیری جمع آوری می‌کنند.
در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش (سطح پایین هورمون تیروئید)، به سرعت به پزشک نوزاد اطلاع داده می‌شود. در حدود ۲ هفته پس از تولد نوزاد نتیجه آزمایش مشخص می‌شود. پیش از شروع درمان، پزشک درخواست آزمایش خون از رگ نوزاد، برای تشخیص دقیق کم کاری تیروئید مادرزادی را می‌دهد. گاهی اوقات پزشک دستور انجام اسکن تیروئید را می‌دهد تا مشخص شود که آیا غده تیروئید وجود دارد؟ یا اندازه‌اش چقدر است؟

درمان کم کاری تیروئید در نوزادان

برای درمان کم کاری تیروئید در نوزادان، دارویی به نام لووتیروکسین تجویز می‌شود. بسیاری از نوزادان برای همیشه باید این دارو را دریافت کنند. ممکن است برای نوزادان دارو به صورت حل شده در آب، شیرخشک یا شیر مادر، یک بار در روز، تجویز شود. معمولا با قطره چکان یا سرنگ، دارو به نوزاد داده می‌شود.
مصرف داروی لووتیروکسین به صورت روزانه و سروقت، و انجام معاینات منظم نزد پزشک برای اطمینان از رشد جسمی و مغزی نوزاد ضروری است. در هر معاینه، پزشک با انجام آزمایش‌هایی میزان کارایی تیروئید کودک را می‌سنجد و متناسب با آن، دوز دارو را تنظیم می‌کند.
هورمون موجود در لووتیروکسین کاملا مشابه هورمون تولیدی در بدن است، به همین دلیل جایگزین کمبود هورمون در بدن می‌شود. در صورت مصرف بیش از اندازه دارو، عوارض جانبی دارد.

عوارض جانبی مصرف لووتیروکسین

ساختار داروی لووتیروکسین مشابه هورمون تیروئید است و مصرف آن به مقدار معین مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما در موارد نادر ممکن است موجب سردرد، لرزش دست، استرس و تحریک پذیری، کم خوابی، ضعف عضلانی، تعریق زیاد، گرگرفتگی، تب، تهوع، استفراغ، ناراحتی معده، اسهال، کاهش وزن، افزایش اشتها، اختلال قاعدگی زنان و ریزش مو شود.

انجام چکاپ منظم

نوزادان و کودکان مبتلا به این بیماری بایستی در فواصل زمانی منظم، توسط پزشک ویزیت شوند.
نوزادان کمتر از ۶ ماه: هر یک تا دو ماه، یکبار
کودکان بزرگتر از ۶ ماه و کوچکتر از ۳ سال: هر ۳ تا ۴ ماه یکبار
کودکان بزرگتر از سه سال: هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار

پیش گیری از کم کاری تیروئید در نوزادان

اگر زنان باردار، برای درمان سرطان تیروئید دارو‌های حاوی ید رادیواکتیو مصرف کنند، باعث تخریب غده تیروئید در جنین می‌شود. نوزادانی که مادرانشان این دارو‌ها را مصرف می‌کرده‌اند، بایستی پس از تولد مورد بررسی دقیق قرار گیرند و حتما آزمون غربالگری کم کاری تیروئید در مورد آنها انجام شود. هم چنین زنان باردار بایستی در رژیم غذایی خود نمک ید دار مصرف کنند.

برگرفته از: healthychildren ، msdmanuals و همه کودکان سالم اند اگر / دکتر برنارد والمن