نویسنده: پریسا رودحله
بروزرسانی: 8 مرداد 1402
ستاره | سرویس روانشناسی – استراحت خوب یکی از نیاز‌های ضروری بدن است که اگر بخوبی رفع نشود، می‌تواند به کل از زندگی کردن پشیمانتان کند و اختلال خواب ایجاد کند! عوامل متعددی هستند که می‌توانند باعث شوند این استراحت خوب از ما دریغ شود. برخی کم‌خوابی دارند و برخی دیگر با وجود ساعت خواب کافی، خواب با کیفیتی را تجربه نمی‌کنند و همین امر باعث خواب‌آلودگی آنان طی روز می‌شود. از این خواب آلودگی، اما سرسری نگذرید و علت خواب زیاد خود را جستجو کنید؛ چون می‌تواند مشکلاتی را در تمام کار‌های روزمره ما ایجاد کند.
تحقیقات نشان داده است کم خوابی تاثیر بالایی روی تصادف با ماشین، کم شدن قابلیت موقع کار، جراحات حین کار کردن، مشکلات حافظه و بدخلقی دارد؛ و به تازگی مشخص شده است کم خوابی با مشکلات قلبی، چاقی و دیابت نیز در ارتباط است. یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود نتوانیم یک خواب خوب و باکیفیت را تجربه کنیم اختلال خواب است که در این مقاله درموردش صحبت می‌کنیم.
میزان ساعت خواب مناسب
شاید برایتان این سوال پیش بیاید که میزان ساعت مناسب برای خوابیدن چه مقدار است تا دچار خستگی طی روز نشوید. احتیاج به خواب در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولا گروه سنی‌های مختلف به این صورت می‌خوابند:
- ۱۶ ساعت برای نوزادان
- ۹ ساعت برای نوجوانان
- ۷ ـ ۸ ساعت برای افراد بالغ
البته همانطور که گفته شد این میزان برای هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. بعضی از بزرگسالان با وجود ۵ ساعت خواب شبانه طی روز بسیار هم سرحال هستند در حالی که برخی دیگر باید ۱۰ ساعت بخوابند.
اختلال خواب و علائم آن
اختلال خواب یعنی درست نخوابیدن در اثر عواملی که می‌تواند فرد به فرد متفاوت باشد. باوجود اینکه علائم اختلال خواب بسته به عوامل زمینه ساز آن متفاوت است، ولی شایع‌ترین علائم آن عبارتند از:
- خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
- میل شدید به چرت زدن در روز
- مشکل در بخواب رفتن و یا در خواب ماندن
- خرخر کردن و یا وقفه کوتاه تنفسی در طول خواب
- نیاز به حرکت پا‌ها در حالت استراحت و یا داشتن حسی بد در پا‌ها هنگام شب
- تحریک‌پذیری یا اضطراب
- حواس‌پرستی و نداشتن تمرکز
- افسردگی
علل اختلال خواب
در بحث مربوط به علائم اختلال خواب گفتیم که با توجه به نوع اختلال خواب و علتی که زمینه ساز آن شده این علائم متفاوتند. در این بخش هم شما بیشتر با همان عوامل زمینه ساز اختلالات خواب آشنا می‌شوید که نوع اختلالی که در خواب ایجاد می‌کنند، متاثر از آن‌هاست و باعث ایجاد طیف وسیعی از انواع اختلال در خواب می‌شوند:
حمله خواب
حمله خواب به حمله‌های مکرر خواب در طول روز گفته می‌شود و به آن نارکولپسی هم می‌گویند. بیماری نارکولپسی اینگونه است که فرد مبتلا ناگهان بدون مقدمه احساس خستگی شدید کرده و فورا به خواب می‌رود. از آنجایی که شروع خواب بسیار سریع است این عارضه می‌تواند باعث بروز فلج خواب یا همان بختک خواب نیز بشود (عارضه‌ای که باعث می‌شود شما بلافاصله بعد از بیدار شدن قادر به فعالیت فیزیکی نباشید؛ بعبارتی بدنتان از مغزتان فرمان نبرد). حمله خواب مشکلی است که با بیماری‌های عصبی خاصی از قبیل اسکلروز چندگانه (ام اس) نیز ارتباط دارد.
وقفه تنفسی در خواب
وقفه تنفسی به توقف نفس کشیدن عادی در هنگام خواب گفته می‌شود و نام دیگرش آپنه خواب است. وقفه تنفسی در خواب یک بیماری بسیار جدی است که باعث می‌شود اکسیژن کافی به بدن شما نرسد و شاید هم در طول شب، شما را از خواب بیدار کند. اینکه اکسیژن‌رسانی به اندام شما بصورت ناقص انجام شود، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌ها بسیاری مانند آب آوردگی و تورم اندام یا مرگ سلول‌های مغزی شود. این عارضه در افرادی که در خواب خروپف می‌کنند بیشتر رخ می‌دهد.
سندرم پای بیقرار
سندرم پای بیقرار (RLS) به نیاز مداوم پا‌ها به حرکت کردن گفته می‌شود. در بعضی از موارد، این حالت با گزگز و به خواب رفتن پا‌ها همراه است. هر چند این علائم می‌تواند در طول روز نیز اتفاق بیفتد، اما معمولاً در طول شب بروز آن شایع‌تر است. سندرم پای بیقرار اغلب با شرایط یا بیماری‌های خاص دیگری از جمله بیش‌فعالی و پارکینسون همراه است.
خواب‌پریشی
خواب‌پریشی یا پاراسومنیا همانطور که از اسمش پیداست نوعی از اختلالات خواب است که با بروز حرکات و رفتار‌های غیرعادی در زمان خواب باعث پریشانی خواب فرد می‌شود. رفتار‌هایی که باعث پریشان شدن خواب می‌شوند، عبارتند از:
- ناله کردن در خواب
- راه رفتن در خواب
- حرف زدن در خواب
- کابوس شبانه
- دندان قروچه یا فشار دادن فک‌ها
- شب ادراری
نوکتوریا
نوکتوریا یا تکرر ادرار شبانه نیز می‌تواند باعث اختلال خواب شود، چون باعث می‌شود شخص چندین بار در طول شب از خواب بیدار شده و به دستشویی برود و همین در خواب او اختلال ایجاد می‌کند. عدم تعادل هورمونی و بیماری‌های دستگاه ادراری می‌توانند در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشند و اگر این عوامل تحت کنترل در بیایند شخص تا حد زیادی می‌تواند یک خواب خوب و بی‌دغدغه را تجربه کند.
درمان اختلال خواب
با توجه به متفاوت بودن دلایلی که باعث ایجاد این اختلال می‌شود نوع درمان به کار رفته نیز متفاوت است. مثلا درمورد وقفه تنفسی در خواب، از دستگاه‌های تنفسی (CPAP) کمک می‌گیرند. این دستگاه با بالا بردن فشار هوا مجرای تنفسی را باز نگه می‌دارد تا بیمار بتواند راحت و بدون قطع تنفس بخوابد. مشکلاتی چون حمله‌ی خواب، سندرم پاهای بی قرار و نوکتوریا را می‌توان با برخی دارو‌ها و عوض کردن شیوه‌ی زندگی درمان کرد. رعایت نکاتی برای داشتن خواب راحت مانند تماشا نکردن تلویزیون یا استفاده از گوشی موبایل، عدم مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا الکلی، پرهیز از مصرف مواد غذایی سنگین مثل کربوهیدرات‌های پیچیده قبل از خواب و داشتن یک برنامه منظم برای خواب (ساعت مشخصی برای رفتن به تخت‌خواب) می‌تواند بسیار مفید باشد.
جمع‌بندی
اختلال خواب یک اختلال شایع است و بی خوابی و پرخوابی نیز در زمره اختلالات خواب دسته‌بندی می‌شود. برای درمان این اختلال بجای خوددرمانی و خوردن قرص‌های خواب بدون تجویز پزشک باید ابتدا سعی کنید این مشکل را ریشه یابی کرده و وقتی دلیل اصلی اختلال را یافتید برای حل آن به متخصص مناسبی برای حل همان مشکل مراجعه کنید. تغییر در یک سری عادات مخرب و بهبود شیوه زندگی هم می‌تواند در درمان این اختلالات موثر باشد. بهرحال خواب خوب مساله مهمی است و نمی‌توان از اختلال خواب به آسانی گذشت.
