نویسنده: بهاره قاسم پور
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
ستاره | سرویس سلامت – ابتلا به دیابت بدین معنا نیست که باید دست از خوردن غذاهای مورد علاقه خود بردارید. بلکه بدین معناست که باید در خوردن برخی از غذا‌ها بیشتر احتیاط کنید. داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به افراد دیابتی در کنترل و کاهش عوارض ناشی از بیماری‌شان کمک کند. در این مقاله با مواد و غذاهای مضر برای دیابت بیشتر آشنا خواهیم شد.
در این مطلب می‌خوانید:
- غذاهای مضر برای دیابت: کربوهیدرات های مضر و سالم
- غلات مضر و سالم برای افراد دیابتی
- پروتئین‌های مضر و سالم برای افراد مبتلا به دیابت
- لبنیات
- میوه‌ها و سبزیجات
- چربی‌های مضر برای افراد دیابتی
- قند‌های مضر برای افراد دیابتی
- توصیه‌هایی برای افراد دیابتی
غذاهای مضر برای دیابت: کربوهیدرات های مضر و سالم
کربوهیدرات‌ها منبع اصلی انرژی بدن هستند، اما فرد مبتلا به دیابت باید در انتخاب نوع کربوهیدرات و میزان مصرف آن احتیاط کند. سه نوع کربوهیدرات در مواد غذایی وجود دارد:
- نشاسته
- قند
- فیبر
کربوهیدرات‌ها مستقیماً بر سطح قند خون تأثیر می‌گذارند. بدن، نشاسته و قند را به گلوکز تبدیل می‌کند. به گفته کارشناسان، اکثر بزرگسالان باید روزانه ۱۳۰ گرم کربوهیدرات مصرف کنند. از این مقدار، بسته به سن و جنس فرد، باید ۲۲.۴ الی ۳۳.۶ گرم فیبر باشد.
کربوهیدرات‌ها باید ۴۵ تا ۶۵ درصد از کالری روزانه و قند‌های افزوده باید کمتر از ۱۰ درصد کالری یک فرد بالغ را تشکیل دهند.
بیشتر بخوانید: مواد غذایی حاوی کربوهیدارت سالم
کربوهیدرات‌های مضر برای افراد دیابتی
افراد دیابتی باید تا حد امکان از مصرف غذا‌هایی که از کربوهیدرات‌های فرآوری شده و قند‌های افزوده تشکیل شده‌اند، خودداری کنند. برای مثال:
- محصولات پخته شده با آرد سفید فرآوری شده
- شیرینی، آب نبات و هر نوع مواد غذایی حاوی قند‌های افزوده
- نان و غلات سفید
کربوهیدرات‌های سالم برای دیابتی ها
فیبر‌ها سطح قند خون را به سرعت بالا نمی‌برند. از این رو، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل را می‌توان جزء کربوهیدرات‌های سالم در نظر گرفت. آن‌ها انرژی، فیبر و مواد مغذی (مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی) بدن را تأمین می‌کنند.
غلات مضر و سالم برای افراد دیابتی
تمام غلات حاوی نشاسته‌اند، اما غلات کامل همچنین حاوی ویتامین‌های ضروری، مواد معدنی و فیبر نیز هستند.
افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف مواد زیر اجتناب یا آن‌ها را محدود کنند:
- نان سفید، دونات، کیک، مافین و دیگر مواد حاوی آرد سفید
- برنج سفید
- ماکارونی سفید
- غلات صبحانه، انواع کراکر‌ها و بیسکویت‌های حاوی شکر افزوده
غلات سالم برای افراد دیابتی عبارتند از:
- برنج قهوه ای
- جو
- کینوآ
- جو دوسر
- دانه‌های آمارانت یا تاج خروس
- ارزن
- بلغور
- گندم سیاه
پروتئین‌های مضر و سالم برای افراد مبتلا به دیابت
پروتئین‌ها به ساخت، حفظ و جایگزینی بافت در بدن کمک می‌کنند. اندام‌ها، ماهیچه‌ها و دستگاه ایمنی بدن از پروتئین تشکیل شده‌اند. همانند کربوهیدرات‌ها، تمام افراد به ویژه دیابتی‌ها باید منابع پروتئینی خود را با احتیاط انتخاب کنند.
خوردن گوشت قرمز مانند گوشت گاو، گوشت خوک و بره، حتی در مقادیر کم هم می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت را افزایش دهند. در عوض، مصرف دیگر منابع پروتئین همچون ماکیان، ماهی، لبنیات کم چرب، غلات کامل یا آجیل می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت را تا ۳۵ درصد کاهش دهند.
غذاهای پروتئینی که چربی بالایی هم دارند، برای افراد دیابتی مناسب نبوده، زیرا می‌توانند باعث افزایش وزن و بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید‌ها در بدن شوند.
خوردن گوشت قرمز مانند گوشت گاو، گوشت خوک و بره، حتی در مقادیر کم هم می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت را افزایش دهند. در عوض، مصرف دیگر منابع پروتئین همچون ماکیان، ماهی، لبنیات کم چرب، غلات کامل یا آجیل می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت را تا ۳۵ درصد کاهش دهند.
غذاهای پروتئینی که چربی بالایی هم دارند، برای افراد دیابتی مناسب نبوده، زیرا می‌توانند باعث افزایش وزن و بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید‌ها در بدن شوند.
جالب است بدانید: فرق کلسترول با تری گلیسیرید چیست و هر یک چه اهمیتی دارند؟
پروتئین‌های مضر برای افراد دیابتی
- گوشت قرمز مانند گوشت گاو، گوشت خوک و بره
- گوشت‌های سرخ شده با سدیم بالا
- گوشت‌های فرآوری شده مانند بیکن، هات داگ و کالباس
- دنده‌ها و دیگر قسمت‌های پرچرب گوشت
- ماهی سرخ شده
پروتئین‌های سالم
- لوبیا
- عدس
- آجیل
- محصولات سویادار
- ماهی و غذاهای دریایی
- ماکیان بدون پوست
- تخم مرغ
لبنیات مضر و مفید برای مرض قندی ها
غذاهای لبنی می‌توانند کلسیم، پروتئین و ویتامین‌های بدن را تأمین کنند. احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در افراد دیابتی بالاست، به همین دلیل بهتر است از محصولات لبنی کم چرب استفاده شود.
غذاهای لبنی مضر برای افراد دیابتی
- شیر پرچرب
- ماست پرچرب
- انواع پنیر پرچرب
- خامه ترش پرچرب
- بستنی پرچرب
- ماست‌های پرچرب
محصولات لبنی سالم
- شیر کم چرب
- ماست‌های ساده و کم چرب؛ ماست پروبیوتیک
- انواع پنیر‌های کم چرب
- خامه ترش کم چرب
محصولاتی همچون شیر سویا و شیر بادام نیز گزینه‌های سالمی برای افراد دیابتی هستند، به شرط آنکه حاوی شکر افزوده نباشند.
میوه‌ها و سبزیجات
مصرف میوه‌ها و سبزیجات می‌توانند فیبر، مواد معدنی و ویتامین مورد نیاز بدن را تأمین کنند. مصرف این مواد به کنترل وزن و کاهش احتمال ابتلا به سکته مغزی، بیماری‌های قلبی، برخی سرطان‌ها و دیگر بیماری‌های مزمن کمک می‌کند.
برخی از میوه‌ها ممکن است باعث افزایش قند خون شوند. به همین دلیل بهتر است در مصرف آن‌ها زیاده روی نکنید. از جمله:
برخی از میوه‌ها ممکن است باعث افزایش قند خون شوند. به همین دلیل بهتر است در مصرف آن‌ها زیاده روی نکنید. از جمله:
- انگور
- انبه
- موز
- هندوانه
- زردآلو
- خربزه
- آناناس
به علاوه، افراد مبتلا به دیابت بهتر است مراقب مصرف مواد زیر باشند:
- آب میوه: آب میوه‌ها حتی آب میوه‌های طبیعی، کمتر از خود میوه حاوی فیبر بوده و قند خون را بیشتر افزایش می‌دهند.
- میوه خشک: این میوه‌ها حاوی قند‌های طبیعی غلیظ شده‌ای هستند که می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند.
- کنسرو‌های میوه‌ای
- مربا و ژله
- سبزیجات کنسرو شده
میوه‌ها و سبزیجات سالم
- سبزیجات تازه به صورت خام، بخارپز یا کبابی
- سبزیجات منجمد
- میوه‌های تازه و یخ زده
چربی‌های مضر برای افراد دیابتی
چربی‌ها جزء لاینفک یک رژیم غذایی سالم و متعادل هستند که اسید‌های چرب ضروری بدن همچون امگا ۳ را تأمین می‌کنند. به علاوه، چربی‌ها باعث جذب بهتر ویتامین‌های A ،D ،E و K شده و مصرف چربی‌های اشباع نشده باعث کاهش کلسترول و بیماری‌های قلبی می‌شوند.
افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف مواد زیر اجتناب یا آن‌ها را محدود کنند:
- کره
- چربی خوک
- برخی روغن‌ها همچون روغن پالم
- انواع سس‌های سالاد
- سیب زمینی سرخ کرده
- غذاهای سرخ کرده
- چیپس سیب زمینی
- غذاهای آماده و فست فود‌ها
مواد زیر حاوی چربی‌های سالم هستند. هرچند، همیشه در مصرف چربی‌ها میانه روی کنید.
- روغن‌های اشباع نشده مانند روغن زیتون، آفتابگردان و روغن کانولا
- سس‌های کم چرب
- ماهی‌های چرب
- آووکادو
- آجیل
- تخم‌ها و بذر‌ها
قند‌های مضر برای افراد دیابتی
غذاهای شیرین، دسر‌ها و شیرینی‌ها عموما حاوی قند و کربوهیدرات‌هایی با کیفیت پایین هستند. بیشتر آن‌ها ارزش غذایی نداشته و باعث افزایش شدید قند خون و همچنین افزایش وزن می‌شوند. غذا‌هایی که حاوی قند بالا هستند، عبارتند از:
- دونات‌ها
- انواع کیک، کلوچه، شیرینی و آب نبات‌ها
- خمیر پیتزا
- انواع سس‌ها
- انواع شیرین کننده‌ها و شربت‌ها
- ماست‌های میوه ای
- سودا
- انواع نوشیدنی‌ها با شکر افزوده
مواد زیر گزینه‌های سالم‌تری محسوب می‌شوند:
- انواع اسموتی ها به ویژه با میوه‌هایی همچون سیب، پرتقال، گلابی یا انواع توت
- قهوه سیاه یا قهوه با شیر کم چرب
اگرچه کالری شیرین کننده‌های مصنوعی کم است، با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که این مواد با افزایش مقاومت به انسولین، تأثیری منفی بر قند خون می‌گذارند.
توصیه‌هایی برای افراد دیابتی
برای داشتن یک رژیم غذایی سالم و حفظ سطح قند خون، نکات زیر را مد نظر داشته باشید.
- قند خون خود را یک بار صبح ناشتا و حداقل یک بار، پس از یک وعده غذایی (معمولا دو ساعت پس از غذا) تست کنید.
- در روز، ۳ وعده غذایی به همراه دو یا سه میان وعده مصرف کنید.
- تنوع غذایی داشته باشید.
- در هر وعده غذایی کمتر از یک فنجان مواد نشاسته‌دار بخورید.
- در روز فقط ۱ فنجان شیر بنوشید.
- اگر رژیم غذایی با کربوهیدرات بالا دارید، مصرف چربی و کلسترول را محدود کنید.
- همیشه صبحانه بخورید؛ سعی کنید غلات کامل را در صبحانه خود بگنجانید.
- از مصرف آب میوه‌های آماده و صنعتی خودداری کنید.
- مصرف کیک و شیرینی را محدود کنید. در عوض دسر‌های میوه‌ای مصرف کنید.
- بهتر است از مصرف محصولات حاوی شکر افزوده خودداری کنید.
- مصرف سدیم و نمک را به حداقل برسانید.
- میزان کل کربوهیدرات غذا‌ها را همیشه چک کنید.
کلام آخر
به طور کلی، همه افراد به ویژه افراد دیابتی بهتر است از هر گروه غذایی، سالم‌ترین آن‌ها را انتخاب کرده و از غذاهای فرآوری شده که حاوی قند، نمک و چربی بالا هستند، تا حد ممکن اجتناب کنند. میزان و زمان مصرف کربوهیدارت‌ها و دیگر مواد غذایی برای افراد دیابتی به عواملی همچون قد، وزن، میزان فعالیت و دارو‌های مصرفی آن‌ها بستگی دارد. از این رو، این افراد بهتر است برای داشتن یک رژیم غذایی سالم با متخصص تغذیه مشورت کنند.
پیشنهاد می‌کنیم مطالب «رژیم افراد دیابتی؛ چه چیز را، چقدر و چه زمانی بخوریم؟» و «لیست کامل مواد غذایی بدون قند برای تنظیم قند خون» را نیز در سایت ستاره بخوانید. لطفا نظرات و پرسش‌های خود را درباره این مقاله با ما و دیگر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: www.medicalnewstoday.com
