قلعه بابک؛ اقتدار منطقه کلیبر

ستاره | سرویس گردشگری – قلعه بابک یکی دیگر از مکان‌های تاریخی در ایران است. در واقع قلعه جمهور معروف به دژ بابک در ۵۰ کیلومتری شمال شهرستان اهر و در ارتفاعات غرب رود بزرگ قره‌سو قرار دارد منطقه‌ای که به نام کلیبر مشهور می باشد. جالب است بدانید که دژ بابک خرمدین بر فراز قله کوهستانی در حدود ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ از سطح دریا ارتفاع دارد.

در واقع قلعه بابک که به نام‌های قلعه بابک، دژ بابک، بذ و قلعه جمهور هم مشهور می باشد.بهتر است بدانید که دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم‌دین بوده که در هنگام قیام بر علیه دستگاه خلافت عباسی در قرن سوم هجری ساخته شده است.قابل ذکر است که مسافت راه کلیبر به قلعه حدود ۳ کیلومتر است و به هنگام عبور باید گردنه‌ها و گذرگاه‌های خطرناکی را پشت سر گذاشته است.

نمایی از بالای قلعه بابک

تاریخچه قلعه بابک

از اشیا و ابزاری که از دژ بابک به دست آمده می‌توان سفالینه‌های نقش دار و لعاب خورده‌ای را نام برد که یک دوره استقرار تا اوایل قرن هفتم هجری را نمایش می‌دهند. شماری سکه مسی نیز یافت شده است که برخی از آنها به علت ساییدگی و زنگ خوردگی فراوان ناخواندن می‌باشند و در بین این سکه‌ها برخی مربوط به اتابکان آذربایجان و هزارسیبان (قرون ششم و هفتم هجری) می‌باشند.

از جغرافیای تاریخی بذ، در دوره پیش از اسلام، آگاهی چندانی در دست نیست، ظاهراً در دوره هخامنشیان کادوسی‌ها، از اقوام ساکن کرانه‌های جنوب غربی دریای خزر، در آنجا زندگی می‌کرده‌اند و جنگ‌هایی نیز با هخامنشیان داشته‌اند.کسروی می‌گوید که کادوسی‌ها همان قوم طالش‌اند. از آن به پس، تا سده هشتم، از بذ آگاهی‌ای در دست نیست. در این سده، حمدالله مستوفی دربارهٔ اهالی کلیبر، که نزدیک بذ بوده‌اند، می‌نویسد: مردمش از ترک و طالش ممزوج‌اند. در اوایل دوره اسلامی، بذ به منطقه‌ای گفته می‌شد که در قسمتی از قره‌باغ ـ یا درست‌تر قره‌جه‌داغ ـ آذربایجان قرار داشت و از شمال به رودارس، از مشرق به قسمت سفلای رود قره‌سو و دشت مغان و از جنوب به ناحیه اهر و از مغرب به رودکلیبر محدود می‌شد. بذ از لحاظ جغرافیایی تقریباً منطقه‌ای بسته بود. 

قلعه بابک

امروزه، رودهای قره سو و سَلین‌چای و کلیبر و ارس آن را از شمال و مشرق و مغرب مسدود می‌کنند. از جنوب نیز کوه‌های شِیوَر آن را دربرگرفته است.دسترسی به منطقه هشتادسر تنها از دره رودهای اهر و قوری‌چای و کجرود امکان دارد. راه عمده این منطقه ییلاقی، که محل دامداری است، به دشت مغان (منطقة قشلاقی)، تنها از شیارهای گرانکوه هشته‌سر و از کنار مسیر رودهایی است که از مشرق آن به رود قره‌سو می‌ریزد. بذ از شمال و شمال غربی به رودارس، و از کرانه‌های جنگلی رودهای سلین‌چای و کلیبر به مناطق غربی راه دارد.

امروزه نیز این منطقه با جاده‌ای که از کناره‌های رود سلین‌چای می‌گذرد، به کرانه‌های جنوبی رودارس می‌پیوندد. از مآخذ تاریخی چنین برمی آید که قلمرو سیاسی بابک بارها گسترده‌تر از جغرافیای تاریخی بذ بوده است و بذ بیشتر به دره‌های شمالی گرانکوه هشته‌سر و قلعه‌های آن، بویژه به باروها و دهکده‌های واقع در آن، گفته می‌شد. این قلعه در نهم رمضان ۲۲۲ ه ق/۱۵ اوت ۸۳۷ بدست نیروی‌های افشین فتح و ویران شد. بذ در اشعار شاعران عرب همچون حسین‌بن‌ضحاک باهلی، ابوتمام و بُحتری ذکر و توصیف شده است. ابودلف مسعربن‌مهلهل‌خزرجی خرمدین‌ها را نیمه سدهٔ ۴ ه ق/ ۱۰ م در بذ دیده بود که به انتظار مهدی بوده‌اند.

موقعیت جغرافیایی قلعه بابک

معماری قلعه بابک

پیشنهاد ستاره