مبانی و فنون ارتباط موثر با دیگران

ستاره | سرویس روانشناسی – ارتباط یک فرایند دو طرفه است که بخش عمده‌ای از موقعیت‌های ما به آن بستگی دارد. افرادی که از مهارت ارتباط موثر برخوردار باشند آسیب پذیری کمتری در زمینه‌های مختلف زندگی خواهند داشت. به عبارتی مسیر شغلی و همچنین رابطه‌های شخصی ما هر یک به نحوی در گرو نوع برقراری ارتباط ما با دیگران است. در این مقاله درباره‌ی اینکه چگونه ارتباط موثر با دیگران داشته باشیم، بیشتر خواهیم خواند.

مبانی مهارت ارتباط موثر چیست؟

آگاهی از پیش نیازها و مفاهیم ریشه‌ای مهارت ارتباط موثر می‌تواند فرایند ارتباط موثر با دیگران را بهبود بخشد، این مبانی شامل موارد زیر می‌باشد:

۱ـ شناخت خود و دیگران و توجه به تفاوتهای فردی

۲ـ پذیرش خود و دیگران که شامل اجزای زیر می‌باشد:

• توصیف: بدین معنا که ما دیگران و رفتارشان را همانگونه که هستند توصیف کنیم به طور مثال رئیسم امروز از من انتقاد کرد.
• عدم قضاوت منفی: بدین معنا که در مورد رفتار دیگران قضاوت نکنیم به طور مثال شکل قضاوتی مثال بالا می‌شود رئیسم به من توهین کرد.
• همدلی: یعنی اینکه از دریچه چشم دیگران به موضوع بنگریم تا بتوانیم احساسات و افکار آنها را به رسمیت بشناسیم.
• مدیریت هیجانات منفی: مدیریت هیجانات در روابط مسئله حائز اهمیت است چرا که روابط و گفتگوهایی که بر اساس احساسات منفی آنی و زودگذر و برخوردهای نامناسب برقرار می‌شود در بسیاری از موارد به نتیجه مشخص و قابل قبولی نمی‌رسد.
• حسن نیت و اعتماد: افراد هنگام برقراری ارتباط موثر با دیگران نیاز دارند تا از جانب طرف مقابل اطمینان خاطر پیدا کرده، اعتماد کنند و به آنها اعتماد شود و لازمه ایجاد اعتماد این است که طرفین یکدیگر را از حسن نیت خود آگاه کرده و به جای توجه تنها به منافع شخصی صداقت، صمیمیت، همدلی و خیرخواهی را در رفتار خود نشان دهند.
• هدفمندی ارتباط: هنگامی که هدف خود از قرار گرفتن در یک رابطه را مشخص کنیم بهتر می‌توانیم در مسیر رابطه‌ای صحیح حرکت کنیم.
• توجه بر نقش خود در رابطه به جای تمرکز بر احساسات و افکار: در یک ارتباط سالم رفتار ارتباطی مناسب بر اساس عمل کردن به ارزشها و نقش و وظایف صورت می‌گیرد نه الزاما احساسات و افکار زودگذر.
• حفظ حریم: هنگامی که افراد حریم خود را در روابط بشناسند می‌توانند بر اساس آن ارتباط خود را تنظیم کرده و از سوء تفاهمات در رابطه جلوگیری نمایند.
• پذیرش رنج حاصل از رابطه‌ها که گاه به گاه وجود خواهد داشت.

۳- مهارت‌های ارتباطی غیر کلامی؛ زبان بدن شامل زبان احساس، عواطف و هیجانات درونی می‌باشد. در فرایند ارتباطات غیرکلامی استفاده به جا از زبان رفتار بسیار مهم است. زبان بدن می‌تواند آگاهانه یا ناآگاهانه بکار برده شود و شامل اجزای زیر می‌باشد:

• ژست‌های بدنی و حرکات بدن و چهره
• تن صدا و آهنگ صدا
• نحوه ظاهر و نحوه لباس پوشیدن

زبان بدن مناسب شامل رفتارهایی از قبیل گشاده رویی، چشمان باز، دستان باز، توجه و تایید به وسیله تکان دادن سر، وضعیت نشستن به طرف فرد مقابل و تماس چشمی مناسب صاف نشستن و… می‌باشد و زبان بدن نامناسب شامل اخم، دست به سینه نشستن، عدم تماس چشمی مناسب، خاراندن بدن، بازی کردن با وسایل، قوز کردن و… می‌باشد.

فنون برقراری ارتباط موثر با دیگران

۱- همه چیز دان نباشید

۲- ارتباط مسیری دو طرفه است

۳- همه چیز را به خودتان ربط ندهید

۴- برای ارتباط موثر با دیگران از قبل برنامه ریزی کنید

۵- یاری رسان باشید

۶- همیشه رسمی برخورد نکنید

سعی کنید با دیگران به خصوص با دوستان و اقوام و همکاران، خیلی رسمی برخورد نکنید. برای انتخاب موضوعی که می‌خواهید درباره آن با دیگران صحبت کنید، خیلی سخت نگیرید. مثلا می‌توانید از گفت وگو درباره موضوع‌های روزانه شروع کنید تا به مرور توان شما برای برقراری ارتباط موثر با دیگران بالاتر برود. همین صحبت کردن با دیگران با رعایت مهارتهای ارتباط موثر به شما کمک زیادی برای بالا بردن روابط عمومی‌تان خواهد کرد.

چند نکته قابل توجه در مهارت ارتباط موثر

• مشکلات و سوءتفاهم‌ها را هر چه زودتر را حل کنید. در غیر این صورت تاثیرات بدی بر شغل و حتی زندگی شخصی شما خواهد گذاشت.
• از بیان رازهای شخصی زندگی خود بخصوص در ابتدای دوستی خودداری کنید. همچنین از پرسیدن سوالهای خصوصی اجتناب کنید، زیرا فرد مقابل احساس می‌کند به حریم وی تجاوز کرده‌اید.
• سرزنش کردن، قضاوت کردن، تهدید کردن، مسخره کردن و قطع کردن صحبت دیگران، اینها همه ازموانع ارتباط موثر با دیگران است. 
• هرچند وقت، نظر دوستان و افرادی را که آنان را قبول دارید در مورد نوع برخورد و رفتارتان جویا شوید. چنین ارزیابی باعث می‌شود که اطلاعات بیشتری درباره خود به دست آورید و سپس به تقویت نقاط مثبت و رفع نکات منفی رفتار خود بپردازید.
• طبیعی رفتار کنید. رابطه‌ تنها در صورتی عملی می‌شود که شما واقعا به آن اهمیت بدهید. اگر به کسی که سعی دارید با او رابطه برقرار کنید علاقه‌ی واقعی ندارید، بی‌دلیل تلاش نکرده و تصنعی رفتار نکنید.
• استفاده از عبارت‌های تائیدی مانند «اوهوم»، «خب»، «چه عالی»، «اوه» و… وقتی برای تظاهر به گوش دادن استفاده می‌شوند بسیار واضح و حواس‌پرت‌کن به نظر می‌آیند. به عنوان یک قانون کلی همیشه به دیگران به شیوه‌ای گوش بدهید که دوست دارید به شما گوش کنند.
• فراموش‌نشدنی باشید. متعجب خواهید شد وقتی بفهمید کارهای بسیار ساده مانند یک تبریک تولد می‌تواند تاثیرگذار باشد و چطور انجام نشده‌ باقی مانده‌اند. در نهایت به یادماندنی بودن آنقدرها که برخی فکر می‌کنند سخت نیست!