نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱
برای روز چهارم ماه رمضان، انجام اعمال متفاوتی توصیه شده است. از جمله اعمال روز چهارم ماه رمضان می توان به تلاوت قران، خواندن دعاهای مخصوص این روز و نماز شب پنجم اشاره کرد.
اعمال روز چهارم ماه رمضان
۱. تلاوت قرآن در روز چهارم ماه رمضان
اگر ختم قرآن را از روز اول ماه رمضان شروع کرده‌اید، در این روز باید به جزء چهارم رسیده باشید و آن را تلاوت کنید.
۲. دعاهای مخصوص روز چهارم ماه رمضان
دعای روز چهارم ماه رمضان در مفاتیح الجنان به این شکل آمده است:
اللهمّ قوّنی فیهِ علی إقامَهِ أمْرِکَ
خدایا نیرومندم نما در آن روز به پا داشتن دستور فرمانت
و اذِقْنی فیهِ حَلاوَهَ ذِکْرِکَ
و بچشان در آن شیرینی یادت را
و أوْزِعْنی فیهِ لأداءِ شُکْرَکَ بِکَرَمِکَ
و مرا به کـرم خودت در آن روز برای انجام سپاس گذاری ات مهیا کن
و احْفَظنی فیهِ بِحِفظْکَ و سِتْرِکَ
و مرا در این روز به نگاه داری ات و پرده پوشی خودت نگهدار
یا أبْصَرَ النّاظرین.
ای بیناترین بینایان.
پیامبر (ص) فرمودند: هر کس این دعا را بخواند به او در بهشت هفتاد هزار تخت خواهند داد که بر هر تختی حورالعینی است.
← اعمال روز چهارم ماه رمضان →
در اقبال الاعمال دعای روز چهارم ماه رمضان به این شرح آمده است:
اللَّهُمَّ قَوِّنِی [وَفِّقْنِی]فِیهِ [فِی هَذَا الْیَوْمِ]عَلَی إِقَامَةِ أَمْرِکَ
و شیرینی یادت را به من بچشان [روزی ده]
وَ ارْزُقْنِی [وَ أَذِقْنِی]فِیهِ حَلَاوَةَ ذِکْرِکَ
خداوندا، در این روز مرا بر برپا داشتن فرمانت نیرو بخش، [بدان موفق گردان]
وَ أَوْزِعْنِی فِیهِ أَدَاءَ [لِأَدَاءِ]شُکْرِکَ
و سپاسگزاری از خود را به من الهام کن
[بِکَرَمِکَ وَ احْفَظْنِی بِحِفْظِکَ وَ سِتْرِکَ یَا أَبْصَرَ النَّاظِرِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ]یَا خَیْرَ النَّاصِرِین
[به بزرگواری‌ات و به حفظ و پوشش خود مرا نگاه دار، ای بیناترین نگاه‌کنندگان، به رحمتت ای مهربان‌ترین مهربانان]ای بهترین یاور.
همچنین در این کتاب دعای زیر هم به عنوان دعای روز چهارم ماه رمضان ذکر شده است:
یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی الْمَذَاهِبُ
ای گریزگاه من آن گاه که راه‌ها [ی گوناگون]ناتوانم می‌سازند
وَ مَلْجَئِی حِینَ تَقِلُّ بِیَ الْحِیَلُ
و پناهگاه من آن گاه که بیچاره می گردم
وَ یَا بَارِئَ خَلْقِی رَحْمَةً بِی
و ای پدیدآورنده آفرینشم از روی رحمت به من
وَ کُنْتَ عَنْ خَلْقِی غَنِیّاً
در حالی که از آفریدن من بی نیاز بودی
یَا مُؤَیِّدِی بِالنَّصْرِ عَلَی أَعْدَائِی
ای یاری بخش من در پیروزی بر دشمنانم
وَ لَوْ لَا نَصْرُکَ إِیَّایَ لَکُنْتُ مِنَ الْمَغْلُوبِینَ
که اگر یاری تو نبود، قطعا جزو شکست خوردگان بودم
وَ یَا مُقِیلَ عَثْرَتِی وَ لَوْ لَا سَتْرُکَ عَوْرَتِی لَکُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِینَ
و ای درگذرنده از لغزشم که اگر زشتی ام را نمی پوشیدی حتما جزو رسواشدگان می شدم
وَ یَا مُرْسِلَ الرِّیَاحِ مِنْ مَعَادِنِهَا
و ای گسیل دارنده باد‌ها از جایگاه های مخصوص آن
وَ یَا نَاشِرَ الْبَرَکَاتِ مِنْ مَوَاضِعِهَا
و ای گستراننده برکات از جایگاه های خاص آن
وَ یَا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِشُمُوخِ الرِّفْعَةِ
و ای کسی که خویشتن را به بلندپایگی ویژه گردانیده ای
فَأَوْلِیَاؤُهُ بِعِزَّتِهِ یَتَعَزَّزُونَ
از این رو دوستانت به عزت تو سرافرازاند
وَ یَا مَنْ وَضَعَ نِیرَ [قهر]الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِ الْمُلُوکِ
و ای کسی که یوغ [قهر]خواری را بر گردن پادشاهان نهاده‌ای
فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ
از این رو آن‌ها از چیرگی گرفتن تو، بیمناک اند.
أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی هُوَ مِنْ نُورِکَ
به آن اسم تو که از نور توست، از تو درخواست می کنم
وَ أَسْأَلُکَ بِنُورِکَ الَّذِی هُوَ مِنْ کَیْنُونَتِکَ [کَیْنُونِیَّتِکَ]
و به نور تو که از هستی توست، از تو خواستارم
وَ أَسْأَلُکَ بِکَیْنُونَتِکَ [کَیْنُونِیَّتَکَ]الَّتِی هِیَ مِنْ کِبْرِیَائِکَ
و به هستی تو که از بزرگ منشی توست، از تو مسألت دارم
وَ أَسْأَلُکَ بِکِبْرِیَائِکَ الَّتِی هِیَ مِنْ عَظَمَتِکَ
و به بزرگ منشی تو که از عظمت توست، از تو می طلبم
وَ أَسْأَلُکَ بِعَظَمَتِکَ الَّتِی هِیَ مِنْ عِزَّتِکَ
و به عظمت تو که از سربلندی تو است، از تو می خواهم
وَ أَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ الَّتِی لَا تُرَامُ
و به عزتت که کسی نمی تواند آهنگ آن را کند
وَ بِقُدْرَتِکَ الَّتِی خَلَقْتَ بِهَا خَلْقَکَ
و به قدرت تو که آفریده هایت را به آن آفریده‌ای
فَهُمْ لَکَ مُذْعِنُونِ
از این رو همه در برابر تو فروتن اند، از تو مسألت دارم
وَ بِاسْمِکَ الْأَجَلِّ الْأَعْظَمِ الْمُبِینُ
و به اسم والاتر و بزرگ‌تر و آشکار تو
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
از تو می طلبم که بر محمد و آل درود بفرستی
وَ أَنْ تَقْضِیَ عَنِّی دَیْنِی وَ تُغْنِینِی مِنَ الْفَقْرِ
و بدهی مرا ادا نمایی و از ناداری مستغنی ام گردانیده
وَ تُمَتِّعَنِی بِسَمْعِی وَ بَصَرِی وَ تَجْعَلَهُمَا الْوَارِثَیْنِ مِنِّی
و به گوش و چشمم بهره‌مند سازی و آن دو را وارث من قرار دهی
وَ أَنْ تَرْزُقَنِی مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لَا أَحْتَسِبُ
و از [روزی]افزون و گسترده خود، اعم از آنجا که گمان دارم و یا گمان ندارم، روزی‌ام دهی
فَإِنَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِکَ
زیرا هیچ بازدارندگی و نیرومندی نیست مگر آن که به تو تحقق می یابد.
یَا اللَّهُ یَا رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
ای خدا ای پروردگار من، بر محمد و آل محمد درود فرست
وَ اغْفِرْ لِی وَ لِکُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و من و همه مردان و زنان مؤمن را بیامرز، ای مهربان‌ترین مهربانان.
← اعمال روز چهارم ماه رمضان →
در کتاب «اختیار» سید بن باقی دعای روز چهارم به این کیفیت آمده است:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ هُوَ أَکْبَرُ وَ أَبْصَرُ
از تو درخواست می‌کنم ای خدایی که بزرگ‌ترین و بیناترین
وَ أَخْیَرُ وَ أَقْدَرُ وَ أَطْهَرُ وَ أَنْوَرُ وَ أَشْکَرُ وَ أَسْتَرُ
و بهترین و نیرومندترین و پاکیزه‌ترین و درخشان‌ترین و سپاسگزارترین و پوشاننده‌ترین
وَ أَفْخَرُ وَ أَنْصَرُ وَ أَعَزُّ وَ أَکْبَرُ وَ أَسْمَعُ
و بالنده‌ترین و یاری کننده‌ترین و سرافرازترین و بالاترین و شنواترین
وَ أَقْنَعُ وَ أَعْلَی وَ أَرْفَعُ وَ أَخْلَفُ وَ أَعْطَفُ
و بسنده‌ترین و بلندترین و بلندپایه‌ترین و جانشین‌ترین و مهربان‌ترین
وَ أَرْأَفُ وَ أَمْجَدُ وَ أَحْمَدُ وَ أَکْمَلُ وَ أَفْضَلُ
و مهرورزترین و بزرگوارترین و ستوده‌ترین و کامل‌ترین و برترین
وَ أَشْفَقُ وَ أَرْفَقُ وَ أَصْدَقُ وَ أَرْحَمُ وَ أَجَلُّ
و دلسوزترین و نرم رفتارترین و راستگوترین و مهرورزترین و شکوهمندترین
وَ أَعْظَمُ وَ أَحْکَمُ وَ أَقُومُ وَ أَقْدَمُ وَ أَمْلَکُ
و بزرگ‌ترین و فرمانرواترین و استوارترین و دیرینه‌ترین و دارنده‌ترین
وَ أَرْزَقُ وَ أَقْبَضُ وَ أَبْسَطُ وَ أَسْبَغُ وَ أَحْفَظُ
و روزی بخش‌ترین و گیرنده‌ترین و گستراننده‌ترین و فراوان کننده‌ترین و نگاه دارترین
وَ أَغْنَی وَ أَقْنَی وَ أَعْلَی وَ أَوْفَی وَ أَمْلَی [أَبْلَی]
و بی نیازترین و بی نیازسازترین و برترین و باوفاترین و آکنده‌ترین [و امتحان کننده ترین]
وَ أَعْطَی وَ أَنْمَی وَ أَکْلَا وَ أَسْخَی وَ أَهْدَی
و دهنده‌ترین و رشددهنده‌ترین و نگاه دارنده‌ترین و بخشنده‌ترین و رهنمون کننده‌ترین
وَ أَعَزُّ وَ أَجَلُّ وَ أَقْرَبُ وَ أَغْلَبُ وَ أَهْیَبُ
و سربلندترین و بزرگ‌ترین و نزدیک‌ترین و چیره‌ترین و بابیم‌ترین هستی
وَ بِحَقِّکَ الْوَاجِبِ عَلَی مَنْ صَامَ لِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ
و نیز به حق تو که بر روزه داران برای روی [اسما و صفات، یا ذات]باکرامتت [برای خشنودی ات]
فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ فِی هَذَا الشَّهْرِ
در این روز و در این ماه، واجب نموده‌ای
مُنْذُ فَرَضْتَهُ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی أُمَّتِهِ
از آن هنگام که روزه را بر پیامبرت حضرت محمد (ص) و امت او واجب گردانیده ای
أَنْ لَا تَدَعَ لِی ذَنْباً إِلَّا غَفَرْتَهُ
[از تو می خواهم]که گناهی برای من وامگذاری جز آن که آمرزیده باشی
وَ لَا هَمّاً إِلَّا فَرَّجْتَهُ
و نه اندوهی مگر آن که گشوده باشی
وَ لَا غَمّاً إِلَّا نَفَّسْتَهُ
و نه دلگیری ای مگر آن که برطرف نموده باشی
وَ لَا عُسْراً إِلَّا یَسَّرْتَهُ
و نه سختی ای مگر آن که آسان ساخته باشی
وَ لَا فَسَاداً إِلَّا أَصْلَحْتَهُ
و نه نابسامانی و تباهی ای مگر آن که به سامان آورده باشی
وَ لَا دَیْناً إِلَّا قَضَیْتَهُ
و نه بدهی ای مگر آن که ادا نموده باشی
وَ لَا مَرَضاً إِلَّا شَفَیْتَهُ
و نه بیماری ای جز آن که بهبودی بخشیده باشی
وَ لَا عَیْباً إِلَّا سَتَرْتَهُ
و نه عیبی جز آن که پوشیده باشی.
اللَّهُمَّ اصْرِفْ عَنِّی فِیهِ الْآفَاتِ وَ الْعَاهَاتِ وَ الْبَلْوَی وَ الْبَلِیَّاتِ
خداوندا، در این روز آسیب‌ها و بیماری‌ها و گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها را از من منصرف کن
وَ اغْفِرْ لِیَ الْمُوبِقَاتِ وَ أَنْجِحْ لِیَ الطَّلِبَاتِ
و گناهان نابودکننده ام را بیامرز و خواسته‌هایم را برآور
وَ ارْفَعْ لِیَ الدَّرَجَاتِ وَ وَفِّقْنِی لِلصَّالِحَاتِ
و درجاتم را بالا بر و به کارهای شایسته موفق گردان
وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّاتِ مَعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ
و در بهشت‌ها وارد کن همراه با مردان و زنان مؤمن
وَ الْقَائِلِینَ عَدْلًا مُخْلِصاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ
و کسانی که با داد و اخلاص «لا اله الا اللّه وحده لا شریک له» می‌گویند.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ أَیَادِیهِ لَا تُحْصَی
خدایا، از تو مسألت دارم ای کسی که عطاهایت به شماره نمی آید
وَ یَا مَنْ ذِکْرُهُ لَا یُنْسَی وَ یَا مَنْ نِعَمُهُ لَا تَفْنَی
و یادت فراموش نمی شود و نعمت هایت پایان نمی پذیرد.
یَا مَنْ عَلَا فَاسْتَعْلَی یَا مَنْ عَلَا فَتَعَالَی
ای خدایی که برتری و لذا برتری جوی و بلندپایه ای
یَا أَهْلَ الْفَضْلِ وَ الْآلَاءِ یَا مَنِ الْعَرْشُ مِنْ نُورِهِ یَتَلَأْلَأُ
ای اهل تفضل و نعمت ها، ای خدایی که عرش از نور تو می درخشد
أَسْأَلُکَ بِمَا مَدَحْتُکَ بِهِ مِنْ أَسْمَائِکَ فِی یَوْمِی هَذَا
به نام‌هایی که در این روز تو را بدان ستودم
وَ نَاجَیْتُکَ بِهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْمَیْمُونِ الْمَفْرُوضِ الْمُبَارَکِ
و در این ماه مبارک که روزه‌اش را واجب نموده‌ای و خجسته است، با تو مناجات نمودم
وَ بِمَا مَنَنْتَ بِهِ عَلَی أَوْلِیَائِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ
و به آنچه بر دوستان و پیامبران و اطاعت کنندگان از خود ارزانی داشته ای
أَنْ تُعْتِقَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ تُصْلِحَ لِیَ الشَّأْنَ
از تو خواستارم که مرا از آتش جهنم آزاد کنی و کارم را سامان دهی
وَ تَهَبَ لِی حَوَائِجَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأَمْنَ وَ الْعَافِیَةَ وَ الْغِنَی وَ الْمَغْفِرَةَ
و خواسته های دنیا و آخرت و ایمنی و عافیت و بی نیازی و آمرزش را به من ببخشی
إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
به راستی که تو بر همه چیز توانایی
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ
و درود تو بر حضرت محمد و خاندان پاک او.
۳. نماز شب پنجم ماه رمضان
علامه مجلسی در کتاب زادالمعاد برای شب پنجم ماه رمضان خواندن این نماز را توصیه کرده است:
دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد ۵۰ مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود. وقتی که سلام نماز را دادید هم باید ۱۰۰ بار صلوات بفرستید.
زمان خواندن این نماز بعد از نماز عشای روز چهارم ماه رمضان تا طلوع آفتاب روز پنجم است؛ هرچند اگر آن را در طول روز پنجم ماه رمضان هم بخوانید به خواست خدا قبول خواهد بود. از امام علی (ع) روایت است که: «هر کس این نماز را بخواند روز قیامت با من وارد بهشت می‌شود».
