نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۲۰ آذر ۱۴۰۰
ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – همانگونه که می‌دانید در قدیم برای اولین بار در جهان، ایرانیان برای بهره برداری از آبهای زیرزمینی اقدام به حفر قنات یا همان کاریز کردند. آن‌ها با حفر قنات در زمین‌های شیب دار از آبهای زیرزمینی استفاده می‌کرند. اما آیا می‌دانید در در کدام استان های کشورمان برای بهره برداری از آب های زیر زمینی بیشتر از کاریز استفاده می شود؟ با ما همراه باشید تا اطلاعات دقیقی در این‌باره در اختیار شما قرار دهیم.
قنات یا کاریز چیست؟
قنات یا کاریز، راه‌آب یا کانالی است که در زیر زمین حفر می‌شود، تا آب موجود در سفره‌های زیرزمینی به سطح زمین جریان پیدا کرده و از آن استفاده شود. این نوع کانال‌ها در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه‌هایی است که از چاه مادر سرچشمه می‌گیرد. چاه مادر یا مادرچاه‌ها نیز معمولا چشمه‌های زیرزمینی آب هستند.
از قنات‌ها معمولا به‌منظور هدایت آب و مدیریت آن برای کشاورزی و سایر مصارف استفاده می‌شود. این کانال قنات ممکن است تا رسیدن به سطح زمین چندین کیلومتر طول داشته باشد. در انتهای این مسیر و در جایی که آب به سطح زمین می‌رسد، به محل خروجی آب، دهانه کاریز یا سر قنات یا دهن فره گفته می‌شود.
امروزه با ورود فناوری‌های جدید نظیر پمپ‌های آب، چاه‌های عمیق جانشین قنات‌ها شدند و استفاده بدون برنامه‌ریزی از این تکنولوژی‌ها، متاسفانه منجر به خشک شدن ۹۰ درصد از قنات‌ها در کشورمان شدند؛ به گونه‌ای که احیای مجدد قنات‌های قدیمی و استفاده از آن‌ها به دلیل حفر چاه‌های عمیق و پایین رفتن بیش از حد سطح آب در آن‌ها دیگر امکان پذیر نیست.
بیشتر بخوانید: برداشت بی‌‌رویه از آبهای زیرزمینی باعث بروز چه مشکلاتی می‌شود؟
با این توضیحات درباره قنات یا همان کاریز، در ادامه به معرفی شهرها و استان‌هایی خواهیم پرداخت که در آن‌ها از برای بهره برداری از آب های زیر زمینی بیشتر از کاریز استفاده می شود.
لیست قنات های ایران (کاریزها) در شهرها و استان‌های مخلتف
قنات‌های زیادی در استان‌های خراسان، یزد، کرمان، اصفهان و استان مرکزی در فهرست آثار جهانی ثبت شده‌اند. طبق آمار موجود، تعداد قنات‌های فعال در کشورمان ایران، حدود ۳۶ هزار و ۳۰۰ قنات یا کاریز است. قنات زارچ با قدمت بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال، با ۷۱ کیلومتر طول و با تعداد ۲۱۱۵ چاه، به عنوان یکی از بلندترین قنات‌های ایران در استان یزد شناخته می‌شود. عمیق‌ترین مادر چاه نیز در شهرستان گناباد با نام قنات قصبه قرار دارد که تاریخ حفر آن به دوره هخامنشی می‌رسد. در ادامه بطور تیتروار به معرفی برخی از قنات‌ها یا همان کاریزهای موجود در کشورمان خواهیم پرداخت.
قنات های استان تهران
- قنات‌های تهران و ری که دشت ورامین را آبیاری می‌کردند
- قنات های احمدخان، اخترآباد، البرز و الم آباد در شهرستان شمیرانات
- قنات های اسماعیل آباد، اشرف آباد، بی‌بی مریم و ده خیر در بخش کهریزک
- قنات های اشتهازان، انیس آباد، حکیم آباد و خانلق در رباط کریم
قنات های استان اصفهان
- قنات مون در اردستان
- قنات وزوان در شهر وزوان در بخش میمه
- قنات مزدآباد در شهر میمه
- قنات ارونه در شهر اردستان
- قنات‌های آب بزرگه، آب خانی، آب شوره، آب چوئیه در بخش کوهپایه
- قنات‌های آسیاب خارا و احمد آباد در بخش جرقویه علیا
- قنات های اروجه، اسدآباد، اسفنداران، اشترآباد و اشک در بخش کوهپایه
قنات های استان یزد
- قنات زارچ
- قنات حسن‌آباد مهریز در مهریز
- قنات تاریخی ندوشن در شهرستان میبد
- ۶ رشته قنات با نام‌های وقف‌آباد، رئیس الدینی، میرزایی، روشن‌آباد، نهرخیلی و خواجه غیاث در استان یزد که آب این قنات‌ها به شهرستان یزد و آبادی‌های اهرستان، خیرآباد و عیش‌آباد می‌رسد.
- قنات غیاث آباد پشتکوه
قنات های استان فارس
- قنات اکبرآباد فسا به عنوان پرآب ترین قنات ایران
- قنات سرکره در استان فارس
قنات های استان خراسان
- قنات قصبه گناباد در استان خراسان جنوبی که عمیق‌ترین قنات ایران است و عمق چاه اصلی‌اش به ۳۵۰ متر می‌رسد
- قنات بلده در منطقه فردوس در استان خراسان جنوبی که به‌عنوان مهندسی‌سازترین قنات شناخته می‌شود.
قنات های استان کرمان
- قنات گوهر ریز جوپار
- قنات‌های قاسم‌آباد و اکبرآباد شهرستان بم
سایر قنات‌ها
- قنات ابراهیم‌آباد اراک در استان مرکزی
- قنات‌های نهاوند در استان همدان
- قنات پاراو کوخرد در شهرستان بستک در استان هرمزگان
شما چه اطلاعاتی درباره قنات ها یا کاریزها دارید؟ آیا در منظقه‌ای که شما زندگی می‌کنید نیز قنات یا کاریزی وجود دارد؟ اگر اینطور است اسم آن را با ذکر جزئیات منطقه و استان محل زندگی خود با ما و سایر مخاطبین ستاره به اشتراک بگذارید.
🥼
عالیه
Nasir
عالی ترین اطلاعاتی که میتوانستم در یافت کنم ! مرسی !.