معنی گنج حکمت چو سرو باش از گلستان سعدی

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – گلستان سعدی شامل یک دیباچه و هشت قسمت متفاوت است که در هر قسمت حکایت‌های متفاوتی وجود دارد. در “باب هشتم در آداب صحبت” حکایتی در خصوص سرو و آزادگی آن آمده است. این حکایت تحت عنوان گنج حکمت چو سرو باش در کتاب فارسی یازدهم آمده است. در این مطلب به بررسی این حکایت و معنای آن خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید: ۴۰ حکایت از گلستان سعدی با زبان ساده از باب های هشت گانه

حکایت چو سرو باش

حکیم فرزانه‌ای را پرسیدند: «چندین درخت نامور که خدای عز و جل آفریده است و برومند،‌ هیچ یک را آزاد نخوانده‌اند مگر سرو را که ثمره‌ای ندارد؛ ‌در این چه حکمت است؟»

گفت: «هر درختی را ثمره معین است که به وقتی معلوم، به وجود آن تازه آید و گاهی به عدم آن پژمرده شود. و سرو را هیچ از این نیست و همه وقتی خوش است و این صفت آزادگان است.»

به آنچه می‌گذرد دل منه که دجله بسی
پس از خلیفه بخواهد گذشت در بغداد

گرت ز دست برآید، ‌چو نخل باش کریم
ورت ز دست نیاید،‌ چو سرو باش آزاد

مفهوم و معنی گنج حکمت چو سرو باش

از حکیم فرزانه‌ای پرسیدند: با اینکه خداوند چندین درخت مشهور و بارور آفریده است اما هیچکس آنها را به عنوان آزاد یاد نکرده است، مگر درخت سرو را که از قضا هیچ میوه و ثمری ندارد، چه حکمتی در این موضوع نهفته است که تنها این درخت را آزاده خواننده و از او به نیکی یاد می‌کنند؟
حکیم در پاسخ گفت: هر درختی دارای میوه معینی است که در فصل خود با رسیدن میوه‌اش تازه ‌می‌شود و پس از آن وقتی میوه‌اش تمام شد، آن درخت دوباره پژمرده می‌شود، ولی سرو دگرگونی ندارد، بکله همواره سبز و خرم و استوار است. این شیوه آزادگان وارسته است که همواره استوار و خردمند.

به آنچه پایدار نیست دل بسته نشو چرا که حتی دجله هم پس از مرگ خلیفه در بغداد روان خواهد ماند. اگر توانش را داری، مانند نخل بخشنده باش و اگر توانش را نداری، مانند سرو آزاده باش…

معنی کلمات:

• نامور: نامدار، مشهور
• عَزَّ و جَل: گرامی است و بزرگ
• برومند: دارای میوه
• ثمره: بر، میوه
• گرت: اگر تو
• کریم: بخشنده

آرایه های ادبی:

• کنایه: دل نهادن کنایه از علاقمند شدن
• مجاز: دست مجاز از توان و نیرو
• تشبیه: چو نخل