محلول یا مخلوط یکنواخت چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – از ترکیب دو یا چند ماده، که می‌توانند جامد، مایع و یا گاز باشند، یک مخلوط تهیه می‌شود. بطور مثال آجیلی که در عید نوروز میل می‌کنید یکی از انواع مخلوط‌هاست که از ترکیب چند نوع مغز متفاوت تشکیل شده است. هوایی که استشمام می‌کنیم نیز ترکیبی از چند گاز مختلف مانند اکسیژن، نیتروژن، ازت و… است. در مطلب جداگانه به اینکه انواع مخلوط چیست و چه تفاوتی با محلول دارد پرداخته‌ایم؛ اما در این مطلب قصد داریم با یک توضیح مختصر دیگر در خصوص مخلوط‌ها به سراغ محلول برویم. پس با ما همراه باشید.

آشنایی با انواع مخلوط

مخلوط‌ها در دو نوع یکنواخت و غیریکنواخت طبقه بندی‌ می‌شوند. اگر اجزای یک مخلوط را بتوانید براحتی از یکدیگر جدا کنید مخلوط شما یک مخلوط غیریکنواخت بوده و اگر این کار سخت یا نشدنی باشد، به آن مخلوط، مخلوط یکنواخت یا محلول گفته می‌شود. بطور مثال پس از حل کردن یک قند در یک لیوان آب، شما یک مخلوط یکنواخت یا یک محلول آماده کرده‌اید.

ویژگی های محلول یا مخلوط یکنواخت چیست؟

در مخلوط یکنواخت یا همگن، همه‌ی مواد به صورت یکسان با هم ترکیب شده و مخلوطی یکدست و غیرقابل تشخیص به دست می‌آید. منظور از غیرقابل تشخیص این است که اجزای مخلوط شما، براحتی از یکدیگر قابل تشخیص نیستند.

یکی دیگر از ویژگی محلول‌ها، نسبت مواد حل شده در یکدیگر است. در واقع برای داشتن یک محلول یا مخلوط یکنواخت نیازی نیست تا مقدار مشخصی از مواد با یکدیگر ترکیب شود تا محلول بوجود آید. بطور مثال شما با حل کردن یک قاشق شکر در یک لیوان یا یک پارچ آب، در هر صورت یک محلول ایجاد کرده‌اید.

یکی دیگر از ویژگی مخلوط‌ها آن است که معمولا هر ماده موجود در مخلوط خاصیت خود را حفظ می‌کند. 

اجزای تشکیل دهنده یک مخلوط یکنواخت یا محلول چیست؟

هر محلول از دو بخش تشکیل می‌شود؛ ماده حل شونده و حلال. ماده حل شونده ماده‌ای است که در حلال حل می‌شود، مثل قند یا نمک که در آب حل می‌شوند. حلال ماده‌ای است که مواد در آن حل می‌شوند، مانند آب در محلول آب نمک.

چند مثال دیگر برای تشخیص حلال و ماده حل شوند در محلول‌ها

محلول عطر در هوا گونه‌ای از محلول مایع در گاز است که عطر به عنوان ماده حل شونده و هوا به عنوان حلال در نظر گرفته می‌شود.

در مثالی دیگر گاز دی اکسید کربن در نوشابه نوعی از محلول گاز در مایع است که در آن گاز دی اکسید کربن ماده حل شونده و نوشابه ماده حلال این محلول است.

نحوه تعیین حلال و حل شونده در محلول‌ها

در محلول جامد در مایع، جامد همیشه حل شونده و مایع حلال است. اما در محلول مایع در مایع، مایع در گاز و گاز در گاز، هر ماده‌ای که مقدار بیشتری دارد به عنوان حلال و ماده‌ای که مقدار کمتری از محلول را تشکیل می‌دهد به عنوان ماده حل شونده شناسایی می‌شود.

آیا گرما بر حل شدن مواد در آب اثر دارد؟

بله؛ آب داغ به حل شدن و پراکنده شدن سریع‌تر مواد کمک می‌کند.

جداسازی مخلوط؛ چگونه مخلوط‌ها را از یکدیگر جدا کنیم؟

برای جدا کردن مخلوط‌ها چهار روش مختلف وجود دارد:

۱. سرریز کردن: این روش در در جداسازی مخلوط‌های غیر یکنواخت بکار می‌رود. بطور مثال برای جدا کردن یک مخلوط جامد در مایع از این روش استفاده می‌شود.

۲. صاف کردن: در این روش با استفاده از توری و یا کاغذ صافی برای جداسازی مخلوط‌های غیر یکنواخت مانند مخلوط جامد در مایع بهره برده می‌شود.

۳. تبلور: در این روش به کمک تبخیر و استفاده از دما به جداسازی مواد تشکیل دهنده یک مخلوط یکنواخت یا همان محلول مبادرت می‌ورزند. بطور مثال جداسازی نمک از آب دریا نمونه‌ای از این روش می‌باشد.