نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: ۸ تیر ۱۴۰۱
ستاره | سرویس سلامت – احساس سوزش کف پا در اثر آسیب عصب‌های پا ایجاد می‌شود که به اصطلاح علمی به آن نوروپاتی نیز گفته می‌شود. بسیاری از شرایط پزشکی و بیماری‌های مختلف می‌توانند باعث سوزش کف پا شود؛ اما دیابت شایع‌ترین آن‌ها است و اغلب راه‌های درمان این سوزش آزاردهنده بر جلوگیری از آسیب بیشتر به اعصاب پا و کاهش درد تمرکز دارند. در این مقاله به بیان علت سوزش کف پا و راه‌های درمان پزشکی و خانگی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
علت سوزش کف پا
نوروپاتی چیست؟
در اکثر مواقع علت سوزش کف پا به نوروپاتی (آسیب عصبی پا) بازمی‌گردد. فعالیت فیبرهای عصبی آسیب‌دیده زیاد شده و عملکرد آن‌ها مختل می‌شود؛ به‌گونه‌ای که حتی اگر زخمی وجود نداشته باشد، اعصاب آسیب‌دیده سیگنال‌های درد را به مغز ارسال می‌کنند. این درد با گزگز دست و پا فرق می کند. در بیشتر افراد مبتلا به نوروپاتی، ابتدا اعصاب پا آسیب می‌بینند و افراد غالباً سوزن شدن و بی‌حسی پا را تجربه می‌کنند. بسیاری از افراد احساس می‌کنند که پای آن‌ها بیش از حد به لمس حساس است (هیپراستزی؛ افزایش درک حسی) و درجات مختلفی از درد و سوزش را تجربه می‌کنند.
علل ظهور نوروپاتی
دیابت و مصرف الکل تقریباً از متداول‌ترین علل نوروپاتی در پاها است. بسیاری از شرایط دیگر می‌تواند باعث نوروپاتی یا احساس سوزش در پا شود، از جمله:
- بیماری مزمن کلیه (اورمی)
- نوروپاتی فیبر کوچک
- کمبود ویتامین (ویتامین B۱۲، فولات و گاهی ویتامین B۶)
- مصرف الکل
- سطح پایین هورمون تیروئید (کم‌کاری تیروئید)
- بیماری لایم
- ایدز
- پلی نوروپاتی آمیلوئیدی
- عوارض جانبی برخی از داروها از جمله داروهای شیمی‌درمانی، مصرف بیش از حد ویتامین B۶، داروهای HIV، آمیودارون، ایزونیازید، متفورمین و سایر موارد
- داغ شدن کف پا (اریتروملالژیا)
- مسمومیت با فلزات سنگین (سرب، جیوه، آرسنیک)
- واسکولیت (التهاب رگ‌های خونی)
- سارکوئیدوز
- سندرم گیلین‌باره (GBS)
- پلی‌نوروپاتی دمیلینیزاسیون التهابی مزمن (CIDP)
سایر علل سوزش کف پا
عفونت و التهاب پا
علاوه بر نوروپاتی، عفونت و التهاب پا نیز می‌تواند باعث احساس سوزش کف پا شود که از شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به پای ورزشکار اشاره کرد.
بیماری شریان محیطی (PAD)
این بیماری نیز معمولاً باعث احساس سوزش در کف پا می‌شود. گردش خون ضعیف پاها ممکن است به طور ویژه به هنگام راه رفتن سبب درد، سوزن شدن و سوزش کف پا شود.
جراحی بای پس معده
جالب است بدانید که گاهی هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بعد از جراحی بای پس معده، سوزش کف پا افراد را رها نمی‌کند. جذب ضعیف ویتامین‌های گروه B پس از انجام جراحی بای پس معده می‌تواند سبب ایجاد نوروپاتی و در نتیجه احساس سوزش کف پا شود.
تشخیص علت سوزش کف پا
بسیاری از افرادی که از این مسئله رنج می‌برند، به دیابت مبتلا هستند که به راحتی قابل تشخیص است. در این افراد سوزش کف پا ناشی از یک نوروپاتی ساده بوده و نیازی به انجام آزمایش‌های بیشتر نخواهد بود. اما در معدود افرادی که احساس سوزش ناگهان و رو به وخامت دارند که هیچ علت قابل توجیهی ندارد، برای تشخیص صحیح به آزمایش‌های بیشتری نیاز است. آزمایش‌هایی از قبیل:
۱. الکترومیوگرافی، یا نوار عصب و عضله (EMG)
این آزمایش شامل تست عملکرد عضلات با استفاده از ضبط فعالیت الکتریکی در درون آن‌ها است. در تست EMG یک پراب آزمایشگاهی (کاوشگر) روی پوست قرار گرفته یا یک سوزن وارد عضله می‌شود.
۲. مطالعات هدایت عصبی (NCS)
در آزمون مطالعه هدایت عصبی، توانایی اعصاب در انتقال تکانه‌ها آزمایش می‌شود؛ به این ترتیب که پس از تحریک عصب، پاسخ آن عصب در عضله تحت کنترل اندازه‌گیری خواهد شد.
۳. تست‌های آزمایشگاهی
در برخی از مواقع برای تشخیص علت سوزش کف پا، آزمایش خون، ادرار یا مایعات نخاعی پیشنهاد می‌شود. سطح ویتامین‌های بدن را می‌توان با یک آزمایش خون ساده بررسی کرد.
۴. بیوپسی عصبی
در مواقع بسیار نادر، ممکن است پزشک بخواهد یک قطعه از بافت عصبی را بریده و آن را تحت میکروسکوپ معاینه کند.
درمان سوزش کف پا
اگر سوزش کف پا ناشی از نوروپاتی باشد، اولین و مهم‌ترین روش درمان برطرف نمودن هرگونه آسیب عصبی به بافت پا است. همچنین درمان بیماری اصلی، باعث بهبود نوروپاتی و علائم آن می‌شود. در شرایط دیگری مانند نوروپاتی فیبر کوچک که نمی‌توان ریشه اصلی بیماری را یافت، پزشک معالج بر روی درمان علائم فرد تمرکز خواهد کرد. برای مبتلایان به نوروپاتی دیابتی، درمان به معنای نگه داشتن سطح قند خون در حد طبیعی است که با تغییر رژیم غذایی، داروهای خوراکی و غالباً تزریق انسولین قابل انجام است.
اگر اشکال دیگر نوروپاتی باعث سوزش کف پا شود، جلوگیری از آسیب بیشتر عصب به اندازه درمان حائز اهمیت است. برخی شرایط خاص و راه درمان آن‌ها عبارت‌اند از:
۱. کمبود ویتامین
مصرف ویتامین B۱۲ اضافی به صورت خوراکی یا تزریق آن، سوزش کف پا ناشی از سطح پایین این ماده مغذی را برطرف خواهد کرد.
۲. بیماری مزمن کلیوی
گاهی برای از بین بردن سموم ناشی از نوروپاتی و علائم سوزش کف پا، دیالیز بیمار توصیه می‌شود.
۳. کم کاری تیروئید
مصرف هورمون تیروئید خوراکی که سطح تیروئید بالا می‌برد، در اغلب موارد نوروپاتی و سوزش کف پا را التیام می‌بخشد.
۴. سندرم گیلین باره (GBS) و پلی‌نوروپاتی دمیلینیزاسیون التهابی مزمن (CIDP)
درمان این موارد تخصصی بوده و به تشخیص پزشک شامل تبادل پلاسما (پلاسمافرزیس) یا ایمنوگلوبولین وریدی (IVIG) است.
داروهای درمان سوزن کف پا
درمان سوزش پا شامل درمان درد و حالا غیرطبیعی مانند سوزن شدن و بی‌حسی پا است که توسط نوروپاتی ایجاد می‌شود. داروهایی که معمولاً برای درمان سوزن کف پا تجویز می‌شوند، عبارت‌اند از:
- آمی‌تریپتیلین
- کاربامازپین
- دزیپرامین (نورپامین)
- دولوکستین (سیمبالتا)
- گاباپنتین (نورنتین)
- پرگابالین
- توپیرامات (توپاماکس)
- ونلافاکسین
در برخی موارد در صورت شدت درد، داروهای ضد درد قوی مانند ترامادول (اولترام) یا اوپیات با دوز کم (مخدر) فقط و فقط با دستور پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. از داروهای ضد درد بدون نسخه ضعیف‌تر که به منظور تسکین سوزش کف پا مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توان به ایبوپروفن، آلیو و ضد درد تیلنول اشاره کرد.
درمان سوزش کف پا ناشی از پای ورزشکار
برای درمان سوزش کف پا ناشی از پای ورزشکار، داروهای ضد قارچ می‌توانند عفونت قارچی را درمان کرده و علائم سوزش را تسکین بخشند. در ابتدا می‌توان داروهای بدون نسخه ضعیف‌تر مانند میكونازول (میكاتین) یا تربینافین را امتحان کرده و در صورت عدم تسکین درد به سراغ ضد قارچ‌های تجویزی قوی‌تر مانند فلوکونازول، ایتراکونازول و نفتیفین رفت.
راهکارهای خانگی برای درمان سوزش کف پا
۱. ورزش کردن
برای بهبود گردش خون در پا، پیاده‌روی و در صورت امکان دویدن را در روال روزانه خود بگنجانید.
۲. ماساژ کف پا
چند دقیقه ماساژ کف پا با روغن‌های اساسی از قبیل روغن زیتون یا روغن نارگیل راهکار خوبی برای افزایش گردش خون در پا و رفع سوزش آن است. در صورت تمایل یک قاشق چای‌خوری آب زنجبیل به روغن خود اضافه کنید.
۳. آویشن
پای خود را در لگن مخلوط آب و آویشن بخیسانید؛ این گیاه سرشار از آنتی‌اکسیدان بوده و ضمن بهبود جریان خون، سوزش پای ناشی از عارضه پای ورزشکار را برطرف می‌کند.
۴. زردچوبه
دو مرتبه در طول روز نوشیدنی گرم آب‌زردچوبه حاوی یک فنجان آب گرم و ۲ قاشق پودر زردچوبه نوش جان کنید. در صورت تمایل می‌توانید با ترکیب زردچوبه و آب خمیری بسازید و کف پای خود را با آن بپوشانید.
۵. آب سرد
لگنی را پر از آب سرد کنید و پای خود را در آن قرار دهید. آب سرد ضمن بیرون کشیدن خستگی و التهاب پاها پس از یک روز کاری سخت، تورم و احساس سوزش را به خوبی برطرف می‌کند.
۶. سرکه سیب
از سرکه سیب می‌توان هم به صورت خوراکی و هم به شکل موضعی استفاده کرد. یک قاشق سرکه سیب را با یک فنجان آب مخلوط کرده و نوش جان کنید یا به مدت ۲۰ دقیقه پاهای خود را در مخلوط آب گرم و سرکه سیب (و در صورت تمایل نمک اپسوم) فرو کنید.
کلام آخر
شاید سوزش کف پا در نگاه اول مسئله‌ای ساده و جزئی به نظر برسد و فرد تصور کند که به مرور زمان خود به خود رفع خواهد شد؛ اما توجه کنید که این احساس سوزش می‌تواند آن‌قدر جدی، دردناک و مزمن شود که زندگی فرد را مختل کند، همچنین گاهی خود نشانه‌ای از یک بیماری پنهان است. از این رو مراجعه به پزشک در مراحل اولیه و شناسایی ریشه‌ی این مسئله و درمان آن از اهمیت ویژه برخوردار است.
اگر علت این سوزش ناشی از آسیب عصب پا باشد، احتمال دائمی شدن آن وجود دارد؛ اما همیشه راهی برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر وجود دارد. گاهی احساس درد از سمت ساق پا به وجود می‌آید؛ به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم با علت درد ساق پا و پیشگیری از آن را در ستاره مطالعه کنید. آیا شما تا به حال این عارضه را تجربه کرده‌اید؟! چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟! خواهشمندیم در صورتی که راه دیگری برای درمان سوزش کف پا می‌شناسید؛ تجربیات و نظرات خود را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید.
