حکم تلفظ اشتباه در نماز در ارکان و واجبات غیررکنی چیست؟

ستاره | سرویس مذهبی – تلفظ اشتباه اذکار نماز چه حکمی دارد؟ نماز یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین اعمال عبادی دین اسلام است. هر مسلمان مکلفی وظیفه دارد برای تضمین صحت نمازش، تجوید و تلفظ صحیح الفاظ نماز را یاد بگیرد. البته در نظر فقها نماز کسی که در این مورد معذوریت خاصی دارد، محکوم به صحت است. به علت اهمیتی که این تلفظ صحیح کلمات در نماز دارد، در این مطلب حکم تلفظ اشتباه در نماز را بررسی خواهیم کرد.

حکم تلفظ اشتباه در نماز

بر اساس دیدگاه امام خمینی (ره)، حضرت آیت الله خامنه‌ای و اکثر فقها و مراجع تقلید، تلفظ اشتباه سوره‌ها و دیگر اذکار نماز اگر سهوی و در اثر غفلت باشد موجب ابطال نماز نمی‌شود. همچنین اگر فرد بعد از خواندن نماز متوجه اشتباه خود بشود، لازم نیست آن نماز را قضا یا تکرار کند. البته برخی مراجع مانند آیت الله شبیری زنجانی، آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله فاضل لنکرانی به جا آوردن قضا نماز در این مورد را بنابر احتیاط مستحب لازم دانسته و برخی دیگر مانند آیت الله اراکی، آیت الله صافی گلپایگانی و آیت الله نوری همدانی بنا بر احتیاط واجب لازم می‌دانند.

در صورتی‌که این اشتباه به عمدی بوده یا با علم به تلفظ اشتباه همراه باشد، نماز فرد مورد قبول نیست. به طور کلی بر همه مکلفین واجب است که تجوید و ادای درست الفاظ در اعمال واجب را یاد بگیرند. در واقع قرائت درست، به زبان آوردن دقیق کلمات است و قرائت قلبی مصداق آن نیست. البته در این مورد استثنایی وجود دارد، کسانی که دچار معضلات تکلم از جمله لالی یا لکنت زبان هستند و همچنین کسانی که توانایی یادگیری تلفظ درست ارکان نماز را به هر دلیلی ندارند، باید به میزان توانایی و استطاعت خود این آداب را رعایت کنند.

لزوم قرائت صحیح الفاظ

قرائت صحیح الفاظ سوره‌ها و دیگر ارکان نماز، وجه مهمی در صحت و پذیرش نماز در درگاه خداوند متعال دارد. این مهم فارغ از اینکه در روایات و متون فقهی بسیار توصیه شده است، از نظر معناشناختی ارکان نماز نیز حائز اهمیت است. این تفاوت معناشناختی را می‌توان با چند مثال بیشتر تبیین کرد:

اگر حرف “ح” به صورت “ه” تلفظ شود، معنای عبارت را کاملا دگرگون می‌کند. در ادامه به چند مورد از این تغییرها اشاره خواهد شد.

• الرحمن الرحیم یعنی بخشنده و مهربان، اما الرهمن الرهیم به معنای مرهم‌گذار است.
• صالحین یعنی شایستگان، اما سالحین به معنای غائط‌شدگان است.
• الحمد یعنی ستایش، اما الهمد به معنای هلاکت است.
• صمد یعنی بی‌نیاز، اما سمد به معنای متحیر ایستاده است.

از این دست موارد می‌توان مثال‌های متعددی را یافت. در چنین مواردی با تلفظ اشتباه یک حرف، معنای آن لغت و به تبع آن یک عبارت تغییر می‌کند. البته نکته قابل توجه آن است که افرادی که در قرائت صحیح الفاظ ناتوانند، به طور مثال کسانی که دچار لکنت زبان هستند، از این قاعده مستثنی هستند.

تکرار الفاظ

اگر کسی پس از ادای یکی از ارکان نماز متوجه تلفظ اشتباه خود یا نگفتن یکی از الفاظ بشود، دو حالت کلی دارد:

• اگر فرد آن رکن را تمام کرده و در رکن بعدی متوجه اشتباه خود می‌شود، نمازش صحیح است و نیازی به بازگشتن و اصلاح وجود ندارد.
• اما اگر فرد پس از اشتباه هنور وارد رکن بعدی نماز نشده است، به طور مثال در خواندن سوره حمد دچار اشتباه شد، اما هنوز به رکوع نرفته است باید آن را اصلاح کند.

امام خمینی (ره) می‌فرمایند: «اگر پیش از آن که براى رکوع خم شود، بفهمد که حمد و سوره را نخوانده باید بخواند. اگر بفهمد سوره را نخوانده، باید فقط سوره را بخواند ولى اگر بفهمد سوره حمد تنها را نخوانده، باید اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند. همچنین اگر خم شود و پیش از آن که به رکوع برسد بفهمد، باید به همین دستور عمل نماید.»

شک در تلفظ صحیح کلمات

اگر کسی در تلفظ صحیح یکی از اذکار یا سوره‌ها شک کند، سه حالت کلی وجود دارد:

• اگر فرد وارد رکن بعدی شده باشد، نباید به شک اعتنایی کند.
• اگر فرد هنوز در حال ادای همان رکنی است که به آن شک کرده، باید آن آیه یا عبارت را مجددا به نحو صحیح تلفظ کند.
• اگر فرد پس از خواندن نماز به صحت تلفظ و خواندنش شک کند، نباید به آن اعتنا کند.

اشتباه در تلفظ تشهد

به طور کلی اشتباه خواندن الفاظ تشهد یا زیاد خواندن آن براساس نظر امام خمینی (ره)، آیت الله خامنه‌ای و آیت الله مکارم شیرازی اگر سهوی باشد، نماز را باطل نمی‌کند، اما فرد باید در ادامه و نمازهای بعدی آداب آن را رعایت کند. البته در مورد فراموش شدن تشهد طبق نظر برخی از مراجع از جمله آیت الله سیستانی، سجده سهو الزامی است. مراجعی مثل آیت الله خامنه‌ای و آیت الله مکارم شیرازی نیز بنا بر احتیاط واجب سجده سهو را الزامی می‌دانند.

سخن پایانی

قرائت صحیح آیات و اذکار نماز از آداب واجب این عمل عبادی است. در نظر اکثریت مراجع اشتباه خواندن یا فراموشی اذکار اگر سهوی باشد، موجب ابطال نماز نمی شود. البته همه مکلفین باید سعی در یادگیری آن بکنند، از این‌رو توصیه می‌کنیم مطلب آموزش کامل نماز های یومیه را مطالعه فرمایید. در پایان فراموش نکنید نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان ستاره به اشتراک بگذارید.