۲۷ شهریور؛ روز شعر و ادب پارسی و بزرگداشت شهریار

سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده ۱۲۸۵ – درگذشته ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است.

مهم‌ترین اثر استاد شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی بوده، یکی از بهترین اشعار ترکی شهریار به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌ است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. 

تاریخچه روز شعر و ادب پارسی

بیست و هفتم شهریور ماه بدین سبب روز شعر و ادب فارسی نامیده شده که مصادف است با سالروز درگذشت استاد سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص و مشهور به شهریار. شاید شهریار را بتوان آخرین شاعر غزل سرای چیره دست در ادب فارسی نامید چرا که پس از او دیگر قالب غزل، شاعر بزرگی به خود ندیده و علاوه بر این رفته رفته غزل جای خود را به شعر سپید و نیمایی سپرده و خود به شعرای سلف پیوسته است. شهریار شاعر شوریده‌ای است که همچون بسیاری از اسلاف خویش از عشق زمینی و مجازی ، به عشق آسمانی و حقیقی دست یافت و این عشق سبب شد تا گوهر وجودش در کوره سختی‌ها بگدازد و بر عیار آن افزوده گردد.

معرفی استاد شهریار

استاد شهریار در شهریور ماه ۱۲۸۵ هجری شمسی (۱۳۲۵ هجری قمری) در بازارچه میرزا نصراله تبریز واقع درچای کنار چشم به جهان گشود. دوره کودکی استاد در آغوش طبیعت و روستا سپری شد که منظومه حیدر بابا مولود آن خاطرات است.

پدرش حاجی میرآقا خشگنابی، از سادات خشگناب (روستایی در نزدیک یقره چمن) و از وکلای مبرز دادگستری تبریز و مردی فاضل و خوش محاوره و از خوشنویسان دوره خود و با ایمان و کریم الطبع بود. درسال ۱۳۳۱ (هـ. ق) پدر، سید محمد حسین را جهت ادامه تحصیل به تبریز باز آورد و او در نزد پدر شروع به فراگیری مقدمات ادبیات عرب نمود و در سال ۱۳۳۲ (هـ. ق) جهت تحصیل اصول جدید به مدرسه متحده وارد شد و در همین سال اولین شعر رسمی خود را سرود و سپس به آموختن زبان فرانسه و علوم دینی پرداخت و از فراگیری خوشنویسی نیز دریغ نکرد که بعد‌ها این تجربه در کتابت قرآن، ثمر داد.

در سیزده سالگی (سال ۱۲۹۹) اشعار شهریار با تخلص “بهجت” در مجله ادب به چاپ رسید. در بهمن ماه همان سال برای اولین باربه تهران مسافرت کرده و در سال ۱۳۰۰ به واسطه لقمان الملک جراح دردارالفنون به تحصیل پرداخت.

شهریار در تهران تخلص خود را پس از دو رکعت نماز و تفال به غزل حافظ به شهریار تغییر داد که باهمان تخلص نیز به شهرت رسید. تغییر تخلص شعری استاد شهریار را دوست ایشان آقای زاهدی چنین تعریف می‌کند: ” شهریار نامش سید محمد حسین بهجت تبریزی است. در اوایل شاعری ”بهجت” تخلص می‌کرد و بعداً دوباره با فال حافظ تخلص خواست که دو بیت زیر شاهد از دیوان حافظ آمد و خواجه تخلص او را ” شهریار” تعیین کرد:

که چرخ سکه دولت به نام شهریاران زد

(بیت سیزدهم غزل شماره ۱۵۳ حافظ)

روم به شهر خود و شهریار خود باش

(بیت دوم غزل شماره ۳۳۷ حافظ)

شهریار در کنار سرودن شعر و تحصیل در دارالفنون به فراگیری موسیقی و علوم دینی نیز اشتغال داشت. وی از بدو ورود به تهران بااستاد ابوالحسن صبا آشنا شد و نواختن سه تار و مشق ردیف‌های سازی موسیقی ایرانی را از او فرا گرفت، و همزمان در مسجد سپه سالار و در حوزه درس شهید سید حسن مدرس به ادامه تحصیل علوم دینی پرداخت.

در سال ۱۳۰۳ با ورود به مدرسه طب، زندگی شورانگیز و پرفراز و نشیب او آغاز شد. در این سال‌ها بود که شهریار دل در گرو عشقی نهاد که اگرچه فرجامی نداشت، ولی وی را به عشقی والاتر و پرشکوه‌تر رهنمون شد اوکه تا کلاس آخر مدرسهً طب تحصیل کرده و در چند مریض‌خانه هـم مدارج اکسترنی و انترنی را گذرانده بود، در سال آخر به علل عشقی و ناراحتی خیال و پیشامد‌های دیگر از ادامه تحصیل محروم شده است و با وجود مجاهدت‌هایی که بعداً توسط دوستانش به منظور تعقیب و تکمیل این یک سال تحصیل شد، معهذا شهریار رغبتی نشان نداد و ناچار شد که وارد خدمت دولتی بشود.

چند سالی در اداره ثبت اسناد نیشابور و مشهد خدمت کرد و از سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزی تهران شروع به کار کرد. 

بالاخره سيد محمد حسين شهريار در ۲۷ شهريور ۱۳۶۷ خورشيدی در بيمارستان مهر تهران بدرود حيات گفت و بنا به وصيتش در زادگاه خود در مقبرةالشعرا سرخاب تبريز با شركت قاطبه ملت و احترام كم نظير به خاک سپرده شد.

هدف از روز شعر و ادب پارسی

روز شعر و ادب فارسی که وجه تسمیه آن روز بزرگداشت شهریار است، فرصتی برای بازخوانی تاریخچه شعری ایران است. این روز فرصتی برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و یاد و خاطر افرادی است که در راستای اعتلای فرهنگ و ادب کشور عزیزمان تلاش کرده‌اند. در پایان پیشنهاد می‌کنیم مجموعه عکس نوشته اشعار شهریار؛ برگزیده لطیف‌ترین ابیات را نیز در ستاره ببینید و در صورت تمایل برای پروفایل استفاده کنید.