۷ مرداد جشن امردادگان ؛ جشن جاودانگی دوران باستان

جشن امردادگان در دوران باستان و عصر ساسانی مراسم و آدابی داشت که در دشت و فضای باز انجام می‌شد. این جشن برای گرامیداشت منش و کُنش و خویش‌کاری امُرداد (جاودانگی) است.

ستاره | سرویس عمومی – روز هفتم امرداد در گاهشمار ایران باستان و سوم مرداد در تقویم ایران کنونی، روز جشن امردادگان است. دلیل این اختلاف زمان برگزاری دیروز با امروز، تغییر سال‌شمار نیاکان‌مان در امروز است. زیرا در دوره باستان سال به دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می‌شد. اما امروز شش ماه اول سال به سی و یک روز و پنج ماه بعدی به سی روز و ماه آخر سال به بیست و نه روز و اگر سال کبیسه باشد به سی روز تقسیم می‌گردد. به همین دلیل جشن امردادگان، نسبت به سال شمار کهن، چهار روز جلوتر، یعنی سوم امرداد ماه برگزار می‌شود که این روز منطبق با روز هفتم امرداد ماه، در دوران نیاکان‌مان است.

 

جشن امردادگان

 

جشن امردادگان
تاریخ
۷ مردادماه
علت نامگذاری گرامی‌داشت منش، کُنش و خویش‌کاری امُرداد (جاودانگی) است

 

تاریخچه جشن امردادگان

روز هفتم هر ماه، امرداد نام دارد و مطابق معمول روز هفتم از ماه امرداد، جشن امردادگان برگزار می‌شد که در دوران باستان و عصر ساسانی و پس از آن مراسم و آدابی در دشت و فضای باز انجام می‌شد. موبد اردشیر آذرگشسب می‌نویسد که، چون امرداد، فرشته جاودانی و بی‌مرگی است و در عالم جسمانی نگهبان نباتات و روییدنی‌ها است، می‌توانیم به حدس قریب به یقین بگوییم که پدران ما در این روز به باغ‌ها و مزارع خرم و دلنشین دور از محوطه شهر می‌رفتند و طی مراسمی این جشن را با شادی و سرور در هوای صاف و در دامن طبیعت برگزار می‌کردند.
جشن امردادگان در دوران باستان و عصر ساسانی مراسم و آدابی داشت که در دشت و فضای باز انجام می‌شد. این جشن برای گرامیداشت منش و کُنش و خویش‌کاری امُرداد (جاودانگی) یکی از فروزه‌های شش‌گانه خِرَد و دانش فرمان‌روا بر فراروند هستی (نام‌بُردار و شناخته به اهوره‌مزدا) است. امشاسپند جاودانگی امرداد همواره در کنار امشاسپند رسایی خرداد، نگهبان آب و گیاه هستند. این جشن سزاوار شادمانی و نشاط بی‌مرگی است و ایرانیان در گذشته برای برگزاری این جشن به باغات و مزارع رفته و به شادی می‌پرداختند.

 

۷ مرداد - جشن امردادگان

 

در یادگار‌های کهن ایرانی، از این روز و جشن ویژه آن، سخن بسیار گفته‌شده‌است، در متن پهلوی بُندَهِش می‌خوانیم:

امُرداد بی‌مرگ، سرور گیاهان بی‌شمارست؛ زیرا او را به گیتی، گیاه، خویش است. گیاهان را رویاند و گله گوسفندان را افزاید؛ زیرا همه دام‌ها از او خورند و زیست‌کنند. به فِرَشکردِ [ نوگردانی جهان و زندگی در پایان کار جهان به سالاری سوشیانت، رهاننده‌ای از تبار زرتشت]، نیز «انوش» [خوراک بی‌مرگی]را از امرداد آرایند. اگر کسی گیاه را رامش بخشد یا بیازارد، آن گاه امُرداد [از او]آسوده یا آزَرده بُوَد.
 
با رویکرد به خویش‌کاری امرداد در جهان اَستومَند (جهان مادّی) که نگاهبانی از گیاهان روی زمین و سرسبز و بارور نگاه‌داشتن آنهاست، و نماد جاودانگی و بی‌مرگی و جوانی همیشگی به شمارمی‌آید، مسعود سعد سلمان، چکامه‌پرداز سدهٔ پنجم هجری، می‌گوید:
روز مُرداد [ امُرداد]مُژده داد بدان که جهان شد به طبع، باز جوان
و همچنین می‌گوید:
مرداد مه است سخت خرم می‌نوش پیاپی و دمادم
هریک از فروزه‌های دوازده‌گانه، که جشن‌های هم‌نامی روز و ماه برای گرامیداشت آن‌ها برگزار می‌شود؛ گل ویژه‌ای دارد. گل ویژه امُرداد، زنبق (چمبک) است.

 

تعریفی از امردادگان

واژه امرداد كه اوستايی آن “امرتات” ameretat است، از سه بخش درست شده است : “ا+ مر+ تات”. بخش نخست پيشوند نفی است ؛ بخش دو، از ريشه مصدری “مر” mar به معنی “مرگ” است و جزء سوم پسوند “تات” است به معنای “كاملی”، “رسايی” و “سالمی”. بنابراين “امرتات” (امرداد=مرداد) يعنی بی‌مرگی (ناميرايی=جاودانگی=دوام جاودان) .

اين نام در اوستا، به ويژه گاتها صفتی است از برای اهورامزدا، يعنی مظهر زوال ناپذيری و پايندگی خداوند است. اما در جهان خاكی نگهبانی و سرپرستی گياه و رستنی با وی می باشد.

در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی آمده است:

مردادماه که روز هفتم آن مرداد روز است و آن روز را به انگیزه پیش آمدن دو نام با هم، جشن می‌گرفتند. معنای امرداد آن است که مرگ و نیستی نداشته باشد. امرداد فرشته‌ای است که به نگهداری جهان و آراستن غذاها و داروها که اصل آن از نباتات است و بر کنار کردن گرسنگی و زیان و بیماری‌ها می‌باشد، کارگزاری یافته است.

خیام در نوروزنامه می‌گوید:

مردادماه یعنی خاک، داد خویش بداد از برها و میوهای پخته که در وی به کمال رسد و نیز هوا در وی مانند غبارِ خاک باشد و این ماه میانه تابستان بود و قسمت او از آفتاب، مر برج اسد را باشد.

امرداد در زبان اوستایی «امرتات» ameretat است که از سه بخش درست شده است: ا+ مر+ تات. بخش نخست پيشوند نفی است. بخش دو، از ريشه مصدری «مر» mar به معنی «مرگ» است و بخش سوم پسوند «تات» است به معنای «كاملی»، «رسایی و «سالمی».

ماه اَمرداد و جشن اَمردادگان امروزه به نام مردادگان، در بین مردم رایج است. مرداد به معنی نیستی و مرگ است اما وقتی که حرف الف در اول آن قرار می‌گیرد آن را نفی می‌کند و به بی‌مرگی و جاودانگی، تغییر معنی می‌دهد.

 

مردادگان

 

نياکان ما در اين روز به باغ‌ها و مزارع خرم و دلنشين می‌رفتند و پس از نيايش به درگاه اهورامزدا اين جشن را با شادی و سرور در هوای صاف و در دامن طبيعت برگزار می‌کردند.

مرداد مه است سخت خرم

مَی نوش پیاپی و دمادم

 

هدف از جشن امردادگان

دلیل برپایی جشن مردادگان یا نیلوفر روز در مردادماه ایجاد نوعی حس ملی میهنی در زمان ایران باستان بوده و مردادروز در مردادماه كه روز هفتم آن است، جشن امرداد برپا می‌شود. این جشن متعلق به امشاسپند امرتات یا امرداد كه مظهر جاودانی و تندرستی و دیر زیستن است.

برای آشنایی بیشتر با جشن های باستانی ایران زمین می‌توانید درباره جشن مهرگان، جشن آبانگان و جشن آذرگان نیز در ستاره مطالعه کنید. فراموش نکنید که دیدگاه خود  را درباره این آداب و رسوم و جشن ها برای ما بنویسید.

یادتون نره این مقاله رو به اشتراک بگذارید.
وب گردی:
مطالب مرتبط

نظر خود را بنویسید