نویسنده: نسرین شجاعی
بروزرسانی: ۲۲ مرداد ۱۴۰۱
اگر تنها گاهی اوقات دچار اسهال و یا دل‌پیچه می‌شوید کاملاً طبیعی است. اکثر افراد حداقل یک یا دو بار در سال این شرایط را تجربه می‌کنند. در بیشتر موارد، علائم در عرض چند روز با استفاده از انواع غذا برای دل پیچه و اسهال ناپدید می‌شوند. به همین دلیل ما در این مقاله می‌خواهیم این غذاها را به شما معرفی کنیم.
اسهال و دل‌پیچه چیست؟
اسهال و دل‌پیچه ناشی از حرکت مواد غذایی در روده با بافتی شل و بیشتر مایع تا جامد است. این مشکل بسیار رایج است و ممکن است هر سال چند بار به دلایل مختلف مانند استفاده از غذای نامناسب، آب‌وهوا و … برای هرکسی اتفاق بیفتد. اسهال معمولاً در عرض یک هفته یا کمتر برطرف می‌شود. اگر بیش از این طول بکشد می‌تواند خطرناک باشد و بدن را با مشکل کم‌آبی مواجه کند که حتماً باید توسط پزشک درمان انجام شود.
افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مزمن، مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا بیماری کرون، بیشتر از افراد دیگر و حتی می‌توان گفت به‌صورت منظم این شرایط را تجربه می‌کنند.
علاوه بر مدفوع شل، اسهال و دل پیچه با سایر علائم گوارشی همراه است. ازجمله:
- گرفتگی عضلات
- نفخ شکم و درد
- احساس حباب در روده‌ها
- نیاز فوری به اجابت مزاج
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
رژیم غذایی یک فرد در صورت تجربه اسهال بسیار مهم است. برخی از غذاها به‌عنوان غذا برای دل پیچه و اسهال می‌توانند به تسکین سریع‌تر علائم اسهال کمک کنند، درحالی‌که برخی غذاها نیز می‌توانند شرایط را بدتر کنند.
کدام غذا برای دل پیچه و اسهال مناسب است؟
در دوران نقاهت پس از اسهال و دل‌پیچه، فرد باید غذاهای ملایم و ساده بخورد که به‌راحتی هضم می‌شوند و به جذب مقداری آب از مدفوع کمک می‌کنند. خوردن غذاهای تند یا پیچیده در این زمان می‌تواند روده‌ها را بیشتر تحریک کرده و وضعیت را بدتر کند. پزشکان اغلب رژیم BRAT را برای درمان این وضعیت توصیه می‌کنند که شامل مواد غذایی زیر به‌عنوان بهترین غذا برای دل پیچه و اسهال هستند:
- موز
- برنج سفید ساده
- پوره سیب
- نان تست
سایر غذاهای مناسب به‌عنوان غذا برای دل پیچه و اسهال خارج از رژیم یادشده، عبارت‌اند از:
- سیب‌زمینی آب‌پز
- کراکرهای بدون نمک و بدون چاشنی
- غلات داغ، مانند بلغور جو دوسر، پوره گندم یا فرنی برنج
این غذاها به‌ویژه در روز اول مقابله با اسهال مفید هستند. همچنین اگر وعده‌های غذایی بزرگ خود را به وعده‌های کوچک‌تر ولی بیشتر در طول روز تقسیم کنید، از فعالیت بیش‌ازحد دستگاه گوارش جلوگیری می‌شود و اسهال زودتر بهبود پیدا میکند.
علاوه بر موارد گفته شده غذاهای دارای پروبیوتیک، مانند ماست و کفیر، ممکن است در برخی موارد به بهبود شما کمک کنند. پروبیوتیک‌ها با بهبود تعادل باکتری‌های خوب و بد در روده به هضم بهتر غذا کمک می‌کنند.
بااین‌حال، برخی از محصولات لبنی می‌توانند سیستم گوارشی را تحریک کنند زیرا هضم آن‌ها دشوار است. به همین دلیل، در این شرایط منابع غیر لبنی پروبیوتیک‌ها مانند شیر سویا، میوه‌ها و سبزیجات تخمیر شده برایتان بهتر است.
میوه های مناسب در زمان اسهال
۱. سیب
سیب یکی از محبوب‌ترین میوه‌ها در سراسر جهان و یکی از میوه‌هایی است که مصرف آن در زمان اسهال می‌تواند مفید و موثر باشد. این میوه مانند موز دارای مقادیر زیادی پکتین است. البته ذکر این نکته ضروری است که مصرف سیب خام به دلیل داشتن فیبر زیاد برای سیستم دستگاه گوارش و روده‌هایی که دچار اسهال شدند مناسب نیست و حتما باید به صورت پخته شده مصرف شود تا هضم آن برای معده و روده راحت باشد. توصیه می‌شود ۲ تا ۳ عدد سیب را در روز برای تسریع روند بهبود بیماری اسهال میل کنید.
۲. موز
موز یک میوه مفید برای سیستم گوارشی هنگام ابتلا به اسهال است. این میوه ملایم و سهل الهضم بوده و به علت داشتن پتاسیم فراوان، می‌تواند به جایگزین کردن الکترولیت‌هایی که دراثر اسهال از بدن کم شده اند، کمک زیادی کند. همچنین این میوه خوشمزه و پرخاصیت به علت داشتن پکتین فراوان می‌تواند به جذب و حفظ مایعات در سیستم دستگاه گوارش کمک کرده و از دفع آب و سایر مواد مورد نیاز بدن در زمان ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.
۳. بلوبری
بلوبری میوه ای است که به علت دارا بودن مواد مغذی برای بهبود اسهال بسیار مفید خواهد بود. کافی است هر روز از این میوه مصرف کنید تا بتوانید معده تان را تسکین بدهید. همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی و خواص ضد باکتریایی و تانن‌هایی که بلوبری دارد می‌توانند به طور چشمگیری با بیماری اسهال مبارزه کنند.
۴. خرما
یکی دیگر از میوه های مفید در دوره ابتلا به اسهال شدید خرما خواهد بود. خرمای تازه و رسیده، حاوی مقادیر زیادی پتاسیم است. این خاصیت به شکلی بسیار موثر می‌تواند به شما کمک کند تا با بیماری اسهال مبارزه کرده و آن را کنترل کنید. همچنین این ماده غذایی به آسانی هضم می‌شود که همین مسئله به کنترلِ طبیعتِ غیر قابل پیش‌بینی اسهال مزمن کمک زیادی میکند. ذکر این نکته ضروری است که فیبر محلول موجود در خرما هم با حجیم کردن مدفوع و بهبود سلامت و عملکرد دستگاه دفع در بدن می‌تواند به تسکین اسهال کمک شایانی کند.
۵. به
میوه “به”، به علت دارا بودن پکتین که از کربوهیدرات های پیچیده است، خواص دارویی زیادی دارد و به درمان بیماری اسهال کمک زیادی میکند. همچنین این میوه با خواص زیادی که دارد معده را تقویت کرده و یکی از مفیدترین موادغذایی برای دستگاه هاضمه است. پس اگر دچار اسهال ساده و یا اسهال خونی شدید حتما روزانه از این میوه تا زمان بهبودی کامل استفاده کنید.
در صورت اسهال و دل پیچه چه بنوشیم؟
مایعات نیز برای بهبود این وضعیت حیاتی هستند. افراد مبتلا به اسهال نیاز به نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز دارند و باید بعد از هر بار اجابت مزاج، یک فنجان آب اضافی بنوشند. نوشیدن آب زیاد به جلوگیری از کم‌آبی بدن به دلیل اسهال و دفع سموم از بدن کمک میکند.
بدن علاوه بر آب، مواد معدنی و الکترولیت‌ها را از طریق اسهال از دست می‌دهد. به همین دلیل در این زمان باید سعی کنید مایعات حاوی مواد معدنی و الکترولیت بیشتری بنوشید تا مواد از دست رفته را جبران کنند. منابع الکترولیت‌ها و مواد معدنی مایع مناسب در این وضعیت عبارت‌اند از:
- سوپ یا آبگوشت
- آب نارگیل
- نوشیدنی‌های ورزشی
کدام غذا برای دل پیچه و اسهال مضر است؟
بسیاری از غذاها می‌توانند سیستم گوارشی را در این شرایط بیشتر تحریک کرده و اسهال را بدتر کنند. درنتیجه تا زمان بهبودی قابل‌قبول نباید از آن‌ها استفاده کنید. این غذاها عبارت‌اند از:
۱. غذاهای ادویه‌دار
مواد تند و ادویه‌دار می‌توانند به‌عنوان محرک در سیستم گوارش عمل کنند. افرادی که دچار اسهال هستند باید از غذاهای ملایم استفاده کنند، زیرا این مواد کمترین خطر را برای تحریک دستگاه گوارش دارند.
۲. غذاهای سرخ شده
توصیه می‌شود تا زمان بهبودی از اسهال، غذاهای پرچرب یا روغن را کنار بگذارید. پردازش چربی‌ها و روغن‌های اضافه شده از سرخ کردن برای دستگاه گوارش حساس دشوار است و احتمالاً علائم را بدتر میکند. به جای آن می‌توانید سبزیجات آب پز یا بخارپز و پروتئین‌های بدون چربی بخورید.
۳. غذاهای شیرین و شیرین‌کننده‌های مصنوعی
قندهای مصنوعی مانند شکر که وارد روده بزرگ می‌شوند ممکن است باکتری‌های حساس را در آنجا مختل کرده و اسهال را بدتر کنند. این قندها در آب‌میوه‌ها و میوه‌های پر قند و همچنین آب‌نبات‌ها و شیرینی‌های مختلف وجود دارند. از طرفی برخی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی دارای اثرات ملین هستند که اسهال را بدتر خواهند کرد.
۴. غذاهای با فیبر بالا
فیبر به فعال نگه داشتن عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند. معمولاً این ماده غذایی بسیار خوب است و توسط بیشتر متخصصان تغذیه توصیه می‌شود، اما زمانی که بدن در تلاش برای بهبودی از اسهال است، فیبر ممکن است علائم را بدتر کند. ازجمله غذاهای حاوی فیبر که به‌عنوان غذا برای دل پیچه و اسهال مناسب نیستند، عبارت‌اند از:
- غلات کامل مانند گندم، برنج و جو
- نان تهیه شده از غلات کامل که به نان‌های سبوس‌دار معروف هستند.
- آجیل و دانه‌ها
فیبرهای محلول، مانند پکتین موجود در سیب و موز، درواقع می‌توانند به بهبودی فرد از اسهال کمک کنند. بااین‌حال، فرد همچنان باید سعی کند مصرف خود را حداقل برای اولین روزِ نمایان شدن علائم محدود کند.
سایر غذاهایی که می‌توانند روده‌ها را در هنگام اسهال تحریک کنند، عبارت‌اند از:
- بیشتر غذاهای فرآوری شده و بسته‌بندی‌شده
- حبوبات شامل نخود، لوبیا، نخود و عدس
- غذاهایی که در روده‌ها گاز تولید می‌کنند، مانند کلم، کلم بروکلی و گل کلم
- گوشت‌های چرب، ازجمله ماهی ساردین و گوشت گوساله
- محصولات لبنی پرچرب
- سبزیجات خام
در صورت ابتلا به اسهال چه چیزی را نباید بنوشید؟
نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه ممکن است در این زمان سیستم گوارشی را بیش از حد تحریک کرده و علائم را بدتر کنند. نوشیدنی‌های گازدار همچنین می‌توانند باعث تحریک یا ایجاد علائم دیگری مانند نفخ و گرفتگی عضلات شوند. الکل نیز در این شرایط باید به‌طور کامل کنار گذاشته شود.
اگرچه بسیاری از نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت‌هایی هستند که ممکن است به کم‌آبی بدن در شرایط اسهال کمک کنند اما اغلب دارای قند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی نیز هستند. آب نارگیل و آب غنی‌شده با الکترولیت جایگزین‌های خوبی به جای نوشیدنی‌های حاوی شکر یا قند مصنوعی هستند.
مراقبت‌های خانگی در شرایط اسهال و دل‌پیچه
افراد مبتلا به اسهال باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی مناسب، استراحت و آرامش کافی داشته باشند، زیرا تحت استرس قرار دادن بدن در حین مقابله با اسهال ممکن است زمان بهبودی را طولانی‌تر کند. همچنین باید فعالیت بدنی را تا زمان بهبود کاهش دهید، زیرا ورزش شدید ممکن است خطر کم‌آبی بدن را افزایش دهد.
چه زمانی باید برای درمان اسهال به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد جدی‌تر اسهال که می‌تواند شامل تب نیز باشد، ممکن است خون یا مخاط در مدفوع ظاهر شود. درصورتی‌که این علائم را تجربه کردید باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اسهال درمان نشده همچنین می‌تواند منجر به عوارض جدی ازجمله کم‌آبی بدن شود. فرد مبتلا به اسهال شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و تزریق الکترولیت‌های داخل وریدی داشته باشد؛ بنابراین در کل، در صورت وجود علائمی مانند تب یا اسهالی که بهبود نمی‌یابد حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
سخن آخر
اسهال یکی از مشکلات شایع است که هرکسی در هر سنی ممکن است به دلایل مختلف به آن مبتلا شود. خوشبختانه در اکثر موارد اگر از یک رژیم غذایی مناسب برای اسهال و دل‌پیچه استفاده کنید بعد از چند روز بهبودی حاصل می‌شود. اگر بعدازاین زمان علائم بهبود پیدا نکردند، بدتر شدند یا با علائم خطرناکی مانند تب همراه بودند حتماً باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
برگرفته از: medicalnewstoday
