نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۱۶ شهریور ۱۴۰۰
ستاره | سرویس سلامت – سرطان روده بزرگ را می‌توان با معاینه راست روده یا گرفتن نمونه کولون در طول سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی تشخیص داد. معمولاً بعد از این نمونه گیری، تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود تا معلوم شود که بیماری منتشر شده یا نه. غربالگری در کاهش احتمال مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ مؤثر است و با شروع سن ۵۰ سالگی و بعد از آن به صورت مداوم تا سن ۷۵ سالگی توصیه می‌شود. هنگام کولونوسکوپی پولیپ‌ها برداشته می‌شوند.
راه‌های تشخیص سرطان روده
معاینه راست‌روده: در این معاینه پزشک راست‌روده را معاینه می‌کند تا وجود هرگونه مورد مشکوک، مورد بررسی قرار گیرد و آن را از نظر آغشته‌بودن با خون مورد بررسی قرارمی‌دهد.
پروکتوسکوپی: در این روش، از طریق دستگاه‌های خاصی به‌صورت مستقیم داخل راست‌روده و قسمت‌های تحتانی روده بزرگ را مورد مشاهده قرارمی‌دهند. از طریق این روش نیمی از سرطان‌ها قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند، اما احساس درد نخواهدکرد.
کولونوسکوپی: در این روش با ابزارهای خاصی به نام کولنوسکوپ، مشاهده کلی روده بزرگ و راست‌روده ممکن می‌شود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهدکرد.
در صورت وجود هرگونه توده در طول این قسمت‌ها باید بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلول‌های سرطانی مورد بررسی قرارگیرد. این عمل را بیوپسی می‌نامند.
آزمون آنتی ژن CEA: برای اندازه‌گیری مارکر درون خون هرچند روشی دقیق نبوده و گاهی بیمار فاقد هرنوع مارکر می‌باشد.
راه‌های درمان سرطان روده
راه‌های درمان سرطان روده بزرگ، می‌تواند شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان هدفمند باشد. احتمال درمان سرطان روده که به درون دیواره کولون محدود شده است، با جراحی وجود دارد. اما سرطانی که در سراسر بدن گسترش یافته معمولاً قابل درمان نیست و مدیریت بر روی بهبود کیفیت زندگی و علائم بیماری متمرکز می‌شود.
جراحی
جراحی معمول‌ترین راه درمان سرطان روده در تمامی مراحل سرطان و به خصوص در مراحل اولیه سرطان به حساب می‌آید. این روش به طرق مختلف انجام می‌شود و براساس نظر پزشک و مرحله سرطان، روش‌های جراحی متفاوت است.
- جراحی در مراحل اولیه سرطان روده بزرگ: چنانچه سرطان محدود به پولیپ‌های واقع در ناحیه‌ای خاص و در مرحله اولیه باشد، پزشک می‌تواند سرطان را کاملاً با بهره‌گیری از کولونوسکوپی ریشه‌کن سازد. پولیپ‌های بزرگ‌تر را می‌توان با برش اندوسکوپیک در لایه مخاطی (برش موکوسال) خارج کرد. (منظور از پولیپ، توده‌های خوش خیم بر روی سطح داخلی راست روده است.) چنانچه نتایج آسیب‌شناسی حاکی از ریشه‌کن شدن کامل سرطان باشد، به روش درمان سرطان روده دیگری نیاز نخواهد بود. برای برداشتن آن دسته از پولیپ‌هایی که با کولونوسکوپی خارج نمی‌شوند از جراحی لاپاروسکوپی استفاده می‌شود. جراح در این عمل چند برش کوچک را روی دیواره شکم ایجاد می‌کند و از این طریق وسایل مجهز به دوربین را برای مشاهده روده بزرگ بر روی صفحه نمایشگر وارد بدن می‌کند. همچنین جراح در این عمل، نمونه‌برداری از غدد لنفاوی واقع در ناحیه سرطانی را نیز انجام می‌دهد.
- جراحی برای درمان سرطان روده بزرگ به شکل تهاجمی: اگر سرطان روده بزرگ در داخل یا سراسر این اندام رشد کرده باشد، جراح انجام کولکتومی را برای برداشتن بخش سرطانی روده بزرگ و کناره‌ی بافت طبیعی دو سمت ناحیه سرطانی پیشنهاد می‌دهد. غده‌های لنفاوی مجاور نیز معمولاً برداشته می‌شوند و سرطانی شدن آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. جراح غالباً می‌تواند بخش‌های سالم روده بزرگ یا راست روده را به یکدیگر متصل کند، اما اگر این کار ممکن نباشد، برای مثال سرطان خروجی راست روده را درگیر کرده باشد، احتمالاً بیمار مجبور به استفاده از کولوستومی موقت یا دائمی خواهد شد. در این حالت دریچه‌ای در دیواره شکم از بخش باقی مانده روده ایجاد می‌شود تا مواد زائد بدن از این راه خارج شود و درون کیسه‌ای مخصوص تخلیه شود. کولوستومی گاهی اوقات موقتی است و هدف از انجام آن، التیام یافتن راست روده یا روده بزرگ پس از جراحی درمان سرطان روده است؛ اما در بعضی موارد دائمی است.
- جراحی برای درمان سرطان روده پیشرفته: جراح در صورت پیشرفته بودن سرطان یا نامساعد بودن شرایط جسمی بیمار توصیه می‌کند تا برای برطرف کردن انسداد روده بزرگ یا دیگر عوارض، به منظور تسکین علائم عمل جراحی انجام شود. این جراحی سرطان را درمان نمی‌کند، اما نشانه‌ها و علائمی مانند خونریزی و درد را بهبود می‌بخشد.
بسته به محل تومور و نوع جراحی عوارض جراحی متفاوت است. معمولاً در چند روز اول بعد از جراحی، بیمار احساس ناراحتی دارد ولی معمولاً درد با دارو قابل کنترل است. مدت زمان بهبود بعد از عمل جراحی در بیماران، متفاوت است.
پرتودرمانی برای درمان سرطان روده بزرگ
در این روش از اشعه X با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی و کوچک نمودن اندازه تومور استفاده می‌شود. تولید اشعه می‌تواند خارج از بدن، توسط ماشین‌های خاص یا داخل بدن، از طریق مواد تولیدکننده اشعه، صورت‌گیرد. پرتودرمانی به‌تنهایی یا همراه با جراحی و شیمی‌درمانی انجام‌می‌شود.
شایع‌ترین عوارض جانبی پرتودرمانی خستگی، واکنش پوستی در محل برخورد اشعه با پوست و کاهش اشتها می‌باشد. همچنین ممکن است این روش منجر به کاهش گلبول‌های سفید خون شود. در بسیاری از موارد این عوارض دائمی نیستند و قابل کنترل و درمان‌اند.
شیمی‌درمانی
در این روش از درمان سرطان روده بزرگ، از داروها جهت کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای ضد سرطانی اکثراً به فرم تزریق داخلی در بدن یا داخل عضلات و برخی به فرم خوارکی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی یک روش درمانی سیستمیک به حساب می‌آید؛ به این معنا که دارو از طریق جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن می‌رود تا سلول‌های سرطانی را بکشد. در این روش داروها به صورت دوره‌ای تجویز می‌شوند؛ یعنی دوره درمانی با یک دوره استراحت ادامه می‌یابد و بعد از آن از ابتدا دوره درمانی شروع می‌شود. درصورتی‌که سلول‌های سرطانی، کبد را درگیر کرده باشند، می‌توان دارو را مستقیماً به شریان‌های تغذیه‌کننده کبد تزریق نمود.
بعد از آن‌که جراح تمامی سلول‌ها و بافت سرطانی را از طریق جراحی برداشت، یک دوره شیمی‌درمانی نیز داده می‌شود تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده نیز، در صورت وجود از بین بروند.
داروهای شیمی‌درمانی که در جهت درمان سرطان روده بزرگ مصرف می‌شوند معمولاً سلول‌های با سرعت تکثیر بالا را مورد هدف قرارمی‌دهند. از آن‌جایی که در بدن علاوه بر سلول‌های سرطانی بافت‌هایی نظیر سلول‌های خونی، بافت پوششی سیستم گوارشی و سلول‌های فولیکول مو نیز از سرعت تکثیر بالایی برخوردار هستند، لذا ممکن است این بافت‌ها نیز مورد هدف داروهای شیمی‌درمانی قرار بگیرد. در نتیجه از جمله عوارض جانبی می‌توان به عفونت، خستگی، ریزش موی موقتی، زخم‌های دهانی و غیره اشاره کرد. کاهش کلی سلول‌های خونی، از جمله مهمترین عوارض جانبی داروهای شیمی‌درمانی است. از آنجایی‌که داروهای شیمی‌درمانی، مغز استخوان را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است کم‌خونی (به‌صورت کاهش انرژی انجام کارها)، کاهش پلاکت‌های خونی (به‌صورت خونریزی) و کاهش گلبول‌های سفید (به‌صورت افزایش استعداد ابتلا به عفونت‌ها) ایجادشود. معمولاً همه کسانی که از این روش درمانی استفاده می‌کنند به تمامی این علائم مبتلا نمی‌شوند. همچنین در طی دوره استراحت و بعد از قطع درمان تمامی این علائم برطرف می‌شوند.
دارودرمانی
بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته روده بزرگ می‌توانند داروهایی مانند بواسیزوماب (آواستین)، ستوکسیماب (اربیتوکس)، پانیتوموماب (وکتیبیکس) و رگورافنیب (استیوارگا) را مصرف کنند. این داروها نقص‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند که رشد سلول‌های سرطانی را ممکن می‌سازند. داروهای هدفمند را می‌توان در کنار شیمی درمانی یا به تنهایی برای درمان سرطان روده مصرف کرد. این داروها معمولاً برای بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته روده بزرگ تجویز می‌شود.
این داروها به برخی از بیماران کمک می‌کند، اما بر روی گروهی دیگر مؤثر نیست. پژوهشگران در تلاشند تا تعیین کنند که مصرف داروهای هدفمند برای درمان سرطان روده بزرگ، در کدام گروه از بیماران بیشترین سودمندی را دارد. پزشکان تا زمان به دست آمدن نتایج قطعی به دقت مزیت‌های محدود مصرف این داروها را با اثرهای جانبی و هزینه سرسام‌آور تهیه آن‌ها می‌سنجند و در صورت لزوم آن‌ها را تجویز می‌کنند.
راه‌های پیشگیری
اگرچه احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ از حد متوسط تجاوز نمی‌کند، بهتر است از آغاز دهه پنجم زندگی غربالگری به طور منظم انجام شود. اما اگر احتمال ابتلا به سرطان به دلایلی مانند سابقه خانوادگی، زیاد است، بهتر است غربالگری را از سنین پایین‌تر شروع کرد. ایجاد بعضی تغییرها در زندگی روزانه خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد. رعایت نکته‌های زیر مفید است:
- خوردن غلات، میوه‌ها و سبزی‌های گوناگون: غلات، میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی انواع ویتامین، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدان‌هایی هستند که نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده دارند. بنابراین میوه‌ها و سبزی‌های گوناگون را در رژیم غذایی خود بگنجانید تا ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز را تأمین کنید.
- ورزش کردن در اکثر روزهای هفته: سعی کنید تا اکثر روزها دست‌کم ۳۰ دقیقه ورزش کنید. اگر پیش از این فعالیت کافی نداشته‌اید، ورزش کردن را به آهستگی شروع کنید و به تدریج زمان تمرین را به ۳۰ دقیقه برسانید. همچنین پیش از شروع برنامه ورزشی روزمره با پزشک مشورت کنید.
- وزن مناسب: چنانچه وزن مناسبی دارید، با ورزش روزانه و رژیم غذایی مناسب وزن مناسب خود را حفظ کنید. اگر لازم است تا وزن خود را کاهش دهید، با پزشک در مورد روش‌های ایمن و سالم رژیم‌های مفید مشورت کنید. وزن را به آهستگی با افزایش زمان و شدت ورزش روزانه و کاهش کالری مصرفی پایین بیاورید. وزن متناسب و ورزش به جلوگیری از سرطان روده کوچک و بزرگ کمک می‌کند.
با استفاده از راه های درمان سرطان روده می‌توان به درمان قطعی دست یافت. یکی از مهمترین موارد در مثبت بودن نتیجه درمان تشخیص سرطان روده در مراحل اولیه می‌باشد. بنابراین با مشاهده علایم ذکر شده در مطلب علائم سرطان روده بزرگ به پزشک مراجعه کنید تا در صورت بروز مشکل در مراحل اولیه اقدام به درمان آن کند.
