نویسنده: ستاره احمدی
بروزرسانی: ۲۸ شهریور ۱۴۰۰
ستاره | سرویس گردشگری – میراث معنوی به آداب و رسومی گفته می‌شود که از نسلی به نسل دیگری منتقل می‌شود. این میراث شامل ارزش‌های اجتماعی، هنرهای دستی و سنتی، هنرهای نمایشی، سنت‌ها، آداب و رسوم و… است. حفظ و نگهداری میراث معنوی بسیار سخت‌تر از باقی میراث و آثار باستانی است. تعدادی از میراث معنوی ایران در یونسکو ثبت شده است.
ورزش زورخانه‌ای
مجموعه‌ای از حرکات رزمی و ورزشی که در محلی به اسم زورخانه انجام می‌شود ورزش زورخانه‌ای یا باستانی گفته می‌شود. اسم دیگر ورزش زورخانه‌ای ورزش پهلوانی است. این ورزش یا ضرب شخصی به نام مرشد انجام می‌شود.
سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰) این ورزش به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در یونسکو ثبت جهانی شد. این ورزش پهلوانی آداب خاصی برای خود دارد. آداب ورزش از افسانه‌های دوره باستان گرفته شده است.
یکی از قدیمی‌ترین ورزشی که در جهان وجود دارد ورزش روزخانه‌ای بوده است. دوران باستان این ورزش جزئی از فعالیت‌های روزمره ایرانیان بوده است. گذشته‌ها برای جامعه ورزشکار ارزش فراوانی قائل می‌شدن. زورخانه قرن ۷ شمسی توسط شخصی به اسم پوریای ولی که آذربایجانی بوده است رونق دوباره گرفته است. براساس وجود اسطوره‌های ایران زورخانه در ایران تاریخ بسیار قدیمی‌تری دارد. تقریبا در هر شهر ایران یک زورخانه وجود دارد که مناسب با سلیقه خود می‌توانید به آن‌ها سفر کنید و این هنر اصیل ایرانی را از نزدیک ببینید. پیشنهاد ما این است که سفر خود را کمی هیجان‌انگیز‌تر کنید و با اجاره بوم گردی حال و هوایی متفاوتی به سفرتان بدهید.
موسیقی سنتی ایران
موسیقی سنتی ایران به نام‌های موسیقی اصیل ایرانی، موسیقی کلاسیک ایرانی و موسیقی دستگاهی نیز به دنیا معرفی شده است. این موسیقی سنتی دستگاه‌ها، آوازها و نغمه‌ها را در خود جای داده است.
بخش پهناوری از آسیای میانه، پاکستان، ارمنستان، ترکیه، افغانستان و… در شکل‌گیری این موسیقی سهمی داشته‌اند. باربد، نکیسا و رامتین از موسیقی‌دان‌های به‌نام و مشهور ایران قدیم هستند. موسیقی اصیل ایران یکی از کهن‌ترین و قدیمی‌ترین سبک‌های موسیقی در دنیا است. مهرماه سال ۱۳۸۸ این موسیقی باستانی ثبت جهانی شد.
تپه چغامیش در شهر دزفول مهرنگاره‌هایی پیدا شد. این مهرنگاره‌ها نقوشی از نوازنده‌هایی داشت که در هر کدام به نواختن سازی سرگرم بودند. قدمت این مهرها سه هزارو چهارصد سال بوده است. نحوه نشستن و نواختن در مهرنگارها نشان می‌دهد این نوازندگان نخستین ارکستر جهان را داشته‌اند. نقوش شامل خوانده میان نوازندگان بوده است. سازهایی که در این نقوش دیده می‌شود چنگ، نی و دهل بوده است.
آغاز سال نوی ایرانی
اولین روز از سال خورشیدی ایرانی نوروز باستانی آغاز می‌شود. یکم فروردین هم سال جشن آغاز سال نوی ایرانی شروع خواهد شد. کهن‌ترین جشنی که از دوران باستانی ایران به جا مانده است همین جشن آغاز سال نوی ایرانی است.
جشن نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو به شمار می‌رود. کشورهای دیگری مانند تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان، ازبکستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان و… جشن سال نو را تعطیلات رسمی خود می‌دانند.
نوروز با عنوان قدیمی‌ترین جشن از اقوام زیادی دو دوره ایران باستان به ما ارث رسیده است. نوروز توسط یونسکو با عنوان «روز بین‌المللی نوروز» ثبت شده است. جشن نوروز در میان زرتشتیان از اهمیت زیادی برخوردار است. زمان پیدایش نوروز دقیق مشخص نیست. روایت‌های تاریخی نوروز به زمان بابلیان منسوب کرده‌اند. حتی نوروز بل نیز یکی از روش‌های متفاوت گرامیداشت سال نو در شمال ایران است که بازدید از سنت‌های مربوط به آن بسیار لذت‌بخش است. کوه، جنگل و دریا در شمال ایران چنان ترکیب زیبایی ترسیم کرده است که نظر هر بیننده‌ای را جذب می‌کند. پیشنهاد می‌کنیم با اجاره ویلا در شمال سفرتان را رنگ و بویی متفاوت ببخشید. “رزرو ویلا پیش از آغاز سفر به خانواده‌ها علی‌الخصوص افرادی که کودکان و سالمندانی را در سفر در کنار خود دارند، اطمینان خاطر می‌دهد که مسافرتِ بدون دردسری ر ا آغاز خواهند کرد.”
افسانه‌گویی ایرانی
قدیمی‌ترین نوع افسانه‌گویی به نام نقالی یا پرده‌خوانی شناخته شده است. این هنر نقش مهمی را در ایران داشته است. کسی که پرده‌خوانی می‌کند را نقال می‌گویند. نقال معمولا نقل حماسی می‌خواند. مضمون نقل‌ها بیشتر داستان پهلوانان ایرانی را شامل می‌شود.
نقال گاهی همراه موسیقی اشعار یا نثرها را می‌خواند. یکی از خصوصیات و توانایی‌های نقال‌ها حفظ اشعار و متون است. او در بداهی‌گویی نیز مهارت دارد. شخصی که نقالی می‌کند نگهبان داستان‌های حماسی و قومی شناخته شده است. قهوه‌خانه و کاروانسرا مکانی برای نقالی بوده است.
سال ۲۰۱۱ به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بنیاد فردوسی، خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی نقالی ثبت جهانی شده است. نقالان شاهنامه‌خوانی، داستان تاریخی و افسانه‌ای و داستان مذهبی می‌خواندند. هر کدام از این افراد قصه‌گویی مخصوص به خود را دارند.
قالی‌بافی کاشان
سالانه بیش از ۱۵۰۰ تخته فرش در کاشان تولید می‌شود. قالی کاشان نوعی قالی ایرانی است که در شهر کاشان استان اصفهان بافته می‌شوند. قالی کاشان یکی از زیباترین فرش‌هایی است که در ایران تولید می‌شود. سال ۲۰۱۰ میلادی این هنر ثبت جهانی شده است.
نقش فرش‌هایی که در کاشان بافته می‌شود زیاد هستند. برخی از طرح‌ها از نقاط دیگری وارد کاشان شده است. مجموع طرح فرش‌ها هشت سبک اصلی دارد. طرح لچک ترنج، افشان،گلدانی و درختی، محرابی، شکارگاه، تصویری، محتشم و واگیرهای این هشت طرح هستند. طرح لچک از نقوش جلدهای چرمی کتاب‌های قدیمی گرفته شده است.
ساخت لنج
ساخت لنج به صنعت و دانشی گفته می‌شود که توسط ایرانی‌های جنوب استفاده می‌شده است. ساکنان خلیج فارس و جنوبی‌ها برای دو کاربرد این لنج‌ها را می‌ساخته‌اند. لنج‌ها مسافربری و باری هستند. سفرهای دریایی، ماهیگیری، تجارت و… با کمک لنج‌های ساخته شده در این مناطق بوده است.
ساخت لنج جنوبی با استفاده از چوب بوده و با دست ساخته می‌شده است. استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان بیشترین کارگاه‌های ساخت لنج را دارند. از جایگاه‌های مهم ساخت لنج ایرانی بندر لافت، گوران، پهل، جاسک گناوه و… را می‌توان نام برد. این دانش در سال ۲۰۱۱ در یونسکو ثبت شده است. ساخت این لنج‌ها فرمول خاصی دارد و با توجه به موقعیت ماه و ستاره و خورشید بوده است. یکی از نکات مهم در ساخت لنج موسیقی است که توسط کارگران خوانده می‌شود.
موسیقی بخشی خراسانی
موسیقی بخشی خراسان شعر، ادبیات، عرفان و اخلاق را شامل می‌شود. این هنر به کوشش هوشنگ جاوید و مجتبی قیطاقی در سال ۱۳۹۰ در یونسکو ثبت شده است.
بخشی به لقبی گفته می‌شود که به نوازندگان دوتار داده شده است. این دوتارنوازان در شمال خراسان و ترکمن صحرا هستند. بخشی‌ها نوازنده دوتار، آوازخوان، داستان‌گو، سراینده و سازنده ساز نیز خواهند بود. شغل اصلی بخشی‌ها کشاورزی است. کنار کشاورزی به موسیقی نیز می‌پردازند.
سال ۲۰۱۰ میلادی یونسکو موسیقی بخشی خراسانی را ثبت کرد. اصیل‌ترین دوتار نوازان در مناطق شمالی خراسان زندگی می‌کنند. قوچان، بجنورد و شیروان اصلی‌ترین مراکز بخشی‌ها است. خوانندگان علاوه بر زبان کرمانجی به زبان ترکی شمال خراسان نیز آوازخوانی می‌کنند.
ایران هنرها و سنت‌های فراوان دیگری نیز دارد که قابلیت ثبت در یونسکو را خواهد داشت. موسیقی عاشیق زنجان، ساخت تنور سنتی، ساخت سرمه و… انواع دیگری از میراث معنوی ایران است. گوشه گوشه ایران هنر، آداب و سنن و رسوم فراوانی دارد که با به امروز به فراموشی سپرده شده است. برای پیدا کردن یک اقامت راحت و با کیفیت در سفر به دیار خراسان یا هر نقطه از ایران زمین می‌توانید از سایت جاباما استفاده کنید.
شما چه تجربه ای در این زمینه دارید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما و دیگر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.
