نویسنده: الهام زمانی
بروزرسانی: ۵ آبان ۱۴۰۰
ستاره | سرویس سلامت – هورمون‌ها، نوعی مواد شیمیایی هستند که توسط غدد درون ریز بدن تولید شده و از طریق جریان خون به بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن می‌روند. هورمون‌ها بسیاری از فرآیندهای بدن از جمله متابولیسم و تولید مثل را کنترل می‌کنند. اختلال هورمون (افزایش یا کاهش بیش از حد هورمون‌ها) می‌تواند اثرات مهمی روی کل بدن داشته باشد. با توجه به شیوع بالای اختلال هورمونی در زنان، قصد داریم در این مقاله شما را با انواع قرص اختلال هورمونی، نحوه مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن‌ها آشنا کنیم. با ما همراه باشید.
علائم اختلالات هورمونی در زنان
رایج‌ترین علائم اختلالات هورمونی در زنان عبارتند از:
- اختلال قاعدگی
- خونریزی شدید قاعدگی
- هیرسوتیسم (موی زائد روی صورت، چانه یا سایر قسمت‌های بدن)
- آکنه
- ریزش مو
- خشکی واژن
- تعریق
- افزایش حساسیت نسبت به سرما یا گرما
- افزایش وزن
- خستگی
- ضعف عضلانی
- تکرر ادرار
- کاهش میل جنسی
- افسردگی
معرفی انواع قرص اختلال هورمونی
معمولا اختلالات هورمونی بدون تجویز دارو درمان نمی‌شوند و شما نیز نباید بطور خودسرانه از هیچ یک از این داروها استفاده کنید. آنچه در ادامه به آن خواهیم پرداخت صرفا معرفی پرکاربردترین قرص‌هایی که برای کنترل مشکلات هورمونی در زنان تجویز می‌شوند. این قرص‌ها عبارتند از:
۱. سیپروترون کامپاند
سیپروترون کامپاند، یک قرص اختلال هورمونی است که در زنان به درمان آکنه مقاوم به آنتی‌بیوتیک و پرمویی کمک می‌کند. این دارو در پیشگیری از بارداری هم نقش دارد. معمولا مصرف سیپروترون کامپاند از روز اول قاعدگی شروع شده و به مدت ۲۱ روز ادامه پیدا می‌کند؛ سپس بعد از ۷ روز وقفه، مصرف بسته بعدی آغاز می‌شود.
عوارض جانبی: به دنبال مصرف سیپروترون کامپاند بروز عوارضی مثل تهوع، استفراغ، افزایش فشارخون، سردرد، تغییر وزن، لکه بینی و کاهش حجم خونریزی قاعدگی گزارش شده است. این دارو باید در افراد چاق یا مبتلا به پرفشاری خون با احتیاط تجویز شود.
تداخل دارویی: مصرف همزمان سیپروترون کامپاند با کاربامازپین، فنی‌توئین، فنوباربیتال و ریفامپین اثربخشی آن را کاهش می‌دهد.
۲. مدروکسی پروژسترون
مدروکسی پروژسترون، یک قرص اختلال هورمونی است که در زنان غیریائسه برای درمان خونریزی غیر طبیعی رحم و آمنوره (عادت ماهیانه نامنظم) و در زنان یائسه به منظور کاهش علائم یائسگی تجویز می‌شود. مدروکسی پروژسترون مشابه هورمون پروژسترون است که در بدن تولید می‌شود. هنگامی که بدن نتواند پروژسترون کافی بسازد، این دارو جایگزین آن می‌شود. معمولا این دارو در زنان غیر یائسه ۱ بار در روز به مدت ۱۰-۵ روز در نیمه دوم چرخه قاعدگی یا طبق دستور پزشک مصرف می‌شود.
عوارض جانبی: استفاده از مدروکسی پروژسترون ممکن است با عوارضی مثل تهوع، نفخ، نوسانات خلقی، تاری دید، سرگیجه و تغییر وزن همراه باشد. در صورت تداوم یا تشدید این علائم با پزشک مشورت کنید؛ همچنین عوارضی مثل لکه بینی، خونریزی شدید، افسردگی، تورم دست یا پا، زرد شدن چشم یا پوست و خستگی غیر معمول را فورا به پزشک اطلاع دهید.
تداخل دارویی: ریفامپین، بعضی داروهای ضد تشنج (کاربامازپین، فنوباربیتال و فنی توئین) و مکمل سنت جونز ورت (گل راعی) با مدروکسی پروژسترون تداخل دارند.
۳. کابرگولین
کابرگولین (داستینکس)، یک قرص اختلال هورمونی است که از آن برای درمان هایپرپرولاکتینمی (افزایش بیش از حد هورمون پرولاکتین) استفاده می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که غده هیپوفیز مغز شروع به تولید پرولاکتین اضافی می‌کند. افزایش پرولاکتین در زنان باعث تغییر تخمک‌گذاری، اختلال قاعدگی و ناباروری و در مردان باعث کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ می‌شود. از این دارو باید ۲ بار در هفته یا طبق نظر پزشک استفاده کرد.
عوارض جانبی: تهوع، یبوست، سردرد، سرگیجه و ضعف از رایج‌ترین عوارض کابرگولین محسوب می‌شوند. عوارض جدی‌تر که باید در صورت مشاهده آن‌ها فورا به پزشک مراجعه کنید، عبارتند از: اختلال تنفس، تنگی نفس، سرفه‌ای که برطرف نمی‌شود، درد قفسه سینه، درد معده و تورم پاها.
تداخل دارویی: کابرگولین با داروهای ضد روان‌پریشی (هالوپریدول، کلرپرومازین و پرکلرپرومازین) و داروهای ضد تهوع (متوکلوپرامید) تداخل دارد.
۴. اسپیرونولاکتون
داروی اسپیرونولاکتون (آلداکتون) در اصل برای درمان تورم ناشی از بیماری کبدی و سندرم نفروتیک (بیماری کلیوی) و همچنین درمان پرفشاری خون، نارسایی قلبی و هایپرآلدوسترونیسم (افزایش بیش از حد هورمون آلدسترون) تجویز می‌شود؛ اما به دلیل داشتن خاصیت ضد آندروژنی (ضد هورمون مردانه) در درمان آکنه، ریزش مو و پرمویی زنان هم کاربرد دارد. اسپیرونولاکتون به صورت قرص‌های ۲۵ و ۱۰۰ میلی‌گرمی تولید می‌شود.
عوارض جانبی: مصرف اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث اسهال، تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه و خارش شود. معمولا این عوارض طی چند روز یا چند هفته از بین می‌روند. اگر این علائم برطرف نشدند یا به علائمی مثل کهیر، تب، خشکی دهان، ضعف شدید، تپش قلب، بی‌حسی دست یا پا و کاهش ضربان قلب مبتلا شدید، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
تداخل دارویی: داروی اسپیرونولاکتون با کاپتوپریل، انالاپریل، لوزارتان، والسارتان، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن، ایندومتاسین، ناپروکسن و پیروکسیکام)، کلستیرامین، لیتیوم و دیگوکسین تداخل دارد.
۵. متفورمین
متفورمین، یک داروی کنترل کننده قند خون است که برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. از این دارو برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هم استفاده می‌شود. معمولا متفورمین باید همراه با وعده غذایی مصرف شود.
عوارض جانبی: حالت تهوع، درد معده، سوزش سر دل و اسهال، رایج‌ترین عوارض این دارو محسوب می‌شوند. در صورت مشاهده علائم جدی مثل خستگی، اختلال تنفس، درد غیر عادی عضلات، سرگیجه، سردرد و تعریق فورا به پزشک مراجعه کنید. استفاده طولانی مدت از متفورمین ممکن است باعث کمبود ویتامین B12 شود.
تداخل دارویی: متفورمین می‌تواند با سایر داروهای دیابت، داروهای ادرار آور (فوروزماید و هیدروکلروتیازید)، فنی توئین، سایمتیدین، کلرپرومازین، فلوفنازین، بتامتازون، پردنیزولون، ایزونیازید و لووتیروکسین تداخل داشته باشد.
۶. لووتیروکسین
لووتیروکسین، یک قرص اختلال هورمونی است که از آن برای درمان کم کاری تیروئید استفاده می‌شود. در این بیماری که شیوع آن در زنان ۳ برابر مردان است، غده تیروئید نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون بسازد. داروی لووتیروکسین باید صبح‌ها و به صورت ناشتا مصرف شود.
عوارض جانبی: لووتیروکسین ممکن است باعث تغییر اشتها، تغییر وزن، سردرد، تعریق، اضطراب، نوسانات خلقی و اختلال خواب شود. در صورت مشاهده علائمی مثل درد قفسه سینه، تنگی نفس، خستگی شدید، تورم پاها و تپش قلب فورا به پزشک مراجعه کنید.
تداخل دارویی: لووتیروکسین با داروهای ضد افسردگی (آمی تریپتیلین و سرترالین)، وارفارین، کاربامازپین، مکمل‌های غذایی (کربنات کلسیم و فرو سولفات)، داروهای دیابت (متفورمین و پیوگلیتازون)، دیگوکسین و تئوفیلین تداخل دارد.
کلام پایانی
هورمون‌ها، مسئول کنترل بسیاری از فرآیندهای اصلی بدن هستند. افزایش یا کاهش غیر طبیعی هورمون‌ها می‌تواند به بروز عوارض جدی منجر شود. معمولا برای درمان مشکلات هورمونی دارو تجویز می‌شود. بیماران باید این داروها را به طور منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنند تا به عوارض ناشی از اختلالات هورمونی مبتلا نشوند.
