نویسنده: نسرین شجاعی
بروزرسانی: ۱۹ دی ۱۴۰۰
ستاره | سرویس مادر و کودک – شاید متوجه شده باشید که با وجود پوشاندن لباس مناسب به تن نوزادان، دست و پای آن‌ها همواره سرد است. احتمالاً راه‌حل شما پوشاندن لباس‌های بیشتر به نوزاد یا گرم کردن محیط باشد. اما خوب است بدانید که علت سرد بودن دست و پای نوزاد در بیشتر مواقع ارتباطی با دمای محیط ندارد. اگر این مسئله شما را نگران می‌کند، با ادامه متن همراه ما باشید. در این نوشتار ما به علت سرد بودن دست و پای نوزاد و اقداماتی که می‌توانید در این مورد انجام دهید، پرداخته‌ایم.
علت سرد بودن دست و پای نوزاد چیست؟
موارد زیادی را می‌توانیم به علت سرد بودن دست و پای نوزاد نسبت دهیم. اغلب آن‌ها خطرناک نیستند و جزئی از فرآیند رشدشان می‌باشد. اما برخی دیگر نیاز به مداخله پزشکی دارند. در ادامه به متداول‌ترین علل سرد بودن دست و پای نوزاد می‌پردازیم.
۱. گردش خون
یکی از دلایل سرد بودن دست و پای نوزاد، تازه‌کار بودن سیستم گردش خون او است. خون حامل اکسیژن، مواد غذایی و البته گرما است. در نوزادان به‌ویژه نوزادان زیر سه ماه، سیستم گردش خون هنوز به خوبی پیشرفت نکرده و نمی‌تواند خون را به قسمت‌های دور از قلب از جمله دست‌ها و پاها برساند. بدن کوچک نوزاد شما هنوز مشغول بازیابی خویش و تطابق با محیط است. سیستم گردش خون بیشتر تمرکز خود را در سه‌ماهه نخست زندگی بر قلب و ریه‌ها می‌گذارد و دست و پای کودک هنوز خون کافی دریافت نمی‌کنند.
حتی در برخی از نوزادان تازه متولدشده، خون در دست و پا به قدری کم است که آبی به نظر می‌رسد. البته نگران نباشید، این موضوع موقتی است و پس از توسعه سیستم گردش خون آن‌ها از بین می‌رود. دست و پای نوزادان بزرگ‌تر از سه ماه هم گاهی پس از حمام یا قرار گرفتن در محیط‌های سرد، آبی رنگ دیده می‌شود. این عارضه هم موقتی بوده و زمانی که سیستم گردش خون به تکامل کافی برسد، از بین خواهد رفت. اما چنانچه نوزاد شما تا یک‌سالگی دارای دست و پای آبی بود، حتماً او را نزد پزشک ببرید.
۲. تب در نوزادان
اگر نوزاد شما دچار تب شد و دمای بدنش از حد طبیعی بالاتر رفت، امکان دارد دست و پایش سرد شود. باوجود بالا رفتن دمای کلی بدن، شاید عجیب به نظر برسد که دست و پا سرد باشد. اما در نظر داشته باشید که سیستم گردش خون نوزاد هنوز آن‌قدر توسعه‌یافته نیست که بتواند در حالی که همراه با سیستم ایمنی بدن مشغول مبارزه با میکروب‌ها است، خون کافی به دست و پا نیز برساند. هنگامی که بدن نوزاد سعی می‌کند تب شدید را متعادل کند، ممکن است نوزاد دچار لرز شود. در صورت مشاهده این نشانه و نشانه‌هایی که در ادامه خواهیم گفت، خیلی سریع کودک را نزد پزشک ببرید:
- قرمز و برافروخته شدن صورت
- زرد شدن پوست یا چشم‌ها
- بی اشتهایی نوزاد
- خواب‌آلودگی یا خواب بیش از حد طبیعی (منظور از خواب زیاد نوزاد، خواب بیشتر نسبت به روزهای عادی است. از آنجایی که خواب نوزاد به طور طبیعی زیاد است، باید این نشانه را در کنار نشانه‌های دیگر قرار دهید.)
- اسهال یا یبوست
- اختلال در ادرار
- گریه و بی‌تابی شدید
موارد کمتر رایج علت سرد بودن دست و پای نوزاد
اگر نوزاد شما دست و پای سرد دارد، اغلب دلیل آن موارد طبیعی یا وجود تب است که پیش‌تر درباره آن‌ها صحبت کردیم. اما گاهی برخی از بیماری‌های جدی‌تر نیز می‌توانند علت سرد بودن دست و پای نوزاد شما باشند. اگر نوزادان مخصوصاً نوزادان بزرگ‌تر از شش ماه، دست و پای سرد داشتند و لب آن‌ها مایل به رنگ آبی بود، احتمالاً بدن آن‌ها اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. دریافت نکردن اکسیژن کافی در واقع مشکلی مربوط به گردش خون است.
دلایلی که سبب ضعف گردش خون می‌شوند، عبارت‌اند از:
- بیماری‌های قلبی
- مشکلات ریوی یا تنفسی
- برخی عفونت‌ها
به‌طور کلی هر زمان که موردی این چنینی و غیرعادی در نوزاد خود مشاهده کردید، حتماً موضوع را با پزشک متخصص اطفال درمیان بگذارید.
آیا برای سرد بودن دست و پای نوزاد، مراجعه به پزشک لازم است؟
در حالت کلی سرد بودن دست و پای نوزاد به‌ویژه در ماه‌های نخست زندگی امری طبیعی است. اما اگر نوزاد شما بزرگ‌تر بود و همراه با سرد بودن دست و پایش نشانه‌هایی همچون برافروختگی صورت، سیاه یا کبودشدن صورت، بی‌تابی‌های شدید و اسهال و یبوست داشت، حتماً در اسرع وقت او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید. این موارد شاید خبر از یک بیماری مادرزادی یا یک عارضه خاص بدهند. پزشک پس از معاینه و بررسی شرایط نوزاد، درمان‌های مورد نیاز را انجام خواهد داد.
برای سردی دست و پای نوزادم چه‌کار کنم؟
اگر نوزاد شما دست و پای سرد دارد، اما نشان‌های از موارد خطرناک در او مشاهده نکردید می‌توانید با انجام موارد زیر تا حدودی دمای دست و پایش را تعدیل کنید:
۱. پوشاندن نوزاد
شما می‌توانید با پوشاندن لباس بیشتر نوزاد را گرم نگه دارید. همچنین پوشاندن دستکش، جوراب و کلاه سبک نیز بسیار کارساز است.
۲. آغوش کانگورو
نوزاد را در مقابل سینه خود به آغوش بگیرید. در این حالت بدن نوزاد با گرمای تن شما، گرم‌تر می‌شود. برای این کار تمام لباس‌های نوزاد به‌جز یک لایه نازک و پوشک او را بیرون بیاورید. یک پتو دور نوزاد بپیچید و او را به آرامی به بدن خود بچسبانید. مراقب باشید که پتو روی صورت نوزاد نباشد.
نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۰۰ نشان می‌دهد که آغوش کانگورو در بهبود وضعیت نوزادان نارس نیز مفید بوده است. دقت کنید که زمان خستگی و خواب‌آلودگی از آغوش کانگورو برای گرم شدن نوزاد استفاده نکنید. چون ممکن است به خواب بروید. قطعاً زمانی که در خواب هستید چندان به صلاح نیست نوزاد پتو پیچ شده روی شکم شما باشد. این کار اصلاً ایمن نیست و احتمال سقوط نوزاد و خطرات بعدی وجود دارد.
۳. تعدیل دمای محیط
اگر علاوه‌بر دست و پا، دیگر نقاط بدن نوزاد نیز سرد بود، بهتر است دمای محیط را بررسی کنید. دمای مناسب اتاق برای نوزاد حدوداً بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است. گرم نگه‌داشتن در حد تعادل نوزاد بسیار مهم می‌باشد. خوشبختانه به دلیل کوچک بودن تن نوزادان، گرم کردن آن‌ها کار چندان سختی نیست. بهتر است یک دمای مطبوع در محیط ایجاد کنید و لباس‌های سبک را به نوزاد بپوشانید.
۴. بررسی تب
اگر همه اقدامات گفته‌شده را انجام دادید اما هنوز دست و پای نوزاد سرد بود، نوبت بررسی تب نوزاد است. برای بررسی تب، لباس‌های نوزاد را در بیاورید و او را جایی راحت بگذارید تا دراز بکشد. سپس با استفاده از یک تب‌سنج، دمای بدنش را اندازه بگیرید. تب‌سنج‌های رکتومی عدد دقیق دمای بدن را نشان می‌دهند، اما برای نوزادان استفاده از تب‌سنج دیجیتالی، ایمن‌تر است. دمای بیش از ۳۷.۵ درجه در بدن نوزاد نشان‌دهنده تب بوده و نیازمند اقدامات پزشکی می‌باشد.
سخن آخر
علت سرد بودن دست و پای نوزاد را به‌طور کلی می‌توان دو عامل طبیعی و خطرناک دانست. اغلب عوامل طبیعی پس از شش‌ماهگی نوزاد کمتر شده و تا یک‌سالگی از بین می‌روند. اما چنانچه نوزاد شما در یک‌سالگی هم دست و پای سرد داشت، او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید. در سنین کمتر نیز اگر نوزاد دچار تب شد باید به پزشک مراجعه کنید.
برگرفته از: healthline
