نویسنده: بهاره ضیایی
بروزرسانی: ۲۱ مهر ۱۴۰۱
حمیده (نادره) خیرآبادی که در اغلب فیلم ها نقش مادر مهربان و دلسوز را بازی می‌کرد در کدام فیلم بیشتر به خاطر می‌آورید؟ در سریال پدرسالار وقتی اسدالله خان را صدا می‌کرد؟ یا در خانه سبز در نقش خانم‌جون؟ شاید هم هنوز او را در نقش مادر حسن کچل فیلم علی حاتمی به خاطر می‌آورید. حمیده خیرآبادی بازیگر پیشکسوت عرصه بازیگری و مادر ثریا قاسمی بازیگر را بیشتر بشناسید.
بیوگرافی حمیده خیرآبادی
حمیده خیرآبادی در ۳۰ آذر ۱۳۰۳ در رشت به دنیا آمد. تحصیلاتش را تا دیپلم ادامه داد. سپس در ۲۳ سالگی وارد حوزه تئاتر شد. همین امر سرنوشت او را برای بقیه زندگی رقم زد. او بیش از ۶۰ سال در تئاتر، سینما و تلویزیون ایران نقش آفرینی کرد و بیشتر از ۱۵۰ فیلم و سریال را در کارنامه خود به جا گذاشت و در این زمینه رکورددار بازیگران ایرانی شد. . خیرآبادی با آغاز موج نوی سینمای ایران در دهه چهل در بسیاری از آثار کارگردانان مشهوری مانند داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی و علی حاتمی بازی کرد. از مهم‌ترین فیلمهای حمیده خیرآبادی می‌توان به طوقی (علی حاتمی)، رضا موتوری (مسعود کیمیایی)، اجاره نشینها (داریوش مهرجویی)، زرد قناری (رخشان بنی‌اعتماد)، مادر (علی حاتمی)، ریحانه (علیرضا رئیسیان)، بانو (داریوش مهرجویی) و شیرین (عباس کیارستمی) اشاره کرد.
بیشتر نقش‌های حمیده خیرآبادی نقش مثبت بود و در اکثر فیلم‌ها نقش مادر یا مادربزرگ را بازی می‌کرد. خود او در این‌باره گفته : «سال‌ها پیش یک کارگردان که از اقوام من بود از من خواهش کرد در فیلمش نقش یک مادر را بازی کنم و من هم قبول کردم و آن پس این کار شد حرفه من و جالب اینکه از سال‌ها پیش که خیلی جوان بودم تا حالا من در اکثر فیلم‌هایم نقش مادر را بازی می‌کردم ،من بدون استثنا در فیلمهای مختلف مادر همه هنرپیشه‌های معروف و مشهوری که مردم می‌شناسند بوده‌ام.» به این جهت به او لقب «مادر سینمای ایران» داده‌اند.
سال‌های پایانی عمر حمیده خیرآبادی در انزوا سپری شد. سرانجام در بامداد ۳۱ فروردین ۱۳۸۹ مادر سینمای ایران در سن ۸۶ سالگی و به علت کهولت سن درگذشت. او همان طور که به دخترش ثریا قاسمی وصیت کرده بود در قطعه هنرمندان دفن نشد و در سکوت خبری در قطعه ۶۶ ردیف ۶۹ شماره ۶۲ بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
آغاز فعالیت هنری
حمیده خیرآبادی و ثریا قاسمی دخترش
همسر و فرزندان حمیده خیرآبادی
حمیده خیرآبادی در نقش ننه حسن کچل فیلمی از علی حاتمی
کارنامه هنری حمیده خیرآبادی
سینما
- ۱۳۸۷ – شیرین (عباس کیارستمی)
- ۱۳۸۳ – سرود تولد (علی قوی تن)
- ۱۳۸۱ – توکیو بدون توقف (سعید عالم زاده) (عزیز)
- ۱۳۷۷ – بازیگر (محمدعلی سجادی)
- ۱۳۷۵ – روزی که خواستگار آمد (فریال بهزاد) (خانم دشتبان)
- ۱۳۷۴ – پاک‌باخته (غلامحسین لطفی)
- ۱۳۷۴ – سلام به انتظار (کریم آتشی)
- ۱۳۷۴ – مرد آفتابی (همایون اسعدیان در عنوان بندی نیامده)
- ۱۳۷۴ – ماه مهربان (قاسم جعفری)
- ۱۳۷۳ – تحفه هند (محمدرضا زهتابی)
- ۱۳۷۳ – روز واقعه (شهرام اسدی)
- ۱۳۷۳ – سفر بخیر (داریوش مؤدبیان)
- ۱۳۷۳ – کلاه‌قرمزی و پسرخاله (ایرج طهماسب)
- ۱۳۷۳ – بازی با مرگ (حمید تمجیدی در عنوان بندی نیامده)
- ۱۳۷۱ – تماس شیطانی (حسن قلی‌زاده)
- ۱۳۷۱ – راز چشمه سرخ (علی سجادی حسینی)
- ۱۳۷۱ – عیالوار (پرویز صبری)
- ۱۳۷۱ – مریم و میتیل (فتحعلی اویسی)
- ۱۳۷۱ – هنرپیشه (محسن مخملباف)
- ۱۳۷۱ – یک مرد یک خرس (مسعود جعفری جوزانی)
- ۱۳۷۰ – بانو (داریوش مهرجویی)
- ۱۳۷۰ – جیب برها به بهشت نمی‌روند (ابوالحسن داودی)
- ۱۳۷۰ – راز چشمه سرخ
- ۱۳۷۰ – گرگ‌های گرسنه (سیروس مقدم)
- ۱۳۶۹ – جستجو در جزیره (مهدی صباغزاده)
- ۱۳۶۹ – در آرزوی ازدواج (اصغر هاشمی)
- ۱۳۶۹ – سایه خیال (حسین دلیر)
- ۱۳۶۹ – علی و غول جنگل (بیژن بیرنگ مسعود رسام)
- ۱۳۶۸ – بچه‌های طلاق (تهمینه میلانی)
- ۱۳۶۸ – ریحانه (علیرضا رئیسیان)
- ۱۳۶۸ – شب بیست و نهم (حمید رخشانی)
- ۱۳۶۸ – مادر (علی حاتمی)
- ۱۳۶۷ – زرد قناری (رخشان بنی‌اعتماد)
- ۱۳۶۷ – هی جو (منوچهر عسگری نسب)
- ۱۳۶۶ – سایه‌های غم (شاپور قریب)
- ۱۳۶۵ – اجاره‌نشین‌ها (داریوش مهرجویی)
- ۱۳۶۵ – خانه ابری (اکبر خواجویی)
- ۱۳۶۴ – مدرک جرم (منوچهر حقانی نسب)
- ۱۳۶۳ – پیراک (کوپال مشکوه)
- ۱۳۶۳ – شب‌شکن (خسرو ملکان)
- ۱۳۵۹ – مفسدین
- ۱۳۵۷ – با عشق مردن
- ۱۳۵۷ – پرستش
- ۱۳۵۷ – تشنه باران
- ۱۳۵۷ – خیابانی‌ها
- ۱۳۵۶ – تازه عروس
- ۱۳۵۶ – خاتون
- ۱۳۵۶ – خدا قوت (عباس کسایی)
- ۱۳۵۶ – زن
- ۱۳۵۶ – شب آفتابی (سیروس الوند)
- ۱۳۵۶ – مشکل آقای اعتماد
- ۱۳۵۶ – هم‌کلاس
- ۱۳۵۵ – پیشکسوت
- ۱۳۵۵ – رابطه جوانی
- ۱۳۵۵ – شادی‌های زندگی
- ۱۳۵۵ – کلک نزن خوشگله
- ۱۳۵۵ – مادر جونم عاشق شده
- ۱۳۵۵ – ماه عسل (فریدون گله)
- ۱۳۵۵ – میهمان (کامران قدکچیان)
- ۱۳۵۴ – پاشنه طلا (نظام فاطمی)
- ۱۳۵۴ – پلنگ در شب
- ۱۳۵۴ – تعصب
- ۱۳۵۴ – دو آقای با شخصیت
- ۱۳۵۴ – شاهرگ (علیرضا داودنژاد)
- ۱۳۵۴ – ممل آمریکایی (شاپور قریب)
- ۱۳۵۴ – همسفر (مسعود اسداللهی)
- ۱۳۵۳ – آب توبه
- ۱۳۵۳ – اوستا کریم نوکرتیم (محمود کوشان)
- ۱۳۵۳ – بزن بریم دزدی (داریوش کوشان)
- ۱۳۵۳ – تهمت
- ۱۳۵۳ – صلات ظهر (سعید مطلبی)
- ۱۳۵۳ – عروس پابرهنه
- ۱۳۵۳ – فرار از بهشت
- ۱۳۵۳ – ماجراجویان خشن
- ۱۳۵۳ – مهدی فرنگی (رضا فاضلی)
- ۱۳۵۲ – باجناغ
- ۱۳۵۲ – تیغ آفتاب
- ۱۳۵۲ – در آخرین لحظه
- ۱۳۵۲ – قصه شب (محمدعلی فردین)
- ۱۳۵۲ – محبوب بچه‌ها
- ۱۳۵۱ – شهر آفتاب
- ۱۳۵۱ – شیر تو شیر
- ۱۳۵۱ – کافر (فریدون گله)
- ۱۳۵۱ – مهدی مشکی و شلوارک داغ
- ۱۳۵۰ – بابا شمل (علی حاتمی)
- ۱۳۵۰ – دلقک‌ها
- ۱۳۵۰ – رسوایی عشق
- ۱۳۵۰ – زن یکشنبه
- ۱۳۵۰ – شب عروسی
- ۱۳۵۰ – کاکو (شاپور قریب)
- ۱۳۵۰ – یک خوشگل و هزار مشکل
- ۱۳۴۹ – ارادتمند شما عزرائیل
- ۱۳۴۹ – رضا موتوری (مسعود کیمیایی در عنوان بندی نیامده)
- ۱۳۴۸ – دنیای پر امید (در عنوان بندی نیامده)
- ۱۳۴۹ – حسن کچل (علی حاتمی) (مادر حسن)
- ۱۳۴۹ – دزد و پاسبان
- ۱۳۴۹ – طوقی (علی حاتمی)
- ۱۳۴۹ – علی بی غم
- ۱۳۴۹ – قصه شب یلدا (ساموئل خاچیکیان)
- ۱۳۴۹ – میوه گناه
- ۱۳۴۸ – قصر زرین (محمد علی فردین)
- ۱۳۴۸ – گربه را دم حجله می‌کشند
- ۱۳۴۸ – گرفتار
- ۱۳۴۷ – تحفه هند
- ۱۳۴۷ – دختر شاه پریون
- ۱۳۴۷ – سالار مردان
- ۱۳۴۷ – شب فرشتگان
- ۱۳۴۷ – مرد روز
- ۱۳۴۶ – الماس ۳۳ (داریوش مهرجویی)
- ۱۳۴۶ – دنیای قهرمانان
- ۱۳۴۶ – علی بابا و چهل دزد
- ۱۳۴۶ – عمو سبزی فروش
- ۱۳۴۶ – کوه زاد
- ۱۳۴۶ – معجزه
- ۱۳۴۶ – هارون و قارون
- ۱۳۴۶ – هفت شهر عشق
- ۱۳۴۶ – ولگردها (محمد متوسلانی)
- ۱۳۴۵ – آقا موچول
- ۱۳۴۵ – حسین کرد
- ۱۳۴۵ – دختر کدخدا
- ۱۳۴۵ – شوخی نکن دلخور می‌شم
- ۱۳۴۴ – سه کارآگاه خصوصی (محمد متوسلانی در عنوان بندی نیامده)
- ۱۳۴۴ – افق روشن
- ۱۳۴۴ – خوشگل خوشگلا (محمد علی فردین)
- ۱۳۴۴ – در دنیا بیگانه بودم
- ۱۳۴۴ – دزد بانک
- ۱۳۴۴ – دنیای پول
- ۱۳۴۴ – ده سایه خطرناک
- ۱۳۴۴ – سه کارآگاه خصوصی
- ۱۳۴۴ – مرخصی اجباری
- ۱۳۴۴ – همه سر حریف
- ۱۳۴۴ – ولگرد قهرمان
- ۱۳۴۴ – یک پارچه آقا
- ۱۳۴۳ – ترانه‌های روستائی
- ۱۳۴۳ – چهار تا شیطون
- ۱۳۴۳ – زندگی دوزخی
- ۱۳۴۳ – شکوفه‌های امید
- ۱۳۴۳ – عروس فرنگی (نصرت‌الله وحدت)
- ۱۳۴۳ – لذت گناه (سیامک یاسمی)
- ۱۳۴۳ – نیرنگ دختران
- ۱۳۴۲ – آقای هفت رنگ
- ۱۳۴۲ – اشک‌ها و خنده‌ها
- ۱۳۴۲ – فرشته‌ای در خانه من
- ۱۳۴۲ – مسافری از بهشت
- ۱۳۴۱ – چادرنشین‌ها
- ۱۳۴۱ – عروس دهکده
- ۱۳۴۱ – قربون خودم
- ۱۳۴۰ – تازه به دوران رسیده
- ۱۳۴۰ – خروس بی محل
- ۱۳۴۰ – دختران حوا
- ۱۳۳۹ – آتش و خاکستر
- ۱۳۳۹ – آخرین هوس
- ۱۳۳۹ – بچه ننه
- ۱۳۳۹- بچه‌های محل
- ۱۳۳۹- در جستجوی داماد
- ۱۳۳۹ – شیر فروش
- ۱۳۳۸ – دست تقدیر
- ۱۳۳۸ – هالو (حسین امیرفضلی)
- ۱۳۳۴ – امیر ارسلان نامدار (شاپور یاسمی در عنوان بندی نیامده)
- ۱۳۳۲ – میهن‌پرست (غلامحسین نقشینه)
حمیده خیرآبادی در مجموعه تلویزیونی «پدرسالار»
تلویزیون
۱۳۸۱–۱۳۸۲ این راهش نیست
۱۳۸۰–۱۳۸۱ سفر سبز
۱۳۸۱ با من بمان
۱۳۸۰ هزاران چشم
۱۳۸۰ یادداشت‌های کودکی
۱۳۸۰ آخرین روزهای شاد بودن
۱۳۸۰ دردسر والدین
۱۳۷۹ معجزه ازدواج
۱۳۷۹ ماجراهای خانه قدیمی
۱۳۷۸ قطار ابدی
۱۳۷۸ پدرخوانده
۱۳۷۸ بوی خاک
۱۳۷۷ به او بگویید دوستش دارم
۱۳۷۷ در قلب من
۱۳۷۶–۱۳۷۷ برگبار
۱۳۷۶ همه فرزندان من
۱۳۷۶ کهنه‌سوار
۱۳۷۶ قطار ابدی
۱۳۷۵–۱۳۷۶ تهران ۱۱- ۵۹۵ ج ۴۸
۱۳۷۵ خانه سبز
۱۳۷۴–۱۳۷۵ جهان وارونه
۱۳۷۴ بر سر دوراهی بازیگر
۱۳۷۴ زندگی بازیگر
۱۳۷۴ تله‌فیلم «سلام به انتظار»
۱۳۷۵–۱۳۷۳ علاءالدین بازیگر
۱۳۷۴–۱۳۷۳ سمندون
۱۳۷۳ همسران (بازیگر مهمان)
۱۳۷۲–۱۳۷۳ پدرسالار
۱۳۷۱–۱۳۷۲ آپارتمان
۱۳۷۱ مزد ترس بازیگر
۱۳۷۰ قابیل
۱۳۷۰ این خانه دور است
۱۳۶۸–۱۳۶۹ میهمان
۱۳۶۸ بهارانه
۱۳۶۷ زندگی و جنگ
۱۳۶۷ بخش چهار جراحی (بازیگر مهمان)
۱۳۵۶ همه از یک خانواده
۱۳۵۳ تلخ و شیرین
۱۳۵۲ قصه عشق
۱۳۴۶–۱۳۴۹ سرکار استوار
افتخارات حمیده خیرآبادی
حمیده خیرآبادی هرگز چنان که شایسته او و زحماتش در بازیگری بود به حقش نرسید و تنها سه بار نامزد جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل شد اما آن را به دست نیاورد. این امر می‌تواند دلایل متعددی از جمله فضای محدود برای هنرنمایی بانوان در سینما داشته باشد. شاید بزرگترین افتخار او، نه جوایز و سیمرغ بلورین، که یاد و خاطره ماندگار او در اذهان مردم و سینما و تلویزیون ایران باشد.
جوایز و افتخارات
- برنده آهوی بلورین بهترین بازیگر زن تلویزیون از پنجمین جشن سینمای ایران برای سریال پدرسالار
همچنین خیرآبادی سه بار نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل از جشنواره فیلم فجر شد
-
- کاندیدا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم یک مرد یک خرس
- کاندیدا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم هی جو
مراسم بزرگداشت حمیده خیرآبادی
