نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۱۱ شهریور ۱۴۰۰
ستاره | سرویس سلامت – همه ما از وجود کیسه صفرا در بدن خود آگاه هستیم، اما آیا می‌دانید این اندام در کجا واقع است؟ چه وظیفه‌ای دارد؟ چه عواملی ممکن است آن را دچار مشکل کند؟ اگر برداشته شود چه اتفاقی در بدن می‌افتد و کبد بدون آن چگونه عمل می‌کند؟ آگاهی و آشنایی به اندام‌های بدن، ما را به توجه کردن بیشتر به آن‌ها وا داشته و از خطر بیماری‌ها و مشکلات مربوط به آن‌ها آگاه می‌سازد. در اینجا به معرفی این عضو از بدن پرداخته و در نهایت با مشکلات و عوارض برداشتن کیسه صفرا آشنا خواهیم شد.
کیسه صفرا کجاست و چه وظیفه‌ای دارد؟
کیسه صفرا اندامی گلابی شکل (در حدود ۱۰ سانتی متر) است که در سمت راست بدن، بالای حفره‌ی شکم و در زیر کبد قرار دارد و در واقع به کبد وصل است.
کار کیسه صفرا چیست؟
- ذخیره و تغلیظ مایع زرد رنگ صفرا و آزادسازی آن
- هضم و جذب چربی‌های غذایی
- جذب ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین A، ویتامین D، ویتامین E و ویتامین K. جذب مواد مغذی
- محلول در چربی مانند لوتئین، لیکوپن و کارتنوئید‌ها
- حذف کلسترول اضافی از بدن
- حذف مواد زائد دفع شده توسط کبد
مایع صفرا چیست؟
صفرا یا زردآب مایعی قلیایی است که توسط نوعی سلول‌های کبد ترشح می‌شود. این مایع در هنگام ریخته شدن غذا‌ها به ویژه غذاهای چرب، به معده ترشح شده و در کیسه صفرا که با کبد در ارتباط است ذخیره می‌شود. در هنگام عبور غذا از دوازدهه مقداری از آن از طریق مجاری صفراوی به روده کوچک می‌ریزد. صفرا در بدن سبب دفع مواد زائد و سموم می‌شود و به دفع کلسترول بدن، چربی‌ها و سموم محلول در چربی کمک می‌کند.
چه عواملی باعث مشکلات کیسه صفرا می‌شوند؟
- سنگ کیسه صفرا
- کولیک صفراوی
- التهاب کیسه صفرا
- سرطان کیسه صفرا
- سوراخ شدن کیسه صفرا (پاره شدن یا شکاف)
- قانقاریا (سیاه شدن و از بین رفتن نسج کیسه صفرا)
شایع‌ترین علائم و نشانه‌های بیماری‌های کیسه صفرا چیست؟
- درد شدید در ناحیه شکم
- احساس پری در شکم
- تهوع، استفراغ و تب و لرز
- دردی که به شانه راست می‌زند
- دردی که بعد از خوردن غذای چرب تشدید می‌شود
- سوزش سر دل، سوء هاضمه و احساس زیاد شدن گاز معده
- زردی (پوست و چشم ها)
عوارض برداشتن کیسه صفرا چیست؟
برای درمان بعضی از بیماری‌های کیسه صفرا و جهت جلوگیری از التهاب و عفونی شدن آن گاهی اوقات باید با جراحی آن را خارج کرد. با برداشتن کیسه صفرا، کبد به تولید صفرا ادامه می‌دهد، اما جایی برای ذخیره و یا تغلیظ آن وجود نداشته و مجاری صفراوی تا حدی گشاد شده و محل ذخیره مایع صفرا می‌شوند. تراوش صفرا نیز به طور پیوسته و به آرامی ادامه دارد و در مواقع لزوم به داخل روده باریک می‌ریزد؛ لذا اگر شما یک وعده غذایی چرب بخورید قادر نخواهید بود به اندازه کافی صفرا به روده ترشح کنید و در نتیجه هضم چربی ضعیف خواهد شد. به همین علت بسیاری از مردم بدون کیسه صفرا تجربه اسهال، نفخ، تهوع و یا سوء هاضمه دارند. همچنین هضم چربی به خوبی انجام نمی‌شود و شما قادر به هضم اسید‌های چرب ضروری، از جمله امگا ۳ و امگا ۶ نخواهید بود.
ناتوانی در جذب مواد مغذی چربی باعث کمبود‌هایی در بدن و عملکرد مغز می‌شود، از جمله:
- خشکی چشم و ضعف در بینایی
- ضعیف شدن مو و ناخن
- ریزش بیش از اندازه‌ی مو
- لاغری
- خشکی پوست
- پیری زودرس
- احساس درد در مفاصل
- ضعف در تمرکز
- اضطراب و افسردگی
- از دست دادن تدریجی حافظه
- اختلال در خلق و خو و عصبی شدن
علاوه بر این، جذب ویتامین‌های محلول در چربی که برای سلامت بدن ضروری هستند با مشکل مواجه شده و این نیز یکی دیگر از عوارض برداشتن کیسه صفرا است. افراد بدون کیسه صفرا بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات گوارشی و کبد چرب هستند. حتی ممکن است در مجاری کبد سنگ تشکیل شود. خطر ابتلا به کبد چرب نیز در این افراد بیشتر است.
رژیم غذایی مناسب بعد از برداشتن کیسه صفرا
در صورتی که مجبور به خارج کردن کیسه صفرا از بدن خود شدید، برای در امان ماندن از عوارض برداشتن کیسه صفرا بهتر است مواردی را رعایت کنید؛ این موارد عبارتند از:
- بلافاصله بعد از عمل جهت رفع اسهال و فیبر‌های رژیمی در طولانی مدت از غذاهای حاوی فیبر از جمله میوه‌جات، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید.
- مصرف لبنیات و غلات را کاهش دهید و یا از خوردن آن‌ها باهم جلوگیری کنید.
- با کباب کردن و پختن مواد غذایی یک رژیم غذایی کم چربی داشته باشید.
- روغن زیتون، آووکادو، روغن نارگیل، آجیل و دانه‌ها را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
- پروتئین‌های گیاهی از جمله کفیر، لوبیا و عدس، هویج و سبزیجات سبز برگ را جایگزین پروتئین‌های جانوری کنید.
- گوشت با ۱۵ درصد چربی و یا کمتر مصرف کنید.
- مکمل‌های آنزیم گوارشی مصرف کنید.
- از غذاهای تلخ و ترش که هضم را آسان می‌کنند استفاده کنید مانند لیمو، کاهو، کاسنی.
با توجه به میزان چربی در رژیم غذایی، مصرف سرکه سیب و جلوگیری از افزایش وزن و سایر روش‌هایی که باعث بهبود عملکرد کبد و تنظیم سطح کلسترول بدن می‌شوند، می‌تواند به شما کمک کند تا کیسه صفرایی سالم داشته باشید.
