تاریخ و نحوه شهادت امام سجاد (ع)

ستاره | سرویس مذهبی – امام زین العابدین (ع) که در واقعه عاشورا هم حضور داشت و به علت بیماری نتوانست به میدان برود ۳۵ سال بعد به دست خلیفه وقت مسموم شد. در این مقاله با جزئیاتی درباره زندگی ایشان و تمام وقایع مربوط به نحوه شهادت امام سجاد (ع) آشنا خواهیم شد.

نحوه شهادت امام سجاد (ع)

اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به مهم‌ترین وقایع دوران حیات امام سجاد (ع) داشته باشیم می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:

۱. حکومت امام علی (ع) و وقوع جنگ‌های جمل، صفین و نهروان
۲. شهادت امام علی (ع) زمانی که امام سجاد (ع) هفت ساله بود.
۳. شهادت امام حسن مجتبی (ع) زمانی که امام سجاد (ع) ۱۷ ساله بود.
۴. واقعه عاشورا و شهادت پدرش امام حسین (ع) زمانی که ایشان ۲۳ ساله بود.
۵. قیام مختار ثقفی

تاریخ شهادت امام سجاد (ع)

امام سجاد (ع) بنا به روایتی در روز ۲۵ محرم سال ۹۵ هجری قمری به وسیله زهری که هشام بن عبدالملک برادر ولید بن عبدالملک، خلیفه وقت دستور آن را داده بود به شهادت رسیدند. (بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۵۲ تا ۱۵۴)

البته در سال دقیق شهادت امام سجاد (ع) روایت‌های مختلفی وجود دارد که بین سال‌های ۹۲ تا ۱۰۰ هجری قمری اختلاف است. هرچند مشهورترین روایت حکایت از آن دارد که شهادت امام زین العابدین (ع) در سال ۹۴ (طبق نظر اربلی) یا ۹۵ (طبق نظر شیخ مفید و شیخ کلینی) رخ داده است. همچنین بعضی از مورخین معتقدند که روز شهادت ایشان ۱۲، ۱۸، ۱۹ یا ۲۲ محرم بوده است.

بر اساس روایتی از امام صادق (ع): علی بن الحسین (ع) در سن ۵۷ سالگی در سال ۹۵ هجری قمری وفات یافت و بعد از امام حسین (ع) ۳۵ سال زندگی کرد. (اصول کافی، جلد ۲، صفحه ۳۷۲)

نحوه شهادت امام سجاد (ع)

درباره نحوه شهادت امام سجاد (ع) در کتاب بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۴۸، حدیث ۴ آمده است:

امام صادق (ع) فرمود: حضرت امام سجاد (ع) در شب شهادتش به فرزندش، امام محمد باقر (ع)، فرمود: «پسرم، برایم آب بیاور تا وضو بگیرم.» امام محمد باقر (ع) برخاست و ظرفی آب آورد. امام سجاد (ع) فرمودند: «این آب برای وضو شایسته نیست، چرا که در آن حیوان مرده‌ای افتاده است.» امام باقر (ع) چراغی آورد و دید موشی مرده در آن افتاده بوده است. به همین خاطر ظرف آب دیگری برای پدر برد. امام سجاد (ع) فرمود: «پسرم! این همان شبی است که به من وعده داده‌اند.» سپس سفارش کرد به شترش که ۲۲ بار با آن به حج مشرف شده بود، خوب رسیدگی کنند و غذا بدهند. این شتر بعد از شهادت امام سجاد (ع) یکسره بر سر قبر ایشان می‌رفت و بعد از سه روز از دنیا رفت.

درباره نحوه شهادت امام سجاد روایت است که امام سجاد (ع) بعد از این که به او سم خورانده شد لحظه‌ای از هوش رفت و دوباره به هوش آمد و سوره‌های واقعه و زمر را خواند و فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَیْثُ نَشَاءُ ۖ. فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ»؛ «حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که به وعده خویش درباره ما وفا کرد و زمین (بهشت) را میراث ما قرار داد که هر جا را بخواهیم منزلگاه خود قرار دهیم؛ چه نیکوست پاداش عمل کنندگان.» (آیه ۷۴ سوره زمر) و سپس از دنیا رفت.

امام سجاد (ع) به فرزندش امام محمد باقر (ع) وصیت کرده بود که بدنش را در کفنی از جنس پنبه بپیچند و در حنوط او از مشک استفاده نکنند. (ابن سعد طبقات، جلد ۵، صفحه ۱۶۳)

تشییع امام سجاد (ع)

سعید بن مسیب نقل می‌کند:

«وقتی امام زین العابدین (ع) به شهادت رسید، همه مردم، از نیکوکار گرفته تا بدکار، برای تشییع جنازه ایشان حاضر شدند. همه زبان به ستایش او گشوده بودند و گریه می‌کردند. در تشییع جنازه امام (ع) همه مردم شرکت کرده بودند و حتی یک نفر در مسجد پیامبر (ص) باقی نمانده بود.» (بحارالانوار، جلد ۴۶، صفحه ۱۴۷ و ۱۴۸ و اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۴۶۷)

علت شهادت امام سجاد (ع)

به نظر می‌رسد که مهمترین انگیزه‌های خلیفه وقت برای شهادت امام سجاد (ع) به این شرح است:

۱. وسعت نفوذ امام (ع) در بین مردم که باعث می‌شد ایشان از طریق دعا‌های خود و ترویج معارف اسلامی بر آگاهی مردم اضافه کنند.
۲. حسادت و کینه‌توزی خلیفه وقت و برادر و پدر او نسبت به امام سجاد (ع)
۳. افشاگری امام زین العابدین (ع) نسبت به ظلم و فساد حکومت بنی امیه
۴. ترس خلیفه از قیام ایشان علیه حکومت

محل دفن امام زین العابدین (ع)

محل دفن امام سجاد (ع) در شهر مدینه و در قبرستان بقیع است. قبر ایشان در کنار قبر عموی بزرگوارش امام حسن مجتبی (ع)، عباس عموی پیامبر (ص) قرار دارد و بعد از ایشان امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) هم در همین قسمت از قبرستان بقیع دفن شدند.