زوال عقل چیست و چه نشانه‌ هایی دارد؟

زوال عقل یا دمانس (Dementia) یک اصطلاح کلی برای از بین رفتن تدریجی توانایی ذهنی است که موجب اختلال در زندگی روزمره می‌شود. از دست دادن حافظه نمونه‌ای از زوال عقل و آلزایمر رایج‌ترین نوع از آن است. از نشانه‌های زودهنگام ابتلا به دمانس، ایجاد اختلال در حافظه، گفتار، تمرکز و تصمیم گیری است.

ستاره | سرویس روانشناسی – زوال عقل یا دمانس (Dementia) یک بیماری خاص نیست. بلکه اصطلاحی عمومی برای علایم مربوط به از بین رفتن تدریجی حافظه و دیگر توانایی‌های فکری و ذهنی است. به گونه‌ای که فعالیت‌های روزانه فرد تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. بیماران آلزایمری حدود ۶۰% تا ۸۰% مبتلایان به زوال عقل را شامل می‌شوند. دمانس عروقی (Vascular Dementia) که معمولا پس از سکته رخ می‌دهد نیز در رده دوم فراوانی قرار دارد. البته مواردی نیز وجود دارند که علایم دمانس را نشان می‌دهند، اما بازگشت پذیرند؛ مانند مشکلات تیروییدی و کمبود ویتامین. در این موارد با درمان علت بیماری، زوال عقل درمان می‌شود.

 

زوال عقل چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟

 

نشانه‌ های زوال عقل

دمانس نشانه‌های متنوعی دارد. حداقل بایستی دو مورد از کارکرد‌های ذهنی تحت تاثیر قرار بگیرند و عملکردشان مختل شود که بتوان از آن به عنوان زوال عقل نام برد. منظور از کارکرد مغز، توانایی‌های زیر است:
  • حافظه
  • گفتار و ارتباطات کلامی
  • توانایی تمرکز و توجه
  • استدلال و نتیجه گیری
  • تصور ذهنی

افراد مبتلا به زوال عقل معمولا حافظه کوتاه مدتشان به درستی عمل نمی‌کند. همواره به دنبال کیف پول یا رسید صورت حساب‌هایشان می‌گردند. در برنامه‌ریزی و آماده‌سازی وعده‌های غذایی روزانه فراموشکار می‌شوند. در به خاطرسپاری ملاقات‌ها و قرار‌های کاری مشکل دارند.
بیشتر انواع دمانس، پیش رونده است. بدین معنی که نشانه‌ها به آرامی و به تدریج شدیدتر می‌شوند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان نشانه‌های فراموشکاری یا اختلال در روند اندیشیدن از خود نشان می‌دهند، حتما به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سریع موجب درمان موثرتر می‌شود.

 

 

نشانه‌های زودهنگام ابتلا به زوال عقل

نشانه‌های رایج که در ابتدا نمایان می‌شوند به شرح زیر است:

  • مشکلات حافظه، خصوصا در به یادآوری اتفاقات اخیر
  • احساس گیجی
  • کاهش تمرکز
  • تغییرات در رفتار و شخصیت
  • بی علاقگی، بی انگیزگی و افسردگی
  • کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه

 

روند پیشرفت زوال مغز

 

۱۰ علامت هشدار دهنده زوال عقل

چک لیست زیر نشانه‌های رایج زوال عقل را معرفی می‌کند. اگر چند مورد از لیست زیر را در خود یا یکی از نزدیکانتان مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

  1. اختلال در حافظه
  2. اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره
  3. گم کردن مسیر‌های آشنا
  4. مشکلات گفتاری و زبانی
  5. کاهش توانایی تصمیم گیری
  6. اختلال در تصور سه بعدی و مسیریابی
  7. تغییر در حالات، رفتار و شخصیت
  8. بی انگیزگی
  9. گم کردن مداوم اشیا
  10. اختلال در درک سمبل‌ها، نشانه‌ها و اعداد

نکته مهم: البته نباید اختلالات ذهنی طبیعی، ناشی از بالا رفتن سن را با زوال عقل اشتباه گرفت. در جدول زیر به تفاوت این دو مورد اشاره می‌کنیم.

 

نشانه های زوال عقل اختلالات طبیعی ناشی از بالا رفتن سن 
کاهش توان قضاوت و تصمیم گیری گاهی تصمیمات نادرست گرفتن 
ناتوانی در مدیریت بودجه و خرج خانواده فراموش کردن دادن قسط وام در یک ماه 
حساب روز و ماه و سال را نداشتن ندانستن اینکه امروز چه روزی است و یادآوری آن مدتی بعد 
مشکل در صحبت کردن و مکالمه داشتن گاهی اوقات کلمات مناسب را پیدا نکردن 
جابجا کردن اشیا و پیدا نکردن مجددشان
گم کردن اشیا در بعضی موارد

 

نحوه تشخیص زوال عقل یا دمانس

هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص دمانس وجود ندارد. پزشکان آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل را بر اساس سابقه پزشکی، معاینه جسمی، تست‌های آزمایشگاهی، تست‌های رفتار شناختی، عکس برداری از مغز و مصاحبه روانپزشکی فرد تشخیص می‌دهند. پزشکان می‌توانند با درصد احتمال بالایی ابتلای فرد به دمانس را تشخیص دهند. اما تشخیص نوع دمانس در بیمار بسیار دشوار است. زیرا دارای نشانه‌های مشابهی هستند.

 

زوال موجب بی انگیزگی و افسردگی می شود

 

درمان زوال عقل

درمان دمانس به علت ابتلای فرد به این بیماری وابسته است. در بیشتر مواردی که زوال عقل پیش رونده است، مانند آلزایمر، هیچ درمانی برای متوقف ساختن یا کند کردن پیشرفت بیماری وجود ندارد. اما در مواردی که اختلال تیروییدی یا کمبود ویتامین موجب ابتلا به دمانس شده است، با درمان علت بیماری، می‌توان آن را درمان کرد.

 

روش های پیشگیری از  ابتلا به زوال عقل

برخی عوامل موثر در ابتلا به دمانس، مانند سن و ژنتیک، قابل کنترل نیستند. اما پژوهشگران دریافته‌اند که عوامل قلبی – عروقی، تناسب اندام و رژیم غذایی فرد در احتمال ابتلا به زوال عقل موثرند.
  • عوامل قلبی – عروقی: مغز به وسیله یک شبکه در هم تنیده از رگ‌های خونی تغذیه می‌شود. هر آسیبی که به رگ‌های خونی برسد (در هر جای بدن) موجب کاهش خون ورودی به مغز می‌شود، در نتیجه به سلول‌های مغزی غذا و اکسیژن کافی نمی‌رسد و آسیب می‌بینند.
    جهت بهبود شرایط قلب و عروق خود بهتر است سیگار نکشید، فشار خون، کلسترول و قند خون خود را در محدود معین تنظیم کنید و وزنی متعادل داشته باشید.

  • تمرینات ورزشی: تمرینات ورزشی منظم احتمال ابتلا به دمانس را کاهش می‌دهد. پژوهش‌ها نشان داده است که ورزش موجب می‌شود جریان ورودی خون و اکسیژن به مغز افزایش یابد که خود باعث کارکرد بهتر سلول‌های مغزی می‌شود.
  • رژیم غذایی: هر آنچه که می‌خورید تاثیر مستقیمی روی سلامت مغز شما دارد. پژوهش‌ها نشان داده است که رژیم‌های غذایی سالم (مانند رژیم مدیترانه‌ای) باعث حفظ سلامت قلب و عروق شده و در نتیجه مانع از زوال عقل می‌شود. در رژیم مدیترانه‌ای مصرف گوشت قرمز به حداقل می‌رسد. این رژیم همچنین بر استفاده از غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات، ماهی و حیوانات دریایی، مغزهای روغنی (آجیل)، روغن زیتون و دیگر چربی‌های سالم تاکید دارد.

 

رژیم مدیترانه ای

 

انجمن آلزایمر انگلستان اعلام کرده است، شواهد نشان می‌دهد که رعایت رژیم مدیترانه‌ای باعث کاهش احتمال ابتلا به نقصان حافظه و دمانس می‌شود. بررسی‌ها نشان داده است که در صورت استفاده از رژیم مدیترانه‌ای، میزان سکته، دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلب و عروق و مرگ و میر کاهش چشمگیری می‌یابد.
رژیم مدیترانه‌ ای به دلیل درصد بالای آنتی اکسیدان، باعث محافظت از بدن می‌شود. آنتی اکسیدان موجود در میوه‌ها و سبزیجات و درصد بالای پروتیین در آنها، از آسیب رسیدن به سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کند.

با حفظ سلامتی بدن خود از طریق ورزش و تغذیه سالم، از ابتلا به زوال عقل مصون بمانید. همچنین پیشنهاد می کنیم راه های جلوگیری از زوال عقل و اختلال حافظه را نیز در ستاره بخوانید.

برگرفته از: alz، betterhealth، express

 
یادتون نره این مقاله رو به اشتراک بگذارید.
وب گردی:
مطالب مرتبط

نظر خود را بنویسید