نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱
ستاره | سرویس مذهبی – حکم جلوگیری از بارداری از نظر شرعی چیست؟ جلوگیری از بارداری برنامه‌ای است که همه زن و شوهرها برای تنظیم برنامه زندگی‌شان آن را مدنظر قرار می‌دهند. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد. استفاده از کاندوم، ممانعت از ورود مایع منی به بدن زن، استفاده از داروهای مختلف و یا حتی بستن لوله‌های زن یا مرد. اگر می‌خواهید حکم شرعی هر یک از این روش‌ها را بدانید ستاره به شما پاسخ خواهد داد؛
حکم شرعی جلوگیری از انعقاد نطفه
از نظر اکثر مراجع تقلید جلوگیری از انعقاد نطفه به طور موقت و برای یک زمان مشخص اشکالی ندارد. به شرطی که ضرری به سلامت شخص وارد نکند.
آیت‌الله مکارم شیرازی: برای جلوگیری از انعقاد نطفه استفاده از هر وسیله‌ای که بی‌ضرر باشد و باعث نقص مرد یا زن نشود (آن‌ها را برای همیشه از قابلیت تولیدمثل محروم نکند) مجاز است ولی به شرطی که مستلزم نگاه یا لمس حرام نباشد مگر در مواقع ضرورت.
حکم شرعی بستن لوله زنان و مردان
- آیا برای پیشگیری از بارداری بستن لوله‌های جنسی زن یا مرد جایز است؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر اهل خبره تشخیص بدهند که این امر برای کنترل جمعیت ضرورت دارد استفاده از هر وسیله‌ای برای جلوگیری از انعقاد نطفه ذاتاً مجاز است به شرطی که بی‌ضرر باشد و باعث نقص زن یا مرد نشود (قابلیت تولیدمثل را برای همیشه از بین نبرد) ولی اگر منوط به نظر و لمس نامشروع باشد تنها در صورت ضرورت فردی و اجتماعی، این عمل جایز است.
بنابراین بستن لوله‌های رحم در زن و یا لوله‌های منی بر در مرد اگر غیرقابل بازگشت باشد جایز نیست و در صورتی که امکان بازگشت وجود داشته باشد به شرط آن که مستلزم لمس و نظر حرام نباشد (مگر در موارد ضروری) جایز است.
امام خمینی: جلوگیری از حمل در صورتی که موجب عقیم شدن یا نقص و فساد عضو نشود اشکالی ندارد.
آیت‌الله تبریزی: چنانچه عقیم کردن، جنایت و ظلم بر نفس حساب شود جایز نیست. اما اگر باعث زیان جدی (مانند قطع؟) عضو نشود و نگاه و لمس حرام را به دنبال نداشته باشد اشکالی ندارد.
آیت‌الله خامنه‌ای: بستن لوله‌های منی مرد اگر با یک غرض عقلایی صورت بگیرد و ضرر قابل ملاحظه‌ای هم نداشته باشد فی‌نفسه اشکالی ندارد اما انجام این عمل امر مذمومی است.
- روش‌های جلوگیری از بارداری که باعث عقیم شدن افراد می‌شود (وازکتومی و توبکتومی) و در جامعه به امری عادی تبدیل شده چه حکمی دارد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: انجام کار حرام، دلیل بر مشروعیت آن نیست.
- اگر کنترل بارداری در زن و شوهری لازم باشد اما آن‌ها با روش‌های دیگر نتوانند جلوگیری کنند آیا بسته لوله در آن‌ها مجاز است؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر بارداری برای مادر خطری به وجود می‌آورد مانعی ندارد.
- در چه شرایطی بستن لوله‌های مرد یا زن مجاز است؟
طبق نظر آیت‌الله مکارم شیرازی اگر:
>>>یکی از زوجین مبتلا به بیماری‌های خطرناکی همچون ایدز باشد
>>>خطر قابل ملاحظه‌ای متوجه نوزاد باشد (مثلاً بیماری‌های ژنتیکی خطرناک یا نقص عضو)
>>>بارداری برای مادر خطر قطعی داشته باشد (مثلاً سن بالای مادر برای بارداری)
- اگر بستن لوله‌های برای یک زن و شوهر مجاز باشد حق تقدم با کدام یک از آن‌هاست؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: در شرایط مساوی بعید نیست که مرد مقدم باشد.
آیت‌الله خامنه‌ای: در صورت رعایت شروط شرعی حق تقدمی در کار نیست و از جهت تفاوت موقعیت افراد با پزشک کشورت شود.
سایر روش‌های جلوگیری از بارداری و حکم شرعی آن‌ها
- استفاده از کپسول‌های نورپلانت که در زیر پوست بازو کاشته می‌شود و یکی از راه‌های جلوگیری از بارداری است چه حکمی دارد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر ضرر قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد و همسر فرد راضی باشد مانعی ندارد.
آیت‌الله خامنه‌ای: با وجود پزشک زن، پزشک مرد مبادرت به این عمل نکند مگر آن که ضرورتی در کار باشد مانند این که پزشک زن وجود نداشته باشد و این عمل برای زن لازم باشد.
- استفاده از IUD به منظور جلوگیری از لانه گزینی تخمک تلقیح شده (نطفه بسته شده) چه حکمی دارد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر موجب لمس و یا نظر نامحرم نشود مانعی ندارد مگر این که ضرورت فردی یا اجتماعی ایجاب کند.
آیت‌الله سیستانی: هر زنی می‌تواند با استفاده از AUD و یا هر وسیله دیگری مانع از بارداری شود به شرط آن که استفاده از آن، موجب ضرر و زیان جدی نشود و قرار دادن آن مستلزم فعل حرام نباشد؛ مثل نگاه و لمس نامحرم به بدن زن و همچنین نگاه و لمس بدون دستکش توسط زنی که این دستگاه را در بدن زن دیگر قرار می‌دهد که همه این‌ها فعل حرام هست و دیگر آن‌که قرار دادن آن دستگاه موجب سقط جنین نشود.
- آیا می‌توان برای پیشگیری از بارداری از کاندوم استفاده کرد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اشکالی ندارد.
آیت‌الله خامنه‌ای: استفاده از کاندوم فی‌نفسه اشکالی ندارد.
- آیا برای استفاده از کاندوم رضایت همسر شرط است؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: رضایت همسر شرط نیست ولی بدون اجازه او کراهت دارد.
- استفاده از آمپول جلوگیری از بارداری که برای مدت معینی اثرات ضد حاملگی دارند چه حکمی دارد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر ضرر قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد و همسر فرد راضی باشد مانعی ندارد.
- آیا مرد می‌تواند برای جلوگیری از باردار شدن مایع منی خود را خارج از اندام زن بریزد؟ برای این کار رضایت زن شرط است؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اشکالی ندارد ولی مکروه است مگر در مواردی که ضرورتی وجود داشته باشد. برای این کار رضایت زن شرط نیست مگر در آمیزش واجب که هر چهار ماه واجب است و این عمل در مورد آن اشکال دارد.
- بسته لوله‌های رحمی TL با استفاده از روش لاپاراسکوپی چه حکمی دارد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: در صورتی که باعث عقیم شدن فرد بشود جایز نیست مگر در موارد ضرورت.
- آیا عمل لاپاراسکوپی که بدن بیمار در طول عمل پوشیده است و وسیله عمل به داخل شکم بیمار می‌رود و نیازی به لمس و نظر بدن بیمار نیست می‌تواند توسط پزشک مرد انجام شود؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر لمس و نظر لازم نیاید از این جهت مشکلی نیست.
احکام مربوط به پزشکان
- اگر پزشکی مرد یا زنی را برای جلوگیری از بارداری عقیم کند باید دیه بپردازد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: دیه ندارد اما اگر عملی که انجام داده غیرقابل بازگشت باشد شرعاً جایز نیست.
- اگر پزشکی را مجبور به عقیم کردن زنان و مردان بکنند وظیفه او چیست؟ آیا در موارد اجبار طبیب ضامن بیمار خواهد شد؟
آیت‌الله مکارم شیرازی: اگر منظور از اجبار خطر از دست دادن شغل است، پزشک نباید تن به این کار حرام بدهد و با این شرایط پزشک ضامن است.
