نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱
چگونه از یک گل ارکیده مراقبت کنیم که بتوان زیبایی آن را برای سالیان طولانی حفظ کرد و با هر گل جدیدی که می‌دهد زیباتر شود؟ در این مقاله می‌توانید به پاسخ همه سوالات خود در مورد ارکیده برسید.
معرفی انواع گیاه ارکیده
بیشترین گونه‌های کشت شده گل ارکیده عبارتند از: سیمبیدیوم، پافیوپدیلوم، فالانوپسیس، میلتونیا. در بین این گونه‌ها، فالانوپسیس تحسین برانگیزترین و بهترین نوع برای دکوراسیون منزل است.
ارکیده فالانوپسیس با گل‌های سفید، آبی، یاسی و رنگارنگ، ساختار بادوام و زیبا یکی از محبوب‌ترین گل‌های هر دوره و شناخته‌شده‌ترین و ترجیح داده‌شده‌ترین تیره ارکیده برای اکثریت است. این گونه دارای جثه کوتاهی است که برگ‌های پهن آن ریشه‌هایش را در بر می‌گیرند.
ارکیده‌ها حداقل ۲ بار در سال شکوفا می‌شوند و گل‌های خود را تا ۱۲ هفته به نمایش می‌گذارند. اگر مراقبت از آنها به خوبی انجام شود، گلدهی آنها را می‌توان ۳ یا حتی ۴ بار مشاهده کرد.
نحوه مراقبت از گل ارکیده
اگر ارکیده مناسبی را برای خود انتخاب کرده‌‌اید، وقت آن است که از آن مراقبت کنید. اول از همه، مهمترین مسئله در مراقبت از گل ارکیده، انتخاب محل مناسب است. ارکیده‌ها نباید در معرض نور مستقیم خورشید باشند. برای این کار می‌توانید قسمت‌هایی از اطراف پنجره را انتخاب کنید که در هیچ زمانی از روز نور خورشید را به‌طور مستقیم دریافت نمی‌کنند. گل ارکیده‌‌ای که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد مولد نخواهد بود و در نهایت خشک خواهد شد. دمای ایده آل آن دمای اتاق یعنی ۱۸-۲۵ درجه است.
دمای محیط در این محدوده برای این گیاهان ایده آل است. علاوه بر این گل ارکیده‌‌ای را که در جای خود ظاهر طبیعی و سالمی دارد، جابه‌جا نکنید، مگر اینکه لازم باشد. این نکته برای ارکیده بسیار مهم است. موضوع بعدی که باید مد نظر داشته باشید این است که ریشه‌های ارکیده شما باید نور خورشید را دریافت کنند، حتی اگر به‌طور مستقیم نباشد. برای این منظور قرار دادن ارکیده در گلدان شفاف برای رشد و سلامت آن بسیار مهم است.
در ادامه تمام آن چیزی که برای مراقبت از گل ارکیده باید به آن توجه کنید را به‌طور دقیق مورد بررسی قرار خواهیم داد.
۱. نور خورشید
گل ارکیده از آفتاب زیاد خوشش نمی‌آید و قرار گرفتن در معرض متسقیم نور خورشید موجب خراب شدن گل‌های آن خواهد شد، اما قرار گرفتن در یک مکان تاریک و بدون نور هم خوب نیست. ارکیده‌هایی که به اندازه کافی آفتاب نمی‌گیرند، شکوفا نمی‌شوند. خورشیدی که روی ارکیده می‌افتد باید نیمه باشد.
۲. دمای مناسب
اگرچه ارکیده‌ها گیاهان گرمسیری هستند، اما برای مناطقی که در تابستان بسیار گرم است مناسب نیستند. برای اینکه ارکیده به رشد خود ادامه دهد، باید دمای آن حداقل ۱۸ درجه سانتیگراد و حداکثر ۲۹ درجه سانتیگراد باشد. اگرچه کمتر یا بیشتر هم باشد از رشد آن جلوگیری نمی‌کند مگر اینکه طولانی مدت باشد، اما در دراز مدت به گیاه شما آسیب می‌رساند.
۳. رطوبت
ارکیده گلی است که نیاز به رطوبت در آنها با توجه به نوع آن تغییر می‌کند. با این حال وقتی به طور کلی بررسی می‌شود، گل‌هایی هستند که حداقل ۵۰٪ رطوبت در روز و حداقل ۷۰٪ در شب نیاز دارند. در هوای مرطوب متراکم‌تر از این میزان، سالم‌تر و سریع‌تر رشد می‌کنند.
۴. آبیاری
آبیاری برای ارکیده‌ها حیاتی است. از طرف دیگر هم آبیاری بیش از حد باعث آسیب جدی به ریشه گیاه می‌شود. آبیاری گل ارکیده با توجه به نیاز گیاه و آب و هوا متفاوت است. اما باید هفته‌‌ای یکبار یا با تقسیم آب به همان میزان در دو روز مجزا و در دمای اتاق آبیاری شود.
۳ روش برای آبیاری ارکیده توصیه می‌شود:
۱. آبیاری ارکیده به روش غوطه وری: برای آبیاری گل ارکیده به روش غوطه وری، گلدان گل خود را به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه در ظرفی پر از آب بگذارید تا تمام ریشه‌ها خیس شوند. سپس گلدان گل را از ظرف خارج کرده، صبر کنید تا آب باقیمانده تخلیه شود و به اندازه کافی خشک شود و آن را به جای اولیه خود برگردانید. می‌توانید هفته‌‌ای یک بار از این روش استفاده کنید.
۲. آبیاری ارکیده با تکه‌های یخ: روش دیگر آبیاری با قالب یخ است که برای گیاهانی که خاک‌های سخت دارند بسیار محبوب است. چند تکه یخ زیر برگ‌های گیاه قرار دهید تا برگ‌ها را خیس نکنند. بنابراین یخ به آرامی آب می‌شود و خاک گیاه فرصت جذب آب را خواهد داشت. اگر بعد از آب شدن کامل در ظرف آن آب باقی ماند، خالی کردن آن را فراموش نکنید. با این روش می‌توانید هفته‌‌ای دو بار گیاه خود را آبیاری کنید.
۳. آبدهی مستقیم: البته می‌توانید روش کلاسیک را نیز برای آبیاری گل خود انتخاب کنید. می‌توانید با آب در دمای اتاق که قبلاً گذاشته شده، آب را مستقیماً در گلدان ارکیده‌تان بریزید و آب باقیمانده را در ظرف گلدان خالی کنید. با این روش می‌توانید هفته‌‌ای یک بار گیاه خود را آبیاری کنید.
🌱 نکته: گیاه خود را با اسپری آبیاری نکنید. در صورت آبیاری با این روش ممکن است برگ‌ها خیس شوند و در صورت خشک نشدن برگ‌ها مشکل قارچی پیدا کنند.
۵. خاک
گل ارکیده خاک مخصوص به خودش را دارد و در هر خاکی رشد نمی‌کند. ارکیده به مخلوطی نیاز دارد که از الیاف مختلف و زغال سنگ نارس تهیه شده باشد. هنگام تعویض گلدان می‌توانید خاک را تغییر دهید.
۶. کود
برای فراهم کردن شرایط مناسب برای گلدهی ارکیده می‌توانید خاک آن را به طور مرتب کود دهید. از آنجایی که خاک ارکیده با گیاهان زینتی معمولی متفاوت است، همیشه باید از کود مایع یا مواد مغذی استفاده کنید. به گیاهان خود می‌توانید ماهی یکبار کود مایع بدهید. در صورت تمایل می‌توانید این مقدار را تقسیم کرده و به صورت هفتگی به آن بدهید.
🌱 نکته: کود مایع را می‌توانید در ظرف‌های یخ فریز کرده و در خاک گیاه بگذارید تا به آرامی ذوب شده و جذب ریشه شود.
۷. انتخاب گلدان
ریشه‌های ارکیده به نور نیاز دارند. به همین دلیل گلدان ارکیده باید شفاف باشد. هنگام تعویض گلدان باید گلدان را برش داده و در صورت لزوم از آن خارج کرد تا به ریشه‌ها آسیبی نرسد و ریشه‌های هوایی که خارج می‌شود به داخل گلدان فشرده نشود.
۸. هرس
ارکیده‌ها معمولا گل‌های خود را ۳-۴ ماه پس از گلدهی نگه می‌دارند. پس از ریزش گل‌ها، ساقه‌های گل برای مدتی زنده می‌مانند. تا زمانی که ساقه ارکیده شما سبز است، هنوز زنده‌اند. اما وقتی ساقه شروع به خشک شدن کرد و به رنگ قهوه‌‌ای در آمد، دیگر برای ماندن مفید نخواهد بود. از این رو می‌توانید ساقه قهوه‌‌ای شده گل را به صورت مورب با قیچی استریل ببرید و از گیاه جدا کنید.
اگر ساقه را در حالی که سبز است ببرید، می‌توانید از این قسمت به عنوان قلمه برای تولید یک ارکیده جدید استفاده کنید.
راه های تکثیر گل ارکیده
نکاتی وجود دارد که باید برای تکثیر گل ارکیده در خانه رعایت کنید. در مجموع ۳ روش برای تکثیر گل ارکیده وجود دارد.
۱. تکثیر ارکیده با قلمه
تکثیر با قلمه، تکنیک ایجاد یک گیاه جدید با ساقه، ریشه یا قسمت برگ است که به آن قلمه می‌گویند و از گیاهی که قرار است تولید شود، گرفته می‌شود. برای استفاده از این روش، ارکیده‌های شما باید به اندازه کافی رشده کرده باشند و از نقاط مختلف شاخ و برگ دهند. مراحل تکثیر گل ارکیده با قلمه به شرح زیر است:
- بعد از ریزش گل‌ها، با چاقوی تیز و استریل یک ساقه با برگ‌های سبز رنگ از پایین به بالا به اندازه ۲-۱ سانتی‌متر بالای ۳ گره ببرید. اینجا درواقع دارید گیاه را هرس می‌کنید، یعنی اگر قلمه‌هایی که به دست می‌آورید مفید باشد، می‌توانید با آنها گل ارکیده خود را تکثیر کنید.
- با پاشیدن پودر گوگرد باغی یا دارچین روی برش می‌توانید از پوسیدگی محل برش جلوگیری کنید.
- پس از آن، باید ارکیده را در یک منطقه کاملا سایه دار نگه دارید. حتی اگر کمی نور هم بخورد، هیچ جوانه‌‌ای روی ساقه گل تشکیل نخواهد شد.
- بعد گیاه شما جوانه می‌زند تا شکوفا شود. هنگامی که یک نهال روی ساقه گل ارکیده شما تشکیل شد، آن را به جای مناسب خود برگردانید.
- وقتی نهال تشکیل شده روی ساقه رشد کرد، می‌توانید ساقه را چند سانت از بالا و پایین ببرید و نهال جوان را در گلدانی جداگانه بکارید.
۲. تکثیر ارکیده به روش جداسازی
روش دیگر تکثیر گل ارکیده روش جداسازی است. ارکیده به ندرت از ریشه بچه می‌دهد. اگر ساقه به اندازه کافی ریشه داشته باشد و حداقل دو برگ داشته باشد، می‌توانید آن را جدا کنید. مراحل تکثیر ارکیده به روش جداسازی به شرح زیر است:
- ابتدا باید ارکیده خود را بدون آسیب رساندن به ریشه از گلدان خارج کنید و پس از پاک کردن کمی از خاک فرزندان را با دقت جدا کنید.
- می‌توانید ارکیده‌های جدید خود را در گلدان بکارید و با کمک چوب آنها را به حالت ایستاده درآورید تا زمانی که گیاه بهبود یابد.
- به ندرت پیش می‌آید که ارکیده از ریشه بچه بدهد، اما اگر قسمت میانی که از آن برگ‌های جدید تولید می‌کند آسیب دیده باشد، بیش از یک بچه از ریشه بیرون می‌زند. برخی شاخ و برگ مرکزی گیاه را برای تولید بچه از بین می‌برند. با این حال ما این را توصیه نمی‌کنیم.
برای استفاده از این روش باید منتظر زمان مناسب باشید. ارکیده‌ها پس از دوره رشد فعال و پس از گل دهی شاخه‌های ریشه‌‌ای جدید می‌دهند.
۳. تکثیر گیاه ارکیده از پاجوش
ارکیده‌های بچه که در انتهای ارکیده تشکیل می‌شوند پاجوش نامیده می‌شوند. با جدا کردن این ارکیده‌هایی که با وجود چسبیدن به ساقه اصلی ریشه می‌دهند، می‌توانید گل خود را تکثیر کنید. مراحل تکثیر ارکیده با جداسازی قلمه به شرح زیر است:
- باید صبر کنید تا پاجوش‌ها به اندازه کافی بالغ شوند.
- زمانی که پاجوش به مرحله مورد نظر رسید، حداقل ۲ برگ و ریشه دارد و طول ریشه‌ها حداقل ۳ سانتی‌متر خواهد بود.
- ۲۴ ساعت قبل از روزی که پاجوش‌ها را جدا می‌کنید باید گیاه خود را آبیاری کنید و به ریشه‌ها بدهید.
- پاجوش‌ها را با یک چاقوی استریل جدا کرده و در گلدانی پر از خاک ارکیده بکارید. ارکیده‌های جدید خود را با چوب ثابت کنید و ابتدا به آنها آب بدهید.
آفات و بیماری های رایج ارکیده
ارکیده‌ها از مشکلات جدی همچون حشرات یا بیماری رنج نمی برند، اما گاهی اوقات آفاتی مانند پوست درخت، شپش، راب و حلزون را تجربه می کنند.
این گیاهان همچنین مستعد پوسیدگی ریشه و ساقه هستند و معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که خاک بیش از حد آبکی باشد تا بافت گل آلودی داشته باشد. بیماری “بلاست جوانه” را می توان در گل ارکیده مشاهده کرد که باعث می شود جوانه ها قبل از شکوفه دهی بریزند. این مشکل زمانی می‌تواند رخ دهد که تغییرات ناگهانی در دما، رطوبت یا کود گیاه وجود داشته باشد.
در نهایت گل ارکیده در عین زیبایی نمونه ای عالی و پسندیده برای گل های خانگی است که مستلزم مراقبت های خاص خود می‌باشد.
