اهمیت مهارت تصمیم گیری در سرنوشت زندگی چقدر است؟

ستاره | سرویس روانشناسی – مهارت تصمیم گیری از جمله مهارت‌هایی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی ما تاثیر بسیاری بگذارد و نمی توان از اهمیت مهارت تصمیم گیری چشم پوشی کرد. ما در طول روز همواره با شرایطی موجه می‌شویم که مجبوریم تصمیم بگیریم گاهی این تصمیات جزیی و کوچک هستند و گاهی می‌توانند تاثیر ماندگاری بر زندگی ما بگذارند. با این حال اکثر مردم روزانه با احساس نامطلوب تردید در تصمیماتشان روبرو شده و در خیلی از موارد از تصمیمی که گرفته‌اند رضایت کامل ندارند. این مقاله را بخوانید تا با تعریف صحیح از این مهارت و عواملی که بر آن تاثیر می‌گذارند بیشتر آشنا شوید. ما در این نوشته همچنین سعی کرده‌ایم تا نکات و راهبردهایی را به شما معرفی کنیم که قدرت تصمیم‌گیری شما را افزایش می‌دهد.

تصمیم گیری چیست؟

تصمیم‌گیری یک فرآیند ذهنی است که طی آن یک مسیر را از میان چندین مسیر انتخاب می‌کنیم. در واقع تصمیم گرفتن یعنی توان تشخیص بهترین راه از میان راه‌های متعددی که پیش روی انسان‌ قرار دارد.

واژه تصمیم‌گیری در لغت به معنای اراده کردن، قصد کردن و در اصطلاح انتخاب کردن از میان دو یا چند راه کار یا گزینه است. بنابراین تصمیم‌گیری فرایند ارزشیابی گزینه‌ها و راه‌های موجود، بررسی پیش بینی نتایج هریک از آن‌ها برای رسیدن به هدف و در نهایت انتخاب است. تصمیم‌گیری روند شناسایی و انتخاب گزینه‌ها بر اساس ارزش‌ها و ترجیحات تصمیم گیرنده است.

انواع تصمیم گیری

۱- تصمیم‌گیری احساسی: مبنای انتخاب فرد آن است که احساس وی چه چیز را درست می‌داند. ملاک نهایی این است که چه حس می‌کند نه اینکه چه فکر می‌کند.

۲- تصمیم‌گیری اضطراری: فرد تحت تأثیر تعارض و استرس تصمیم‌گیری به حدی مضطرب و برانگیخته می‌شود که صرفا برای فرار از فشار یکی از راه‌ها را انتخاب می‌کند.

۳- تصمیم‌گیری اجتنابی: فرد لزوم تصمیم گیری را انکار می‌کند و امیدوار است که همه چیز خود به خود درست شود و به تکنیک‌های به تأخیر انداختن مثل امروز و فردا کردن متوسل می‌شود.

۴- تصمیم‌گیری تکانه‌ای: فرد به سرعت و برمبنای تکانه‌های ناگهانی تصمیم می‌گیرد و به ارزیابی آرام و منطقی حقایق نمی‌پردازد و معمولا خودش هم از تصمیمش تعجب می‌کند.

۵- تصمیم‌گیری مطیعانه: فرد براساس انتظارات دیگران تصمیم می‌گیرد و اجازه می‌دهد دیگران تصمیم‌ها را به او تحمیل کنند.

۶- تصمیم‌گیری اخلاقی: مبنای انتخاب یک کد اخلاقی است که می‌تواند برخاسته از مذهب یا اصول اخلاقی شخصی باشد.

۷- تصمیم‌گیری منطقی: فرد با آرامش و به کارگیری خرد، بی‌طرفانه و با توجه به هدف بهترین گزینه را انتخاب می‌کند. فرد به اطلاعات، هدف یا اهداف و پیامدهای احتمالی توجه دارد.

اهمیت مهارت تصمیم گیری درست در زندگی

هر تصمیم مسئولیت‌ها و نتایجی دارد که بر زندگی انسان تاثیر می‌گذارد.

اگر افراد بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیم‌گیری کنند مسلماً در سطوح بالاتری از سلامت روان قرار خواهند گرفت.

این مهارت توجه و دقت ما را در زمان تصمیم‌گیری بالا می‌برد و باعث کم شدن خطاها می‌شود.

فرد بدون داشتن این مهارت فردی نمی‌تواند انتخاب درست داشته باشد بنابراین مجبور است استرس و اضطرابی را که در اثر انتخاب نادرست بر او وارد می‌شود تحمل کند.

هرچه تصمیم‌گیری مناسب و درست باشد بهداشت روانی فرد و جامعه را تامین کرده و به ایجاد یک زندگی خوب و موفق کمک می‌کند.

موانع تصمیم گیری درست

•  اضطراب: اضطراب مانع از آن می‌شود که فرد بتواند از تجارب و اطلاعات خود در فرآیند تصمیم گیری استفاده کند. از سوی دیگر اضطراب نگرانی فرد را از احتمال شکست افزایش می‌دهد، قدرت ریسک پذیری او را کاهش می‌دهد واجازه نمی‌دهد که فرد در کمال آرامش تمام جوانب را مورد بررسی قرار دهد. از این رو فرد مضطرب یا خیلی عجولانه تصمیم می‌گیرد و یا به قدری تصمیم‌گیری را طولانی می‌کند تا فرصت‌های طلایی را از دست بدهد.
• افسردگی: بی‌حوصلگی و انرژی و خلق پائین فرد افسرده، قدرت تصمیم‌گیری او را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و این مساله زمانی شدت پیدا می‌کند که ناامیدی در فرآیند تصمیم‌گیری او دخالت می‌کند.
• نداشتن اطلاعات و دانش کافی: در صورت لزوم، جمع‌آوری اطلاعات را با تعیین اینکه کدام داده‌ها اهمیت بیش‌تری برایتان دارند، اولویت‌بندی کنید.
• داشتن اطلاعات زیاد: گاهی داشتن اطلاعات متناقض و زیاد، دیدن اصل مطلب را غیرممکن می‌کند. معضل اطلاعات زیادی را اغلب می‌توان با گردهم آوردن افراد تصمیم‌گیرنده و تعیین اینکه کدام اطلاعات مهم‌ترند و چرا مهم‌ترند، برطرف کرد.
• تصمیم گیری گروهی: تصمیم‌گیری توسط یک گروه بسیار مشکل است زیرا هر کس دید و ارزش‌های خود را دارد و با اینکه دانستن این دیدگاه‌ها و چرایی و چگونگی اهمیت هر کدام، بسیار مهم است، شاید ضروری باشد که یک نفر مسئولیت تصمیم‌گیری را بر عهده بگیرد.
• ترس از تغییر: معمولا افراد به وضعیت موجود بسیار وابسته‌اند و تصمیمات قرار است تغییراتی ایجاد کنند، که این تغییر وضعیت برای بیشتر افراد سخت به‌نظر می‌رسد.
• بی‌اهمیت دیدن نتیجه: گاهی نیز تصمیم‌گیری مشکل است زیرا برای شما مهم نیست که کدام راه را بروید. در این مورد، یک روند تصمیم‌گیری ساختاریافته، اغلب کمک می‌کند که مزایا و معایب واقعی اقدامات خاصی را تشخیص دهید که شاید قبلا درباره‌‌شان فکر نکرده باشید.
• عدم اعتماد به نفس کافی، در نظر نگرفتن توانایی‌ها، عجله و شتاب، توجه بیش از حد به نظرات دیگران، تعصب و ترس از شکست از دیگر موانع تصمیم گیری هستند.

1. اعتماد به نفس داشته باشید. برای اینکار پیروزی‌های قبلی خود و توانایی‌های خود را همواره مدنظر داشته باشید.
2. علائم و ناراحتی‌های خود را که در قدرت تصمیم‌گیری شما دخالت می‌کنند، بشناسید و تلاش کنید آنها را رفع کنید.
3. تغذیه مناسب داشته باشید. تغذیه مناسب با افزایش قوای ذهنی، در تمام زمینه‌های ذهنی قدرت شما را بالا خواهد برد.
4. معلومات خود را افزایش دهید. افزایش معلومات هم در مسائلی که در حال حاضر باید برایشان تصمیم‌گیری کنید، لازم است و هم در افزایش معلومات به صورت کلی و روزانه در موارد مختلف مدنظراست.
5. در حین تصمیم‌گیری، تلاش کنید موضوع را از جنبه‌های مختلف بشناسید.
6. ازافراد آشنا به موضوع حتما مشورت بگیرید.
7. با الویت بندی و امتیاز دادن به زمینه‌های موافقت یا مخالفت خود و یادداشت کردن آن، تصمیمی را اتخاذ کنید که کمترین شکست و بیشترین احتمال پیروزی را به همراه داشته باشد.
8. همواره به یاد داشته باشید که انتخاب کامل و بدون عیبی وجود ندارد وتصمیم گیری بر اساس بیشترین امتیاز و کمترین احتمال شکست انجام می‌شود.
9. برای تصمیمی که می‌خواهید بگیرید، همه انتخاب‌ها و گزینه‌های موجود را لیست کنید، آن را بیرون ذهنتان بکشانید و زمانی را به بررسی هر کدام به تنهایی اختصاص دهید.
10. به خاطر بیاورید دفعه قبلی که در موقعیتی مشابه بودید چه اتفاقی افتاد. کند پیش بروید و خاطره‌تان را خوب بررسی کنید. نباید فقط پیروزی‌هایتان را به خاطر سپرده باشید و شکست‌ها را فراموش کرده باشید.
11. سعی کنید خودتان را از احساسات آن لحظه دور کنید. البته انجام فوری این کار غیرممکن است اما بهترین راهکار این است که بین زمان حال و زمانی که می‌خواهید تصمیم بگیرید کمی فاصله بیندازید.
12. تصمیم را بگیرید. دل دل نکنید مخصوصا برای تصمیات کم اهمیت‌تر، حساسیت به خرج ندهید و با اعتماد به نفس تصمیم نهایی خود را اجرا کنید.