نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱
ستاره | سرویس مذهبی – یکی از عوامل ناکامی انسان در مراحل زندگی گناهانی است که مرتکب آن شده است. اسراف کردن یکی از این گناهان می باشد. مومنان در میدان جنگ برای پیروزی بر کفار از خداوند به خاطر گناهانشان طلب مغفرت می کردند که یکی از این گناهان اسراف بوده است.
دعای نجات از اسراف
برای اینکه خداوند شما را به خاطر اسراف در کارهای تان ببخشد دعای نجات از اسراف را که از جمله دعاهای قرآنی است بخوانید:
«رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ إِسْرافَنا في أَمْرِنا وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَي الْقَوْمِ الْکافِرينَ»
(قسمتی از آیه ۱۴۷ سوره آل عمران)
«پروردگارا! گناهان ما و زیاده روی در کارمان را بر ما ببخش و قدم هایمان را استوار بدار و ما را بر گروه کافران یاری ده»
دعای نجات از اسراف از زبان مومنان صبور است
عالمان الهی و مومنان واقعی که به همراه پیامبران در میدان جنگ حاضر می شدند برای رسیدن به پیروزی در برابر کفار دست از مقاومت بر نمی داشتند و بسیار صبور بودند. آنان خطاهای خویش را در برابر خود مجسم می کنند و پس از آن از پروردگار طلب مغفرت می نمایند در حالی که تمام هم و غم آنان برافراشتن پرچم دین و انتشار و شیوع آن است. مومنان صبور در جستجوی نعمت و غنیمت و یا ثوابی، چه در دنیا و چه در آخرت نبوده اند و نهایت ادب بندگی را در برابر خداوند بجای آورده اند.
آنها به هنگامى که احیانا بر اثر اشتباهات، سستی ها و یا لغزشهائى گرفتار مشکلاتى در برابر دشمن مى شدند به جاى این که میدان را به دشمن بسپارند و یا تسلیم شوند و یا فکر ارتداد و بازگشت به کفر به مغز آنها خطور کند، رو به درگاه خدا مى آوردند و ضمن تقاضاى عفو و بخشش از گناهان خود از پیشگاه خداوند تقاضاى صبر و استقامت و پایمردى مى کردند.
نکات طلایی دعای نجات از اسراف
۱- یکى از عوامل شکست در جنگ، گناه و اسراف است. رزمندگان مخلص، با استغفار این موانع پیروزى را از بین مى برند. «اغفر لنا ذنوبنا و اسرافنا»
۲- شکستِ خود را به قضا و قدر و یا دیگران نسبت ندهید، به قصورها و تقصیرهاى خود نیز توجه داشته باشید. «ذنوبنا و اسرافنا»
۳- اول استغفار، بعد استنصار. ابتدا طلب آمرزش کنید، سپس از خداوند پیروزى بخواهید. «اغفر لنا… وانصرنا»
۴- به جاى تسلیم شدن در برابر دشمن، در پیشگاه خداوند اظهار ذلت نمایید. «و ما استکانوا…ربنّا اغفرلنا…»
۵ – صحنه هاى جهاد و جنگ، انسان را به سوى دعا و استغفار مى کشاند. «و ما کان قولهم الا ان قالوا ربّنا اغفر لنا»
۶- مردان خدا، نصرت و یارى خدا را براى نابودى کفر مى خواهند، نه براى کسب افتخار خود. «وانصرنا على القوم الکافرین»
۷- بر لطف خداوند تکیه کنید، نه بر نفرات خود. «ربّیون کثیر… ربّنا… انصرنا»
اسراف چیست؟
اسراف به معنی زیاده روی و تجاوز است. می‌توان گفت که اسراف هر گونه عمل بیهوده و زیاده روی و تجاوز از حد طبیعی، چه در کیفیت و چه در کمیت می‌باشد. از این بیان معلوم می‌شود که اسراف تنها مربوط به خوردنی ها و نوشیدنی ها و یا در امور اقتصادی نبوده، بلکه معنایی جامع تر و وسیع تر را در بر می گیرد. در حقیقت می‌توان گفت: «اسراف هرگونه تجاوز از حد یا افراط و تندروی و یا وضعیت نامناسب حالات نفسانی و روحیات و صفات غیر معتدل اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی افراد در جامعه می‌باشد».
این تعریف از اسراف، تکلیف را بسیار سنگین می‌کند؛ زیرا اسراف از حوزه اقتصادی و خوردن و نوشیدن به سایر حوزه‌های دیگر اعمال انسان نیز کشیده می شود.
از گفته های اهل لغت و تفسیر در مورد واژه (اسراف) به دست می آید که با سه ملاک، حد معتبر در اسراف (که رعایت آن میانه روی است و تجاوز از آن موجب می شود تا انسان در شمار مسرفین قرار گیرد) تعیین می شود.
۱. گناهان و محرمات شرعی:
این بدان دلیل است که معصیت ها خود حدود الاهی اند و ارتکاب آنها اگر چه بدون صرف مال باشد، اسراف به معنای گناه و تجاوز از دستورهای دینی است.
۲. حکم عقل و معیارهای عقلی:
این در مواردی است که عقل بر قبح صرف مال در آنها حکم می نماید، به گونه ای که تجاوز از آن به نوعی سفاهت و جهالت است؛ مانند اتلاف و نابود کردن ثروت و یا خرج آن در موارد نادرست و بی فایده که حاکی از نارسایی عقلی و ضعف اندیشه مرتکب این عمل است.
۳. عرف جامعه:
عرف اجتماعی هم عامل تعیین کننده (حد) در باب اسراف است؛ به عنوان مثال مصرف مال در راه مصالح شخصی و زن و فرزند و یا انفاق آن برای مصالح دیگران، هر کدام محدود به حدی است که عرف جامعه آن را بر اساس اوضاع اقتصادی هر زمان و بر پایه وضعیت مالی و موقعیت اقتصادی و اجتماعی هر شخص تعیین و تحدید می نماید و همان گونه که کم رَوی از آن، مصداق بخل است و اگر موجب از بین بردن حق واجبی شود حرام و معصیت است، زیاده روی و تجاوز از آن نیز به معنای خروج از حد اعتدال و ورود به جرگه اسراف کنندگان خواهد بود.
حد در مورد مصارف شخصی و انفاقات، امری است بسته به اعتبار عرفی و بر همین اساس وضعیت افراد نسبت به هم در این مورد متفاوت است؛ لذا ممکن است مصرف مقدار معینی از مال، در یک مورد از شخصی اسراف باشد، در حالی که مصرف همان مقدار در آن مورد، برای شخص دیگری که از وضع مالی و موقعیت اجتماعی بالاتری برخوردار است، اسراف نباشد.
امام صادق (ع) در حدیثی فرمودند:«چه بسا فقیری که اسراف پیشه تر از ثروتمند است!» عرض شد: چگونه؟ حضرت فرمودند: «ثروتمند از آنچه دارد، خرج می کند و فقیر بدون تمکن مالی اضافه بر شأن خود انفاق می نماید».
