غزل شماره ۲۰۰ حافظ: دانی که چنگ و عود چه تقریر می‌کنند

غزل شماره ۲۰۰ حافظ نشان دهنده عکس العمل شاعر نسبت به سیاست‌های جدید حکومت شاه شجاع یعنی رعایت ظواهر شرع و جلوگیری از عیش و نوش شبانه است. حافظ از مخاطب می‌پرسد آلات موسیقی چه می‌گویند و خودش پاسخ می‌دهد به نوشیدن پنهانی شراب توصیه می‌کنند، چراکه باده‌نوشان را مجازات، عشق و عاشقان را بی‌آبرو و پیر و جوان را عیب می‌کنند.

تعبیر و تفسیر این غزل در فال حافظ شما

روزگار و اوضاع و احوال آن برای همه دشوار شده است و تو در کشیدن بار سختی تنها نیستی. خیانت دیگران تو را دچار مشکل کرده است پس بر تو لازم است که دوستان و دشمنانت را بشناسی و از هم جدا کنی. عده‌ای قصد سوء استفاده از تو را دارند، مراقب باش که از تو به عنوان نردبان خود استقاده نکنند. هیچگاه فریب ظاهر افراد را مخور. چرا با دیگران مغرورانه رفتار می‌کنی وقتی که با خرج کردن کمی مهر و محبت می‌توانی دل آنها را بدست بیاوری؟ کمی مهربان‌تر باش. قصد انجام کاری را داری، در انجام آن ثابت قدم باش تا خداوند هم در راه رسیدن به هدف کمکت کند.    

 

غزل شماره ۲۰۰ حافظ با صدای علی موسوی گرمارودی

 

متن غزل شماره ۲۰۰ حافظ

دانی که چنگ و عود چه تقریر می‌کنند
پنهان خورید باده که تعزیر می‌کنند
ناموس عشق و رونق عشاق می‌برند
عیب جوان و سرزنش پیر می‌کنند
جز قلب تیره هیچ نشد حاصل و هنوز
باطل در این خیال که اکسیر می‌کنند
گویند رمز عشق مگویید و مشنوید
مشکل حکایتیست که تقریر می‌کنند
ما از برون در شده مغرور صد فریب
تا خود درون پرده چه تدبیر می‌کنند
تشویش وقت پیر مغان می‌دهند باز
این سالکان نگر که چه با پیر می‌کنند
صد ملک دل به نیم نظر می‌توان خرید
خوبان در این معامله تقصیر می‌کنند
قومی به جد و جهد نهادند وصل دوست
قومی دگر حواله به تقدیر می‌کنند
فی الجمله اعتماد مکن بر ثبات دهر
کاین کارخانه‌ایست که تغییر می‌کنند
می خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب
چون نیک بنگری همه تزویر می‌کنند

 

غزل شماره ۲۰۰ حافظ
غزل شماره ۲۰۰ حافظ

 

معنی و تفسیر غزل شماره ۲۰۰ حافظ

بیت اول

دانی که چنگ و عود چه تقریر می‌کنند
پنهان خورید باده که تعزیر می‌کنند

آیا می‌دانی و در‌یافته‌ای که چنگ و عود یعنی آلات موسیقی و نوازندگی چه نکته‌ای را گوشزد می‌کنند؟ آن‌ها به ما می‌گویند که در خفا شراب بنوشید، زیرا باده‌خواران را مجازات می‌کنند. این شعر در زمان تغییر مواضع حکومت سروده شده که شاه شجاع قوانین دشوار برای مقابله با شراب‌خواران وضع کرده، آن‌ها را به محکمه می‌برده و مجازات می‌کردند.

 

✦✦✦✦

 

بیت دوم

ناموس عشق و رونق عشاق می‌برند
عیب جوان و سرزنش پیر می‌کنند

این افراد احتمالاً منظور عُمال حکومت جدید است، آبرو و احترام عاشقان را از میان می‌برند و مدام به عیب‌جویی از جوانان عاشق و سرزنش کردن پیران باده‌نوش می‌پردازند.

 

✦✦✦✦

 

بیت سوم

جز قلب تیره هیچ نشد حاصل و هنوز
باطل در این خیال که اکسیر می‌کنند

این‌ها بجز یک سکه تقلبی سیاه هیچ‌چیزی به دست نیاوردند، اما هنوز در اوهام و خیالات باطل هستند که مشغول کیمیاگری و ساختن طلا هستند. قلب تیره دو معنی دارد یکی دل سیاه انسان و دیگری سکه تقلبی که رنگش برخلاف سکه طلا سیاه است.

 

✦✦✦✦

 

بیت چهارم

گویند رمز عشق مگویید و مشنوید
مشکل حکایتیست که تقریر می‌کنند

توصیه می‌کنند که از اسرار عشقبازی صحبت نکنید، آنچه می‌گویند داستانی سخت است و انجام دادن آن ممکن نیست. نمی‌شود از عشق سخن نگفت.

 

✦✦✦✦

 

بیت پنجم

ما از برون در شده مغرور صد فریب
تا خود درون پرده چه تدبیر می‌کنند

ما همگی در بیرون حریم کبریا قرار داریم و مغرور صد‌ها برداشت اشتباه و ناقص‌مان شده‌ایم. غافل از اینکه هیچ‌کدام نمی‌دانیم که آنجا چه خبر است و چگونه کار جهان را تدبیر می‌کنند.

 

✦✦✦✦

 

بیت ششم

تشویش وقت پیر مغان می‌دهند باز
این سالکان نگر که چه با پیر می‌کنند

این تازه به حکومت رسیده‌ها، با کار‌های ناشایست پیر مغان را دچار اضطراب و تشویش می‌کنند. ببین این رهروان با پیر و راهنما چه رفتار نامناسبی دارند و چطور او را آزار می‌دهند.

 

✦✦✦✦

 

بیت هفتم

صد ملک دل به نیم نظر می‌توان خرید
خوبان در این معامله تقصیر می‌کنند

با نیم‌نگاه از سرِ لطف و مهربانی، می‌توان صد کشور دل را خرید و بر صد دل فرمانروایی کرد، اما زیبارویان توجهی به این کار ندارند و در انجام دادن این معامله کوتاهی می‌کنند. یعنی خوبان مغرورند و به عاشقان خود نگاه نمی‌کنند و دلشان را بدست نمی‌آورند.

 

✦✦✦✦

 

بیت هشتم

قومی به جد و جهد نهادند وصل دوست
قومی دگر حواله به تقدیر می‌کنند

گروهی برای رسیدن به محبوب، تلاش و کوشش می‌کنند و گروه دیگر امور را به دست تقدیر و سرنوشت سپرده‌اند.

 

✦✦✦✦

 

بیت نهم

فی الجمله اعتماد مکن بر ثبات دهر
کاین کارخانه‌ایست که تغییر می‌کنند

به هر صورت به پابرجا بودن زمانه تکیه نکن، زیرا این دنیا مثل یک کارگاه است که پیوسته دستخوش تغییر و تبدیل قرار می‌گیرد.

 

✦✦✦✦

 

بیت دهم‌

می‌ خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب
چون نیک بنگری همه تزویر می‌کنند

شراب بنوش، زیرا اگر دقت کنی همه انسان‌ها ازجمله زاهد، حافظ، فقیه دینی و مأمور اجرای احکام شرع دروغگویی و نیرنگ‌بازی می‌کنند

یادتون نره این مقاله رو به اشتراک بگذارید.
وب گردی:
مطالب مرتبط

نظر خود را بنویسید