غزل شماره ۱۵۹ حافظ: نقد صوفی نه همه صافی بی‌غش باشد

معنی و تفسیر غزل شماره ۱۵۹ حافظ

نقد صوفی نه همه صافی بی‌غش باشد‌
ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد

مال و دارایی صوفی به تمامی خالص و پاک نیست. چه بسیار خرقه‌ها که لایق سوختن در آتش جهنم است. یعنی اعمال صوفی ریاکارانه است و باطن او آلوده است.

صوفی ما که ز ورد سحری مست شدی
شامگاهش نگران باش که سرخوش باشد

صوفی ما که از حالات معنوی دعا و نیایش سحرگاهان از خود بی‌خود می‌شد، بیا شامگاه او را ببین که از شراب نوشیدن چقدر سرخوش شده است. صوفی از چهره‌های منفی و ریاکار دیوان حافظ است.

خوش بود گر محک تجربه آید به میان
تا سیه روی شود هر که در او غش باشد

بسیار خوب و پسندیده است اگر که تجربه را محک آزمودن قرار دهیم تا هرکسی که در وجودش ناخالصی دارد، روسیاه و رسوا شود. محک سنگی بوده که با آن سکه طلا را از سکه تقلبی تشخیص می‌دادند.

خط ساقی گر از این گونه زند نقش بر آب‌
ای بسا رخ که به خونابه منقش باشد

اگر خط چهره ساقی این گونه در آب منعکس شود، چه بسیار رخساره‌هایی که بر روی آن اشک خونین جاری شو و آن را بیاراید. خط ساقی مو‌های ظریف اطراف صورت ساقی است.

ناز پرورد تنعم نبرد راه به دوست
عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد

کسی که نازپرورده بوده و در نعمت غرق است، به راه وصال محبوب دست نخواهد یافت، زیرا که عاشقی، راه و پیشه وارستگان رنج کشیده است.

غم دنیای دنی چند خوری باده بخور
حیف باشد دل دانا که مشوش باشد

تا کی می‌خواهی غصه مادیات این دنیای پست را بخوری؟ شراب بنوش، زیرا حیف است که دل دانایی مثل تو، این چنین مضطرب و پریشان باشد.

دلق و سجاده حافظ ببرد باده فروش
گر شرابش ز کف ساقی مهوش باشد

شراب‌فروش خرقه پشمین و سجاده حافظ را با خودش خواهد برد در صورتی که حافظ از دست ساقی ماهرو و زیبارخسار جام شراب بگیرد. دلق و سجاده نماد دینداری هستند.