داستان هابیل و قابیل فرزندان حضرت آدم (ع)

هابیل و قابیل (Cain and Abel) دو پسر حضرت آدم بودند که بر اثر کشمکش هایی که بین آن ها رخ داد هابیل توسط قابیل به قتل رسید. زندگی نامه هابیل و قابیل در قرآن آمده است که ما در این جا آن را بازگو می کنیم.

 

داستان هابیل و قابیل در کدام سوره است؟

داستان هابیل و قابیل در آیات ۲۷ تا ۳۱ سوره مائده آورده شده است. با توجه به محتوای این آیات زندگی نامه هابیل و قابیل را بازسازی کرده‌اند.

 

تولد هابیل و قابیل

حضرت آدم و حوا، وقتی در زمین قرار گرفتند، خداوند اراده کرد که نسل آنها را به وجود آورده و در سراسر زمین منتشر کند. نام فرزندان آدم در قرآن نیامده و فقط در روایات ذکر شده است. امام سجاد (ع) فرموده اند: از حوا ۲۰ پسر و ۲۰ دختر متولد شد و در هر شكم یك پسر و یك دختر برایش تولد مى‏یافت، و اولین فرزند او «هابیل» همراه با یك دختر بنام «اقلیما» بود و در زایمان دوم: «قابیل» با دخترى بنام «لوزا».

 

داستان ازدواج هابیل و قابیل

وقتی که فرزندان بزرگ شدند برای تامین مایحتاج زندگی، قابیل شغل کشاورزی را انتخاب کرد و هابیل به دامداری مشغول شد. زمانی که موقع ازدواج آن ها رسیدند به گفته بعضی از مورخین خداوند به آدم وحی کرد که قابیل با لیوذا، هم قلوی هابیل و هابیل با اقلیما هم قلوی قابیل ازدواج کند. حضرت آدم فرمان را به فرزندانش ابلاغ کرد، ولی چون «اقلیما» زیباتر از «لیوذا» بود قابیل این دستور را قبول نکرد و به پدرش تهمت زد و با تندی گفت: «خداوند چنین فرمانی نداده است، بلکه این تو هستی که چنین انتخابی کرده ای؟»

روایت است که زراره به امام صادق (ع) عرض کرد: مردم عقیده دارند كه اختلاف هابیل و قابیل به خاطر ازدواج آن‌ها با خواهرشان بوده است. حضرت در جواب این سخن می‌فرماید: این عقیده، نادرست و سخیف است كه با كمال بى شرمى چنین نسبت ناروائى به حضرت آدم می دهند و حال آن كه ده هزار سال پیش از خلقت آدم خداوند به قلم قدرت، حوادث و امورى را كه تا روز قیامت در عالم باید جارى شود، در لوح محفوظ نوشته و حلال ها و حرام ها‌ را تعین نموده که از جمله محرمات، ازدواج برادر با خواهر و فرزند با مادر است كه تا روز قیامت حرام خواهد بود.

خداوند به آدم وحى فرمود كه اختصاصات نبوت را به هابیل تسلیم نماید و اسم اعظم را به او تعلیم داده و او را وصى خود قرار بدهد؛ قابیل چون از حیث سنی بزرگتر از هابیل بود و خود را شایسته‌تر از برادرش می دانست، به هابیل حسادت كرد. برای همین قرار شد که هر دو برادر قربانی بدهند.

 

 

قربانی دادن هابیل و قابیل

حضرت آدم برای اینکه به فرزندانش ثابت کند که فرمان ازدواج از طرف خدا است، به هابیل و قابیل فرمود: «هر کدام چیزی را در راه خدا قربانی کنید، قربانی هر یک از شما قبول شد، او به آنچه میل دارد سزاوارتر و راستگو تر است.» (نشانه قبول شدن قربانی در آن عصر این بود که صاعقه ای از آسمان بیاید و آن را بسوزاند.)

فرزندان این پیشنهاد را پذیرفتند. هابیل که گوسفند چران و دامدار بود، از بهترین گوسفندانش یکی را که چاق و شیرده بود، برگزید، ولی قابیل که کشاورز بود، از بدترین قسمت زراعت خود خوشه ای ناچیز برداشت. سپس هر دو بالای کوه رفتند و قربانی خود را بالای کوه قرار دادند. طولی نکشید صاعقه ای از آسمان آمد و گوسفند را سوزاند، ولی خوشه زراعت باقی ماند. به این ترتیب قربانی هابیل پذیرفته شد و مشخص شد که هابیل مطیع فرمان خداست. ولی قابیل باز هم از فرمان خدا سرپیچی کرد.

البته به گفته بعضی مفسران، قبولی عمل هابیل و رد شدن عمل قابیل، از طریق وحی به آدم ابلاغ شد و علت آن هم چیزی این بود که هابیل مردی باصفا و فداکار در راه خدا، ولی قابیل مردی تاریک دل و حسود بود.

 

تهدید قابیل به قتل هابیل

در قرآن چنین آمده است:

«ماجراى فرزندان آدم را به حقيقت برايشان باز گو كه آن دو به وسيله قربانى، تقرب جستند. از يكى پذيرفته و از ديگرى مقبول نيفتاد. [قابيل به برادرش‏] گفت: حتماً تو را خواهم كشت. [هابيل‏] گفت: خداوند قربانى پرهيزكاران را می پذيرد، اگر تو قصد كشتن مرا داشته باشى، من به كشتن تو دست نمی يازم؛ زيرا من از خداى جهانيان بيم دارم. من می خواهم گناه كشتن من و گناه مخالفت تو، هر دو به تو بازگردد تا از جهنميان شوى، چه اين كه آتش دوزخ پاداش ستمكاران است. سپس، هواى نفس قابيل او را به كشتن برادرش ترغيب كرد، تا اين كه او را به قتل رساند. از اين رو، در زمره زيانكاران در آمد.» (سوره مائده آیات ۲۷ تا ۳۰)

حسادت قابیل از یک سو و پذیرفته نشدن قربانی اش از سوی دیگر، باعث شد تا قابیل، هابیل را تهدید به قتل کند. هابیل که از صفای باطن برخوردار بود و به خدای بزرگ ایمان داشت، برادر را نصیحت کرد و او را از این کار بر حذر داشت.

 

قتل هابیل

شیطان قابیل را برای کشتن هابیل وسوسه می کرد. طبق روایت امام صادق (ع): «شیطان كه مانند خود در رگ انسان می‌تواند نفوذ كند پیش قابیل آمده گفت چون قربانى هابیل قبول شد و از تو رد گردید اگر چاره‌‏اى براى این كار نكنى داراى فرزند خواهد شد و فرزندان او بر فرزندان تو فخر می‌كنند می‌گویند ما اولاد كسى هستیم كه قربانی‌اش قبول شد و شما فرزند كسى كه‏ قربانى او را نپذیرفتند صلاح این است كه او را بكشى تا داراى فرزندى نشود و بر فرزند تو فخر نمایند قابیل او را كشت.»

این وسوسه ادامه داشت تا اینکه در زمانی که حضرت آدم (ع) برای زیارت کعبه به مکه رفته بود، قابیل در غیاب پدر نزد هابیل آمد و به او پرخاش کرد و کشمکش میان دو برادر شدت گرفت. قابیل نمی‌ دانست چگونه هابیل را بکشد. شیطان به او چنین القا کرد: سرش را در میان دو سنگ بگذار و سپس با آن دو سنگ سرش را بشکن. قابیل همین روش را از ابلیس برای کشتن برادرش آموخت و با همین ترتیب، برادرش هابیل را به قتل رساند.

 

 

دفن جنازه هابیل

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: قابیل جسد هابیل را در بیابان افکند. او سرگردان بود و نمی دانست جسد را چه کند (زیرا قبلا ندیده بود که انسان ها را پس از مرگ به خاک می سپارند). چیزی نگذشت که دید درندگان بیابان به سوی جسد هابیل روی آوردند. هابیل (که گویا دچار عذاب وجدان شده بود) برای نجات جسد برادر خود مدتی آن را به دوش کشید، ولی باز هم پرندگان اطراف آن ها را گرفته بودند و منتظر بودند که او چه وقت جسد را به زمین می گذارد تا به آن حمله کنند.

تا این که خداوند دو كلاغ را مأمور کرد كه در مقابل چشمان قابیل يكى از آنها ديگرى را بكشد و با منقار و پاهايش چاله‏اى براى آن بكند و سپس او را در آن چاله دفن کند. آن کلاغ زمین را کند و جسد کلاغ دیگر را را در میان خاک پنهان کرد، تا بدین وسیله به قابیل نشان دهد که به چه طریق جسد برادرش را به خاک بسپارد.

در قرآن چنین آمده است:

«پس خدا كلاغى را برانگيخت كه زمين را مى‏كاويد تا به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را پنهان كند [قابيل‏] با خود گفت: واى بر من، آيا من از اين كلاغ ناتوان‏ترم؟ پس جسد برادرم را در خاك نهان می كنم. و بدين سان، از كار خويش پشيمان گشت.» (سوره مائده آیه ۳۱)

 

قبر هابیل کجاست؟

هابیل فرزند آدم (ع) دارای مزار و مقبره ای در مرز بین سوریه و لبنان است.

 

 

قد حضرت آدم، هابیل و قابیل چقدر بوده است؟

در برخی از روایات غیر مستند شنیده می‌شود که قامت حضرت آدم به ۷۰ ذراع (۳۵ متر) می‌رسد. آنچه درباره قد بلند غیر طبیعی – و حتی غیر ممکن – حضرت آدم (ع) در برخی منابع اسلامی آمده است؛ به جهت ضعف سند قابل پذیرش نبوده و با فرض پذیرش نیز نمی‌توان به ظاهر آن استناد کرد. همچنین وجود قبری منسوب به هابیل در حومه دمشق از سند چندان معتبری برخوردار نبوده، و جز اندکی از کتاب‌های تاریخی، در روایات اشاره‌ای به آن نشده است.

 

جانشین حضرت آدم که بود؟

امام باقر (ع) می فرمایند: آدم وقتى از كشته شدن هابیل اطلاع یافت بسیار اندوهناك شد و خیلى گریه و زارى كرد و شكایت به خدا نمود. خداوند به او وحى كرد كه من به جاى هابیل به تو فرزندى خواهم داد كه جانشین تو باشد؛ پسرى پاك و پاكیزه از حوا متولد شد كه روز هفتم آدم او را شیث نام گذاشت. خداوند به او وحى كرد كه این پسر هبه و بخشش من است.