نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۱۰ شهریور ۱۴۰۱
ستاره | سرویس مذهبی – مراجع تقلید خوردن انواع آبزیان دریایی تنها آن هایی را حلال می دانند که شامل ماهی های دارای پولک (فلس) و میگو باشند. بیشتر مراجع تقلید خوردن لابستر، خرچنگ، هشت پا و صدف دریایی را حرام می دانند.
نظر کلی مراجع در مورد خوردن آبزیان دریایی
اگر ماهی فلس دار را زنده از آب بگیرند و بیرون از آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد، پاک است. ولی خوردن آن حرام است ولی ماهی بی فلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
امام خمینی:
- اگر ماهی فلس دار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می باشد و ماهی بی فلس را اگرچه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
آیت الله سیستانی:
- اگر ماهی فلس دار باشد حلال گوشت است.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
- از غذاهای دریایی تنها ماهیان فلس دار و میگو حلال است و گیاهان دریایی نیز مانعی ندارد. ماهی های فلس دار اگر در آب مرده باشند حرام است (اگر در تور بمیرد اشکالی ندارد).
فلس چیست؟
پولک ریز و درشت روی پوست ماهی که بدون چشم مسلح، مثل ذره بین دیده شود را فلس می گویند.
فلس دار بودن به این است که فلس در اصل خلقت ماهی باشد و لو همیشه نباشد. در طرف سر ماهی یا دم ماهی باشد و لو زیاد باشد یا کم باشد. کوچک باشد یا درشت باشد. سفت باشد یا سست باشد، به گونه ای که در دام بریزد یا در اثر ساییدن ماهی به جایی ریخته شود. راه تشخیص فلس دار بودن ماهی این است که آدم خودش بداند و یا دو نفر شاهد عادل یا متخصص (اهل فن)، شهادت دهند که ماهی فلس دارد.
آبزیان دریایی حرام گوشت
آیت الله خامنه ای:
- خوردن خرچنگ گرد، نهنگ، صدف دریایی، عروس دریایی، قورباغه و ماهی مرکب حرام می باشد.
- خوردن ماهیان بدون فلس مانند جری، مارماهی، سقنقور، زمیر، اشلمبو، سفره ماهی، گربه ماهی، اره ماهی، زمین کن و سوس ماهی حرام می باشد.
- فرآوری و عرضه خاویار ماهیان بدون فلس و ماهیانی که در آب مرده اند حرام است.
- تمساح و کروکودیل حرام گوشت اند.
آیت الله سیستانی:
- خوردن صدف دریایی جایز نیست.
- سقنقور که حیوانی است از جنس خزندگان و ماهی نیست، و به هر حال استفاده از آن اگر برای خوردن نباشد اشکال ندارد و اگر برای خوردن باشد در غیر موارد ضرورت جایز نیست.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
- ماهی مرکب، هشت پا و مانند آن، خرچنگ و لاک پشت حرام گوشت هستند.
آیا ماهی ازون برون حلال است؟
در صورتی که ماهی ازون برون، هیچ گونه فلسی نداشته باشد، برای مداوا کردن مریض به شرط آن که پزشک حاذق بگوید: تنها راه علاج و مداوای بیماری، خوردن آن است در این صورت از باب اضطرار حلال می شود.
ماهی ازون برون، غیر از این که، اگر حلال باشد، غذای آدمی است، می تواند به صورت پودر در آید و غذای ماهیان حلال گوشت و یا حیوانات حلال گوشت دیگر باشد.
امام خمینی:
- اگر ماهی خاویار (ازون برون) از ماهی های باشد که دارای فلس است، یا مشتبه است در این که فلس دارد یا نه، خوردنش حلال است و الا خوردنش جایز نیست.
- حکم تخم هر ماهى تابع حکم خود آن ماهى است در نتیجه تخم ماهى حلال، حلال است هرچند که نرم باشد و تخم ماهى حرام، حرام است هرچند که زبر باشد و در حال اشتباه، احتیاط نخوردن نرم آن است. اما در جائى که مشتبه باشد در این که آیا از ماهى حلال است یا از ماهى حرام و جنس آن زبر باشد و یا زبر بودنش هم مشتبه باشد خوردنش حلال است
آیت الله خامنه ای:
- تاس ماهیان (اوزون برون، شیب و فیل ماهی) که به شهادت اهل خبره دارای فلس می باشند، حلال اند.
- خوردن خاویار و تخم ماهی فلس داری که تذکیه شده، اشکال ندارد.
آیت الله سیستانی:
- خوردن خاویار که تخم نوعی ماهی است که فلس ندارد جایز نیست.
حکم خورن میگو چیست؟
امام خمینی:
- میگو از آبزیان دریایی است که در زبان مردم امروز روبیان خوانده مى شود از جنس ماهیان داراى پولک است و خوردنش جائز است.
آیت الله خامنه ای:
- تمام اقسام میگو و ماهی های فلس دار حلال است و در موارد شبهه در فلس دار بودن بعضی اقسام ماهی ها، نظر متخصصین مورد اعتماد، معتبر است و عمل بر طبق آن نمایند.
حکم خوردن شاه میگو (لابستر)
آیت الله خامنه ای:
- بنا به نظر اهل خبره، شاه میگو (لابستر) و خرچنگ آب شیرین جزء دسته میگوها محسوب شده و حلال اند.
حکم خوردن کوسه ماهی
آیت الله خامنه ای:
- در مورد کوسه ماهی، نظر دو نوع از عرف (عام و خاص) کفایت می کند و در این گونه موارد نظر متخصصین مورد اعتماد یا همان اهل خبره، نظر عرف محسوب می‌شود و عمل به قول آنان در این باره مانع ندارد.
- طبق نظر متخصصین، کوسه ماهی هم مانند ماهیان دیگر دارای فلس و قشر است و با دست کشیدن روی پوستش محسوس است و از نوع ماهیان غضروفی است.
آیت الله سیستانی:
- خوردن گوشت کوسه ماهی جایز نیست.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
- در مورد کوسه ماهی ها اگر به تصدیق اهل اطلاع داراى فلس باشند حلال اند و الا حرام مى باشند.
حکم خوردن گیاهان دریایی
آیت الله خامنه ای:
- خوردن گیاهان دریایی اشکال ندارد.
حکم خوردن خرچنگ
آیت الله خامنه ای:
- از حیوانات دریایی آنچه بر آن خرچنگ صدق می کند عرفاً خوردنش حرام است چه فلس داشته باشد چه نداشته باشد.
خوردن آبزیان دریایی در روایات
بر اساس منابع دینی، معیار حلال گوشت و حرام گوشت بودن آبزیان دریایی این است که دارای پولک (فلس) باشند.
پیامبر اسلام (ص) تنها آبزیان پولک دار و میگو را حلال اعلام کرده‌اند.
در کتاب «وسائل الشیعه» به نقل از امام صادق (ع) آمده است که «ماهی هایی را بخورید که پولک‌دار هستند».
در روایتی محمد بن مسلم از امام باقر (ع) می پرسد: برای ما ماهی که دارای قشر (پولک) نیست می آورند. امام فرمودند: «هر ماهی که دارای قشر است بخور و هرچه که قشر ندارد نخور».
حضرت علی (ع) به بازار ماهی‌فروشان می‌رفت و می‌فرمود: «آگاه باشید از گوشت ماهی‌ای که پولک ندارد نه بخورید و نه آن را بفروشید ».
محمد بن سلام از امام باقر (ع) سؤال کرد: ای پسر پیامبر! رحمت خدا بر شما باد. برای ما ماهی آورده اند که پولک ندارد (حکمش چگونه است؟) حضرت فرمود: «آن دسته از ماهیانی که دارای پولک هستند بخورید و آن دسته از ماهیانی که پولک ندارند، نخورید».
حنان بن سدیر نقل می کند که در محضر امام صادق (ع) بودم که شخصی به نام فیض بن مختار مقداری میگو خدمت حضرتش آورد و در رابطه با حلال بودن آن سؤال کرد. حضرت در پاسخ وی فرمود: «این میگو دارای پولک است» و آن حضرت خود آن را تناول فرمود و ما همه ناظر بر تناول کردن حضرت بودیم.
از امام کاظم (ع) نقل شده است که فرمود: «میگو نیز نوعی از ماهی است».
از امام صادق (ع) روایت شد که آن حضرت در پاسخ به پرسشی در رابطه با میگو فرمود: آن را بخور؛ زیرا او از جنس ماهیان است. بعد اضافه فرمود: آیا نمی بینی که در داخل پوست خود حرکت می‌کند.
