دستگاه بخور سرد چه تفاوتی با دستگاه بخور گرم دارد؟

ستاره | سرویس سلامت – دستگاه بخور دستگاهی است که با ایجاد رطوبت به رفع خشکی هوا کمک می‌کند و اگر از آن به طور صحیح استفاده شود، می‌‌تواند از خشکی گلو و مخاط بینی جلوگیری کرده و لطافت و شادابی پوست را افزایش دهد. همچنین بروز سرماخوردگی، حملات سینوسی، آلرژی، آسم و بیماری‌های تنفسی را کاهش می‌دهد. بطور کلی دو نوع دستگاه بخور وجود دارد؛ دستگاه بخور سرد که بخار سرد و دستگاه بخورد گرم که بخار گرم تولید می‌کند. هر کدام از آنها دارای معایب و مزایایی است که در ادامه بیشتر با آن آشنا می‌شویم.

تفاوت دستگاه بخور سرد و گرم چیست؟

دستگاه بخور یا رطوبت‌ساز (Humidifier) دستگاهی است که رطوبت هوا را افزایش می‌دهد و مصارف خانگی و صنعتی (استفاده در گلخانه‌ها و دامداری‌ها) دارد. امروزه بخورها در دو نوع کلی به عنوان بخور گرم و بخور سرد عرضه می‌شوند. دستگاه‌های بخور سرد و دستگاه‌های بخور گرم، هر دو اثر یکسانی در مرطوب کردن هوا دارند؛ هر دوی آن‌ها هوا را مرطوب می‌کنند و بخار آبی که کودک یا بزرگسال تنفس می‌کند و به راه‌های هوایی پایینی دستگاه تنفسی وی می‌رسد یک درجه حرارت دارد. اما این دستگاه‌ها تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که در ادامه با بر شمردن ویژگی‌ها، مزایا و معایب هرکدام بطور کامل با تفاوت آن‌ها آشنا خواهید شد.

ویژگی دستگاه بخور سرد

دستگاه‌های بخور سرد نسبت به دستگاه‌های بخور گرم نسل جدیدی به حساب آمده و قابلیت‌های بهتری دارند؛ بطوری که استفاده از این نوع دستگاه برای افراد مبتلا به انواع آلرژی و خشکی پوست توصیه می‌شود. مرطوب و خنک نگه داشتن محیط، کاهش استرس، کنترل گرد و غبار و بوی بد، فراهم کردن شرایط تنفس راحت‌تر، کاهش علائم جزیی حساسیت و سرماخوردگی از دیگر فواید بخور سرد است. دلیل وجود این قابلیت‌های ویژه در دستگاه بخور سرد آن است که این نوع دستگاه باعث می‌شوند تا ذرات آب و بخار بیشتری وارد مجرای تنفسی شود.

دستگاه‌های بخور سرد به سه گروه رطوبت ‌ساز پروانه‌ای، رطوبت ساز اولتراسونیک و رطوبت‌ ساز تبخیری تقسیم می‌‌شوند. رطوبت سازهای تبخیری در صورت افزایش رطوبت نسبی هوا، به طور خودکار خروج بخار آب از دستگاه را کاهش می‌دهند. دستگاه‌های بخور سرد اولتراسوند نیز این قابلیت را دارند که بر خلاف دستگاه‌های بخورهای گرم می‌توانند ذرات بسیار ریزتری ایجاد کنند.

مزایای دستگاه بخور سرد

• خطر سوختگی (به خصوص برای خردسالان) ایجاد نمی‌کند
• دستگاه‌های بخور سرد کم صداتر از نوع گرم عمل می‌کنند
• مصرف انرژی برق در آنها کمتر است
• به نوسانات برق حساس نیستند
• استفاده از آنها برای بیمار مطبوع است به او احساس آرامش می‌دهد
• بخور سرد در عفونت‌های فوقانی دستگاه تنفسی مثل خروسک، بسیار موثر است
• این نوع بخور، باعث سرد شدن هوای اتاق می‌شود و لذا در آب و هوای گرم یا فصول گرم سال ترجیح داده می‌شود
• از دم کردن اتاق جلوگیری می‌کند
• ضدعفونی‌کننده موثر برای محیط کار یا اتاق کودکان به حساب می‌آیند
• به طور کلی بخور سرد در بیماری خروسک اطفال‌، توسط پزشکان تجویز می‌شود و در فصول گرم سال به عنوان درمان کمکی در درمان سرماخوردگی، سرفه و خشکی پوست توصیه می‌شود.

معایب دستگاه بخور سرد

آب سرد محل مناسبی برای تکثیر قارچ‌‌ها و باکتری‌‌هاست و از آن جایی که در بخور سرد قطرات آب به هوا پراکنده می‌‌شوند، این مواد زیان ‌آور نیز به همراه آب در فضای اتاق منتشر می‌‌شوند، بنابراین مخزن آن‌ها را باید هر روز با آب و صابون شست. (البته رطوبت سازهای تبخیری از این قاعده مستثنا هستند). ایراد دیگری که به این نوع از دستگاه‌ها وارد است آن است که در بخور سرد، مواد معدنی موجود در آب در هوا پراکنده می‌شوند، لذا باید مخزن آنها را با آب مقطر پر کرد.

ویژگی دستگاه بخور گرم

در دستگاه‌های بخور گرم، آب به کمک المنتی حرارتی گرم شده و بعد از تبدیل به بخار در فضا منتشر می‌شود. از دستگاه‌های بخور گرم که در تسکین گرفتگی بینی، عفونت‌های مجاری تنفسی، کاهش شدت درد و سرفه‌های خشک مفید هستند، معمولا در هوای سرد استفاده می‌شود.

بخور‌های گرم توصیه بیشتر پزشکان برای فصول سرد سال است و با مرطوب نگه داشتن محیط در درمان گرفتگی و عفونت‌های مجاری تنفسی و کاهش ذرات معلق حساسیت‌زا و رفع سرفه‌های خشک موثر است. این نوع بخور برای افرادی که با شروع نیمه دوم سال از بیماری سینوزیت رنچ می‌برند نیز گزینه بسیار مناسبی است.

مزایای دستگاه بخور گرم

• احتمال رشد باکتری و قارچ در این دستگاه‌ها کمتر است.
• در هوای سرد و فصول سرد سال، استفاده از آن به گرم کردن محیط خانه کمک می‌کند.
• امکان افزودن مواد ضدعفونی کننده گیاهی و خوشبوکننده و داروهای گیاهی مثل اکالیپتوس به بسیاری از آنها وجود دارد.

معایب دستگاه بخور گرم

• احتمال سوختگی با بخار داغ آن وجود دارد.
• مصرف انرژی برق در آنها بالاست.

عوارض استفاده از دستگاه‌های بخور

در کنار تمام مزایایی که به آن اشاره شد، استفاده از این دستگاه‌ها می‌تواند عوارض خود را نیز به همراه داشته باشد. بطور مثال افزایش رطوبت می‌تواند تنفس کودکان و بزرگسالانی که به آسم مبتلا هستند را دچار مشکل کند. علاوه بر این روشن بودن مداوم دستگاه موجب رشد قارچ در آن و بروز آلرژی می‌شود. باید توجه داشت که بخاری که سرد باشد، لایه شاخی پوست را می‌شکند ولی مختصر دمای آن در حد ۱۴ تا ۲۰ درجه می‌تواند لطافت خاصی به پوست ببخشد.

نکته: معمولا توصیه می‌شود در اتاق کودکان و خردسالان از بخور گرم استفاده شود. نکته‌ دیگری که باید مدنظر داشت این است که استفاده از این دستگاه‌ها نباید دائمی باشد؛ چون رطوبت بالا حملات آسم و آلرژی را تشدید می‌کند و میزان رطوبت محیط نباید بیش از ۵۰% باشد. بنابراین لازم نیست در تمام طول روز دستگاه در اتاق روشن باشد و استفاده متناوب از این دستگاه‌ها کافی است. برای یک فضای بسته ۱۰۰ متری روشن بودن دستگاه برای مدت ۱ الی ۲ ساعت در شب‌ها کافی است.

چگونه رطوبت یک محیط را اندازه بگیریم؟

سه قطعه یخ کوچک را داخل یک لیوان قرار دهید و به آن آب اضافه کنید. بعد از سه دقیقه اگر رطوبت روی سطح خارجی لیوان شکل نگرفت یعنی هوای داخل خانه خیلی خشک است و باید مرطوب شود. البته از دستگاه‌های رطوبت سنج هم می‌توان استفاده کرد. اضافه کردن سه تا چهار لیتر آب در هوا رطوبت نسبی یک خانه ۱۰۰ متری را با فرض ثابت بودن دما از ۵ درصد به ۶۰ درصد افزایش می‌دهد.

جمع بندی

حفظ رطوبت محل زندگی به ‌خصوص در فصول سرد سال، یکی از راه‌های حفظ سلامتی است و دستگاه ‌های بخور تا حد زیادی به این امر کمک ‌می‌کنند، اما نباید به‌ طور دائمی استفاده شوند و نباید رطوبت هوای اتاق بیشتر از حد مجاز افزایش یابد. حتی به جای این دستگاه‌ها می‌توان به وسیله گذاشتن یک کتری آب روی شعله اجاق گاز، رطوبت خانه را تامین کرد. اگر شما هیچ زمینه آلرژیکی در خانواده به صورت ارثی ندارید، نیازی نیست هزینه خرید دستگاه بخور را به خودتان تحمیل کنید.