اختلال دوقطبی چیست؟ + علت و علائم اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی یا اختلال شخصیت دوقطبی از جمله بیمار‌ی‌های روانی است. علائم اختلال دوقطبی شامل ناتوانی در خواب، افسردگی، حواس پرتی و… است.

اختلال دوقطبی
ستاره | سرویس روانشناسی – بیماری اختلال دوقطبی انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دوقطبی نوع دو است. تفاوت این دو اختلال در وجود دوره جنون است؛ در نوع یک حالت جنون اتفاق می‌افتد ولی در نوع دو فرم خفیف تری از آن که نیمه جنونی یا نیمه شیدایی است، بروز می‌کند.

 

بیماری اختلال دوقطبی چیست؟ - اختلال شخصیت دوقطبی

 

بیماری اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دوقطبی که پیش از این «افسردگی مانیایی» یا افسردگی جنونی یک بیماری روانی است که مشخصه اش نوسان شدید خلق و خو، شامل حالت های هیجانی بالا (جنون) و پائین (افسردگی) است.آغاز اختلال دوقطبی معمولا ازاواخر دوره نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ است اما امکان بروز آن در سنین دیگر، از جمله در خلال دوران کودکی نیز وجود دارد. شروع بیماری معمولاً با دوره ای از افسردگی می‌باشد و پس از یک یا چند دوره از افسردگی، دوره جنون بارز می‌شود. در تعداد کمتری از بیماران شروع بیماری با دوره جنون یا نیمه جنون است. تغییرات خلق و خو در این بیماران معمولا به قدری شدید است که باعث اختلال جدی در توانایی برقراری ارتباط با دیگران و عملکرد او می شود.

 

۵ علت اصلی اختلال دوقطبی چیست؟

علل دقیق این اختلال ناشناخته است، اما عوامل متعددی در ایجاد و شکل گیری این بیماری نقش دارند که عبارتند از
 
۱. تفاوت های بیولوژیکی 
محققان بر این باورند که تغییرات فیزیکی بارزی در مغز افراد مبتلا به اختلالات دو قطبی دیده شده است. تاثیر و اهمیت این تغییرات در بروز این امر هنوز نامشخص است، اما در نهایت می تواند در کشف علت دقیق این بیماری کمک کند.
۲. انتقال دهنده های عصبی
عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز یا همان انتقال دهنده های عصبی نقش قابل توجهی در اختلال دوقطبی و دیگر تغییرات خلق و خوی داراست .
۳. هورمون ها 
تغییرات هورمونی نیز ممکن است در ایجاد و یا تحریک این بیماری دخیل باشد.
۴. ژنتیک 
اختلال دوقطبی در بستگان خونی (مانند خواهر و برادر و یا پدر و مادر) شایع تر است. محققان در حال تلاش برای یافتن ژن موثر در بروز این بیماری هستند.
۵. عوامل محیطی 
استرس، تجاوز و یا تجربیات تلخ و آسیب زا در زندگی فرد ممکن است نقش مهمی در این عارضه را بازی کند.

 

نشانه‌ها و علائم کلی اختلال دوقطبی

حواس پرتی و پرش افکار به گونه‌ای که فرد نتواند یک گفتگو را به درستی پیش ببرد به‌همراه فعالیت بیش از اندازه فرد از نشانه‌های بروز این بیماری است. همچنین خود بزرگ بینی، تحریک پذیری و پرخاشگری از دیگر نمودهای این بیماری است که در صورت مشاهده این نشانه‌ها فرد شیدا و دچار اختلال دوقطبی محسوب می‌گردد و می‌بایست درمان او آغاز شود. علاوه بر موارد گفته شده اختلالات دوقطبی نشانه‌های فراوانی به همراه دارد که از جمله این نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
  • عدم توانایی در خواب
  • روحیه بالا و بسیار خوب در حال شیدایی
  • ناتوانی در انجام کارها
  • افسردگی شدید
  • اعتماد به نفس بالا در عین عدم توانایی در تصمیم گیری
  • دمدمی مزاجی
  • اعتیاد به الکل و موادمخدر
  • افزایش میل جنسی
  • تند حرف زدن و…
 
اختلال دوقطبی – اختلال دو قطبی (bipolar)

 

علائم بیماران اختلال دوقطبی در حالت شیدایی

همانطور که گفته شد افراد دچار اختلال دوقطبی در دو حالت شیدایی و افسردگی قرار می‌گیرند. علایم یک بیمار اختلال دوقطبی در حالت شیدایی این گونه است
  • نشانه های هیجانی: خلق فرد در حالت شیدایی، شنگول و سرحال است. جالب اینکه با وجود خلق بالا، این افراد تحریک پذیر بوده و در صورت ناکامی در حهت رسیدن به اهداف خود، ممکن است گریه را سر دهند.
  • نشانه های فکری یا شناختی: افکار فرد شیدایی بسیار بلند پروازانه است، به طوری که وی به محدودیت های توانایی های خود اعتقاد ندارد و پیامدهای ناگوار برنامه ها و رفتارهای خود را تشخیص نمی دهد. ممکن است فرد در دوره مانیا افکار هذیانی راجع به خود داشته باشد، مانند اینکه دوست صمیمی شخصیت های سیاسی و تجاری معروف است. همچنین سرعت و پرش افکار(حواس پرتی و از شاخه به آن شاخه شدن افکار) در این بیماران زیاد به چشم می خورد. ممکن است بیمار چنان افکار یا عقاید پرشتابی در ذهن خود داشته باشد که سرعت آنها بیشتر از ان باشد که بتواند آنها را بیان کند یا بنویسد.
  • نشانه های انگیزشی: رفتار فرد شیدایی بیش فعالانه است و گرایش به فعالیت های پر هیجان، افراطی و پر خطر دارد. نمونه هایی از این رفتارها عبارتند از ولخرجی، سرمایه گذاری های مالی زیاد بدون داشتن پشتوانه کافی، رانندگی های دیوانه وار، صحبت کردن تند و سریع، پوشیدن لباس ها و آرایش پر زرق و برق و رفتارهای خشن و سلطه جویانه.
  • نشانه های جسمی: فعالیت ها و جنب و جوش زیاد همراه با نیاز بسیار کم به خواب (به طور مثال دو ساعت خواب در شبانه روز ممکن است برای این افراد کافی باشد) به تدریج موجب فرسودگی بیمار می شود.

 

در هنگام بروز نشانه‌های شیدایی با بیمار چگونه رفتار کنیم؟

علائمی که در بالا به عنوان علائم شیدایی ذکر شدند نخستین بار توسط خانواده و نزدیکان فرد رویت می‌شوند. به‌طور معمول این افراد نسبت به بیماری خود بینشی ندارند و خود را بیمار نمی‌دانند. شاید در ابتدا نیز خانواده احساس کنند این علائم مشکل ساز نیست و حتی افزایش انرژی و شادی بیماران را خانواده، مثبت ارزیابی کنند، اما در صورت تغییر بارز خلق فرد در عرض چند روز احتمالا علائم بیمار تشدید می‌شود و فرد ممکن است به سمت افکار هذیانی با محتوای بزرگ‌منشی برود. در این فاز، فرد ممکن است ابراز کند که توانایی بیش از معمول دارد و قادر به تغییرات جدی در جهان است و ممکن است مدعی شود که به قدرت‌های ماورایی وابسته است. در این شرایط نقش خانواده در شناخت زودهنگام علائم و بردن سریع بیمار برای ویزیت روانپزشکی بسیار مهم است. نکته مهم این است که تشخیص و درمان فاز شیدایی باید به سرعت توسط روانپزشک انجام شود و در این فاز هر روز تاخیر می‌تواند عوارض جدی به بار بیاورد. مجددا تاکید می‌شود که به احتمال قوی بیمار در این فاز موافق مراجعه به روانپزشک نیست، ولی در هر حال بیمار باید فورا توسط روانپزشک ویزیت شود.
 
 

علائم و احساسات بیمار دچار اختلال دوقطبی در حالت افسردگی

  • احساس غم: غم برجسته ترین و فراوان ترین نشانه هیجانی در طول دوره افسردگی است و ممکن است بیمار در ساعات زیادی از روز بدون اینکه دلیل خاصی داشته باشد، گریه کند. برخی از افراد افسرده، صبح ها احساس بدتری دارند و با گذشت زمان در روز، این احساس بهتر می شود. اما برخی دیگر عصرها و به هنگام غروب آفتاب احساس غم و ناراحتی فراوانی می کنند.
  • از بین رفتن شادی زندگی: فعالیت هایی که قبلاً موجب احساس خشنودی در فرد می شدند، کند و یکنواخت می شوند. لذت ناشی از تفریحات، سرگرمی، دلبستگی ها و خانواده کاهش می یابد.
  • داشتن عقاید منفی: افراد افسرده نسبت به سایر مردم، عقاید منفی بیشتری نسبت به خود، دیگران و آینده دارند. این افراد عزت نفس کمی دارند و احساس شکست می کنند. احساس می کنند حقیر، بی کفایت و نالایق هستند و به همین دلیل فاقد ویژگی های لازم، برای موفق شدن در زمینه هایی از زندگی خویش هستند که برایشان اهمیت دارد همچنین افراد افسرده نسبت به دیگران و روابط اجتماعی افکار منفی و بدبینانه تری دارند. آنها همچنین نسبت به آینده بدبین بوده و با ناامیدی به آن نگاه می کنند و معتقدند اقدامات آنها در آینده بی حاصل یا محکوم به شکست است.
  • بی انگیزگی: افراد افسرده انگیزه خود را برای انجام کارها(حتی کارها و فعالیت های مورد علاقه) از دست می دهند و مشکل زیادی به خصوص برای شروع کارها دارند. این افراد به تدریج اراده خود را نیز از دست می دهند.
  • عدم توانایی در تصمیم گیری: مشکل در تصمیم گیری نیز نشانه رایج افسردگی است تا جایی که تصمیم گیری می تواند برای یک فرد افسرده بسیار توانکاه و وحشت انگیز باشد. زیرا از نظر وی هر تصمیمی(خواه کوچک، خواه بزرگ) جدی و خیالی است و از آنجایی که در هر کاری احتمال شکست وجود دارد، تصمیم گیری اشتباه می تواند فاجعه آمیز باشد.
  • احساس گناه کردن: فرد افسرده عموماً به گذشته فکر می کند و هر جا اشتباه یا خطایی(هر چند جزئی) در اعمال یا رفتار خود بیابد، روی آن متمرکز شده و بزرگنمایی می کند.
  • نشانه های جسمی: شاید موذیانه ترین نشانه افسردگی، تغییرات جسمانی باشد. زمانی که افسردگی وخیم تر می شود تمام لذات زیستی و روانی که زندگی را با ارزش می سازند از بین می روند. از دست دادن اشتها، اختلالات خواب و کاهش میل جنسی از عوارض جانبی افسردگی هستند.
  • افکار خودکشی: با شدت یافتن افسردگی، افکار مربوط به خودکشی نیز به شکل های مختلف در ذهن این افراد رژه می روند، اما خوشبختانه درصد کمی از این افراد واقعاً خود را می کشند.
  • اضطراب و نگرانی: بسیار پیش می آید که در حین دوره های افسردگی، بیمار علاوه بر نشانه های افسردگی که در بالا عنوان شد حالت های اضطراب و نگرانی را نیز تجربه کند.

 

اختلال دوقطبی – علائم اختلال دو قطبی

 

رفتار اطرافیان در هنگام حالت افسردگی بیمار اختلال دوقطبی

فاز افسردگی ممکن است تدریجی‌تر اتفاق بیفتد و اگر افکار خودکشی در بیمار وجود نداشته باشد ممکن است روانپزشک تصمیم بگیرد که درمان را بصورت سرپایی انجام دهد. در این فاز هم وظیفه اصلی خانواده کمک به بیمار در زمینه مصرف منظم داروها و مراجعه منظم به روانپزشک است. از طرف دیگر اگر خانواده متوجه شوند که بیمار قصد خودکشی دارد باید خیلی سریع و خارج ازنوبت او را به درمانگاه روانپزشکی ببرند چرا که این اختلال از جمله اختلالاتی است که احتمال خودکشی بیمار بویژه در فاز افسردگی آن بسیار بالاست.
در بسیاری از موارد دیده شده است که تشویق و کمک نزدیکان این بیماران در کوتاه تر شدن  پروسه درمانی بسیار موثر بوده است. برخورد این بیماران نیاز به بستری شدنهای طولانی مدت در بیمارستان های روانی دارند و قطعا در این زمان بیشتر از هر وقت دیگری به حمایت و تشویق و دلگرمی نزدیکان و دوستان خود محتاجند. گاهی اوقات افراد خانواده مجبور هستند خود را با شرایط بیمار وفق دهند گرچه این کار بسیار مشکل است ، اما تحمل و کمک به بیمار واقعا ضروری و مهم است.
یادتون نره این مقاله رو به اشتراک بگذارید.
وب گردی:
مطالب مرتبط

نظر خود را بنویسید