ستاره | سرویس مذهبی – آیات سجده دار کدامند و سجدهی این آیات چگونه انجام میشود؟ تعدادی از آیات قرآن کریم با عنوان “آیات سجده” نامیده میشوند. مسلمانان زمانی که این آیات را میشنوند باید بلافاصله به درگاه خداوند متعال سجده کنند. سجدهی این آیات، مقداری با سجده نمازهای یومیه متفاوت است. بهتر است بگوییم این سجده ساده تر از سجدههای دیگر است، چراکه نیازی به وضو، طهارت، قبلهی صحیح و ذکر مخصوص ندارد یعنی بدون این موارد هم شما میتوانید سجده را بجاآورید. از طرف دیگر، بانوانی که در عادت ماهانه هستند یا افرادی که جنب هستند نیز میتوانند این مسجده را بجاآورند. در این مقاله قصد بررسی آیات سجده و مسائل مربوط به آن را داریم.
آیات سجده
به آیاتی که پس از شنیدن آنها نیاز است که سریعا سجده کنیم،“آیات سجده” میگویند.
آیات سجده به دو دسته تقسیم میشوند:
- آیاتی که پس از شنیدن، واجب است سجده کنیم (در اصطلاح فقهی، واجبالسجده نامیده میشوند)
- آیاتی که پس از شنیدن، مستحب است سجده کنیم
دربارهی آیات واجبالسجده، به این مسئله توجه داشتهباشید که فرقی نمیکند این آیات را بخوانید یا از شخص دیگری خودآگاه یا ناخودآگاه بشنوید، در هرصورت سجده بر شما واجب است. البته مسائلی هم دربارهی شنیدن این آیات از رادیو و تلوزیون وجود دارد که در قسمت دیگر به آنها اشاره میکنیم.
آیات واجبالسجده
سوره های سجده دار واجب، سورههای نجم، علق، سجده و فصل هستند. آیات واجبالسجده مربوط به این سورهها عبارتند از:
۱. آیهی ۶۲ از سورهی نجم.
- متن: { فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا }
- ترجمه: پس خدا را سجده کنید و بپرستید.
۲. آیهی ۱۹ از سورهی علق
- متن: { کَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ }
- ترجمه: زنهار! فرمانش مَبَر، و سجده کن، و خود را [به خدا] نزدیک گردان.
۳. آیهی ۱۵ از سورهی سجده.
- متن: {إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ}
- ترجمه: تنها کسانى به آیات ما مىگروند که، چون آن [آیات]را به ایشان یادآورى کنند، سجدهکنان به روى درمىافتند، و به ستایش پروردگارشان تسبیح مىگویند و آنان بزرگى نمىفروشند.
۴. آیهی ۳۷ از سورهی فصلت.
- متن: { وَمِنْ آیَاتِهِ اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ ۚ. لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ }
- ترجمه: و از نشانههاى [حضور]او شب و روز و خورشید و ماه است؛ نه براى خورشید سجده کنید و نه براى ماه، و اگر تنها او را مىپرستید آن خدایى را سجده کنید که آنها را خلق کرده است.
(ترجمه آیات از محمدمهدی فولادوند)
شایان ذکر است که آیاتِ واجبالسجده جزو معنویترین آیات قرآن شریف و نشاندهندهی ارتباط بسیار عمیق خداوند مهربان با انسان هستند.
آیاتی که سجدهی مستحب دارند
سوره های سجده دار مستحب و آیات مربوط به آنها عبارتند از:
۲. آیهی ۱۵ از سورهی رعد
۳. آیهی ۴۹ و ۵۰ از سورهی نحل
۴. آیات ۱۰۷ تا ۱۰۹ از سورهی بنیاسرائیل
۵. آیهی ۵۸ از سورهی مریم
۶. آیهی ۱۸ و ۷۷ از سورهی حج
۷. آیهی ۶۰ از سورهی فرقان
۸. آیهی ۲۵ و ۲۶ از سورهی نمل
۹. آیهی ۲۴ از سورهی ص.
۱۰. آیهی ۲۱ از سورهی انشقاق
وجوب سجده چگونه مشخص میشود؟
در بخش قبلی به این مسئله اشاره کردیم که تفاوتی ندارد شما آیه را میخوانید یا شخصی آن را بر شما میخواند، در هرصورت سجده بر شما واجب است. بهتر است این مطلب را هم بیان کنیم که از طرف دیگر قضیه، تصورکردن آیههای سجدهدار در ذهن، یا شنیدن قسمتی از آنها در میان صحبتهای شخص دیگری، یا شنیدن آنها از رادیو درحالی که برنامهی پخش قرآن نباشد، یا نوشتن آنها بر کاغذ، سجده را واجب نمیکند. (دربارهی مسئلهی رادیو منظور این است که اگر برنامهای که از رادیو پخش میشود تلاوت قرآن باشد شنیدن آیات سجده، آن را واجب میکند ولی اگر برنامهی سخنرانی باشد و شخصی به قسمتی از آیه یا تمام آیه اشاره کند، سجده واجب نمیشود)
احکام شرعی سجده پس از آیات
سجدهای که پس از تلاوت آیات بر مسلمانان واجب یا مستحب میشود، احکام شرعی چندان پیچیدهای ندارد.
در این قسمت به بررسی موردی احکام این سجده میپردازیم:
۱. وضو
بر سجدهگزار واجب نیست که برای ادای این سجده وضو داشتهباشد.
۲. طهارت
طهارت نیز بر سجدهگزار واجب نیست، البته همه میدانیم که بهتر است سجدهگزار با طهارت سجده را انجام دهد.
۳. ذکر سجده
ذکر واجبی برای این سجده وجود ندارد، اما علما از جهت استحباب ذکری بیان کردهاند:
{لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ حَقّا حَقّا لَا إِلٰهَ الّا اللّٰهُ ایماناً وَ تَصْدِیقاً لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ عُبُودِیةً وَ رِقًّا سَجَدْتُ لَک یٰا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا لَا مُسْتَنْکفاً وَ لَا مُسْتَکبِراً بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ}
۴. قبله
نیاز نیست که سجدهگزار حتما رو به قبله سجده کند.
۵. مواضع هفتگانه
در سجدههای نمازهای روزانه، مسئلهای هست با عنوان ” اتصال مواضع هفتگانه”. موضعهایی نظیر پیشانی و سر دو زانو در نمازهای روزانه باید به زمین متصل شوند تا سجده درست انجام بشود، اما در سجدهی پس از آیات نیازی نیست که همهی این مواضع به درستی با زمین اتصال پیدا کنند.
۶. سجده و عذر شرعی
بانوان حائض (بانوانی که در دورهی ماهانه بسر میبرند) و افراد جنب، میتوانند سجدهی پس از آیات را انجام دهند و عذر شرعی آنها، موجب باطلشدن این سجده نمیشود.
۷. مُهر
مسئلهی مهر با دیگر مسائل اندکی متفاوت است از این جهت که برای انجام سجدهی پس از آیات، باید از مهر یا چیزی شبیه به مهر نظیر سنگ، استفاده کنید و در اینمورد نمیتوانید از خوراکیها یا پوشاک استفاده کنید. پس فراموش نکنید که در سجدهی پس از آیات، رعایت سایر مسائل سجده لازم نیست، ولی حتما باید از مهر استفاده شود.
نکته
در کل به این جمعبندی میرسیم که پس از شنیدن آیات سجده دار، طوری سجده کنید که عموم مردم متوجه سجدهکردن شما بشوند یعنی اگر شخصی در کنار شما بود با دیدن شما متوجه شود که فلان شخص سجده کرد؛ و همین مسئله، یعنی انجامدادن کلیت سجده از جهت ظاهری برای سجدهگزار کافی است.
نظر شما در این خصوص چیست؟ نظرات ارزشمند خود را با ما و دیگر مخاطبان سایت ستاره از طریق قسمت “ارسال نظر” به اشتراک بگذارید.
عباس کریمی
سلام. خیلی ممنون.چقدر خوشحال شدم که با سایت شما آشنا شدم۰خدا خیرتان دهد۰
زهرا
سلام این چیه شما نوشتید همه میگن در زمان عذر ،چه حیض چه جنابت نباید به آیه نگاه کرد اونوقت شما نوشتید سجده برای هر کسی واجبه حتی اگه عذر داشته باشه!!!!!!!!!!!!!؟؟؟؟؟
نوید اسحاقیان
کاربر گرامی اگر به رساله مرجع تقلید خود رجوع کنید متوجه این مسئله خواهید شد. (آیت الله سیستانی: خواندن آیات سجده دارد برای افراد حائض و جنب جایز نیست ولی شنیدن ایات اشکال ندارد و پس از شنیدن سجده کنند و وظیفه دیگری ندارند)
اصغر
عالی بود ممنون خدا خیرتون بده