چگونه علائم زایمان را تشخیص دهیم؟

ستاره | سرویس مادر و کودک – با پیشرفت روز افزون علم پزشکی هنوز مشخص نیست که چه عاملی موجب شروع درد زایمان می‌شود. ممکن است تعدادی از محرک‌ها توسط مادر، جنین یا جفت ایجاد شود، یا سطح مواد استروییدی در بدن مادر افزایش یابد. چون عامل شروع درد زایمان مشخص نیست، امکان تعیین زمان دقیق زایمان نیز وجود ندارد.
مادران، حتی در زایمان‌های سوم یا چهارم نیز قادر به تشخیص علائم زایمان نیستند. ممکن است در ماه آخر بارداری، به خیال آنکه درد زایمان شروع شده است، بار‌ها با پزشک تماس بگیرند یا به بیمارستان بروند، اما در واقع هنوز زمان موعود فرا نرسیده است.

نحوه تشخیص درد زایمان

تغییرات بدن قبل از شروع درد زایمان

• ترشح خون: با ایجاد تغییراتی در دهانه رحم، ممکن است مقداری ترشح مخاطی همراه با خون از رحم خارج شود. این خون از مویرگ‌هایی که در  دهانه رحم پاره شده اند، خارج شده است.
• اسهال: چند روز قبل از شروع درد زایمان، هورمون “پروستاگلاندین” در بدن آزاد می‌شود که به انقباض رحم کمک می‌کند. ترشح این هورمون، موجب اسهال می‌شود.
• قرار گرفتن سر در دهانه رحم و انگاژمان: در خانم‌هایی که اولین زایمان خود را تجربه می‌کنند، اغلب جنین، چند هفته قبل از زایمان، در داخل لگن خاصره پایین می‌آید. پایین آمدن جنین موجب می‌شود، فشار بر روی رحم زیاد و درد‌های شدیدی احساس شود. از سوی دیگر، با پایین آمدن رحم، فضای شکم خالی شده و تنفس راحت‌تر می‌شود.
• افزایش انقباضات برکستون-هیگس: معمولا در چند هفته آخر بارداری، انقباضات برکستون-هیگس با شدت و تناوب بیشتری اتفاق می‌افتد، که به نوعی ناراحت کننده است.
• ترشح توده مخاطی: ممکن است ترشح مخاطی غلیظی از شما خارج شود، به این ترشح، توده مسدود کننده مخاطی گویند که در طول بارداری دهانه رحم را می‌بندد و از رحم در مقابل عفونت‌ها محافظت می‌کند. با شل شدن (افاسه) دهانه رحم برای آمادگی زایمان، این توده کاملا از بین می‌رود.

تشخیص درد زایمان کاذب از درد زایمان واقعی

اگر انقباضات شما، شرایط زیر را دارد، درد زایمان کاذب است.

• انقباضات نامنظم است و به تناوب افزایش پیدا نمی‌کند.
• هنگام تغییر وضعیت، راه رفتن یا استراحت کردن از بین برود.
• ناراحت کننده نباشد.
• فقط زیر شکم را درگیر کند.
• شدید نباشد.

اگر انقباضات شما شرایط زیر را دارد، به احتمال زیاد درد و علائم زایمان واقعی است.

• درد به تناوب شدیدتر و غیرقابل تحمل شود.
• زمان درد کشیدن حدود ۴۰ تا ۶۰ ثانیه، ادامه داشته باشد.
• با تغییر وضعیت، راه رفتن با خوابیدن، از بین نرود.
• با چکیدن مایع همراه باشد (به دلیل پارگی پرده‌های جنینی)
• حرف زدن عادی را مختل کند.
• در امتداد شکم، به سمت بالا کشیده شود یا از کمر به سمت جلوی بدن پخش شود.

علائم زایمان

در صورت مشاهده هریک از نشانه‌های زیر، سریعا به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید. 

• اگر فاصله انقباضات نزدیک‌تر و غیرقابل تحمل بود.
• کیسه آب پاره شد. ممکن است مقدار کمی مایع آبکی چکه کند یا به صورت فوران مقدار زیادی مایع باشد. در صورتی که مایع سبز، قهوه‌ای یا قرمز رنگ بود، حتما به پزشک اطلاع دهید.
• مکونیوم (اولین مدفوع نوزاد) معمولا بعد از تولد نوزاد خارج می‌شود، اما ۲ تا ۲۰ درصد از نوزادان هنگام درد زایمان، مکونیوم دفع می‌کنند (خصوصا وقتی از تاریخ زایمان تعیین شده گذشته باشد). دفع شدن مکونیوم، الزاما دلیل برای نامساعد بودن اوضاع نیست، ولی گاهی می‌تواند به استرس جنینی مربوط باشد.
• خونریزی شدید، به رنگ قرمز روشن (بیش از خونریزی شدید دوران قاعدگی) یا دفع کردن لخته خون.
• عدم تحرک کافی جنین (به گونه‌ای که مادر احساس نگرانی کند).
• درد شدید شکم به صورت مداوم، در بین انقباضات.
• حس کردن اینکه قسمتی از جنین یا بند ناف در حال خروج از بدن است.

علائم زایمان در معاینه داخلی

هنگامی که پزشک، در حال معاینه برای تشخیص زمان زایمان شماست، موارد زیر را بررسی می‌کند.

• باز شدن دهانه رحم: دهانه رحم در طول بارداری بسته است. اما در چند هفته آخر، مخصوصا در زایمان‌های دوم به بعد شروع به باز شدن می‌کند. پس از آنکه درد زایمان آغاز می‌شود، باز شدن دهانه رحم، سرعت بیشتری می‌گیرد. در انتهای مرحله اول زایمان، ۱۰ سانتی متر باز می‌شود. هنگامی که دهانه رحم حدود ۴ سانتی متر باز شود یا صد در صد افاسه شود، گفته می‌شود که دچار درد زایمان شده‌اید.
• افاسمان: به معنی شل، کوتاه یا نازک شدن دهانه رحم است. در طول درد زایمان، دهانه رحم شما از ضخیم و سفت بودن تا صد در صد شل و کوتاه شدن، تغییر می‌کند.
• موقعیت: هنگامی که دچار درد زایمان شده‌اید، پزشکتان از عبارت موقعیت، برای توصیف میزان پایین آمدن سر نوزاد (یا دیگر عضو نمایان او)، در مجرای زایمان، در رابطه با خار‌های ورکی (منطقه‌ای استخوانی در لگن خاصره) استفاده می‌کند.
• وضعیت: هنگامی که درد زایمان آغاز می‌شود، نوزاد اساسا صورت خود را به سمت راست یا چپ می‌چرخاند. هنگامی که درد زایمان پیشرفت می‌کند، نوزاد می‌چرخد تا سرش در وضعیتی قرار گیرد که صورتش رو به پایین باشد؛ بنابراین نوزاد در وضعیتی به دنیا می‌آید که به زمین نگاه می‌کند. گاهی نوزاد در جهت مخالف می‌چرخد و مانند نیمرو به دنیا می‌آید، یعنی نگاه او رو به سقف است.

پس از بررسی علائم زایمان، اگر دچار درد زایمان باشید، در بیمارستان در بخش زایمان پذیرش شده و برای تولد نوزادتان آماده می‌شوید.

هفته سی و نهم بارداری، شروع دردهای زایمان است و بهتر است در این هفته اطلاعات بیشتری داشته باشید.

برگرفته از: بارداری به زبان آدمیزاد/دکتر جوان استون-دکتر کیت ادلمن-مری دوئن والد