علت زور زدن نوزاد راه های پیشگیری و درمان آن

ستاره | سرویس مادر و کودک – یکی از مواردی که والدین را نگران می‌کند، زور زدن نوزاد است. زور زدن مشکلی است که نوزادان و کودکان در  هر سنی با آن  مواجه می‌شوند و دلایل مختلفی دارد. اغلب زور زدن را مربوط به مشکلات گوارشی می‌دانند. این تصور تا اندازه‌ای درست است، اما تنها دفع و گوارش منجر به زور زدن نوزاد نمی‌شوند. در این مقاله با دلایل مختلف زور زدن نوزاد در حالت‌های مختلف و راه‌حل‌های درمانی آن آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.

رایج‌ترین دلیل زور زدن نوزاد

زور زدن نوزاد دلایل زیادی دارد که عدم توانایی در دفع مدفوع یا گازهای شکمی، مهم‌ترین آن می‌باشد. روده تمام آدم‌ها مملو از گاز است و این گاز باید از راه بادگلو یا مقعد، دفع شود. نوزاد اغلب برای دفع این گازها از طریق مقعد، زور می‌زند. چنانچه موفق به دفع این گازها نشود، دچار دردهای شکمی خواهد شد. دردهای شکمی که بر اثر انباشت گازها در روده به وجود می‌آیند، دردهای کولیکی یا قلنجی (کولیک نوزاد) نام دارند. در روزهای اولیه پس از تولد، روده و معده نوزاد هنوز رشد کافی نداشته و آن‌چنان تقویت نشده‌اند. بنابراین گازهای ورودی به آن‌ها به‌درستی دفع نمی‌شوند. این امر منجر به انباشت گازها و زور زدن نوزاد می‌گردد. اما چه عاملی باعث ورود گاز به معده و روده نوزاد می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش با ادامه متن همراه باشید.

علت انباشت گاز در روده و معده نوزادان چیست؟

مادران جوان اغلب علت هر بی‌تابی کودک را گرسنگی می‌دانند و تصور می‌کنند که با شیر دادن، نوزاد آرام خواهد گرفت. نوزادان هنوز  مک زدن را به‌درستی یاد  نگرفته‌اند و به دلیل همین ضعف در مک زدن، همراه با شیر، مقدار زیادی هوا نیز وارد معده و روده آن‌ها می‌شود. از آنجایی‌که روده و معده نوزادان هنوز رشد خوبی نکرده و میکروب‌های مفید هم در معده موجود نیستند، این هوا در روده و معده نوزادان انباشت شده و آن‌ها را مجبور به زور زدن می‌کند. در صورتی که نتوانند با زور زدن این گازهای اضافی را خارج کنند، درد شکم بسیار بی‌تابشان خواهد کرد.

نوزادان تازه متولدشده که هنوز در ماه اول زندگی خود به سر می‌برند، باید روزی ۸ الی ۱۲ نوبت شیر بخورند. پس از یک‌ماهگی این مقدار باید به ۶ تا ۸ بار کاهش یابد. شیردهی بیش از این مقدار می‌تواند نوز دان را دچار درد شکمی ناشی از انباشت گازها کند. توجه داشته باشید  که بین زمان دو شیردهی حداقل ۲ و حداکثر ۴ ساعت فاصله باشد.

اگر متوجه زور زدن نوزاد شدید، اولین چیزی را که باید بررسی کنید مقدار شیری است که می‌خورد. شیردهی مکرر را می‌توان اصلی‌ترین عامل زور زدن نوزاد و بروز دل‌درد در او دانست. البته تنها شیر دادن مکرر باعث زور زدن نوزاد نمی‌شود، بلکه برعکس این موضوع نیز صادق است. اگر نوزاد مدت زمان زیادی گرسنه بماند، هوا وارد روده‌هایش خواهد شد. پس حتما با شیوه‌های صحیح شیردهی به نوزاد از جمله تعداد دفعات شیردهی به نوزاد بر اساس سن او، شیردهی به نوزاد در شب، خوابیده شیر دادن به نوزاد، شیردهی با فنجان و لیوان، شیردهی در تابستان و… آشنا شوید تا بتوانید از زور زدن نوزاد و درد شکم فرزند نورسیده خود، جلوگیری کنید.

علت زور زدن نوزاد پس از شیر خوردن

حتی اگر نحوه شیردهی به نوزاد در روزهای اولیه کاملاً درست باشد، از آنجایی‌که معده و روده نوزاد هنوز کوچک است و به‌درستی نیز نمی‌تواند سینه مادر را مک بزند، احتمال ورود گاز به روده‌ها زیاد خواهد بود. بنابراین پس از شیردهی باید با ماساژ دادن پشت نوزاد و خم کردن پاهایش، به او کمک کنید تا گاز اضافی را از طریق بادگلو یا به اصطلاح آروق و یا از طریق باد مقعد خارج کند. در این خصوص مطالعه مقاله نحوه آروغ گرفتن نوزاد را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

زور زدن نوزاد برای دفع مدفوع

نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می­‌کنند، معمولاً برای دفع مدفوع مشکلی ندارند. اما ممکن است در هنگام دفع، زور بزنند و پس‌ از آن مدفوع نرمی را دفع کنند. این مسئله چندان نگران‌کننده نیست و پس از مدتی رفع می‌­شود. اما در صورتی که نوزاد هنگام دفع زور می‌­زند و مدفوعش سفت است، حتماً این موضوع را با پزشک متخصص اطفال درمیان بگذارید. چنانچه مادر تغذیه مناسبی نداشته باشد، امکان دارد نوزاد شیرخواره‌­اش دچار یبوست شود و هنگام مدفوع زور بزند. درد و سفتی شکم هنگام دفع مدفوع و گریه و بی­تابی نوزاد در این زمان، از دیگر نشانه‌­های یبوست است. برای درمان یبوست نوزادتان نزد یک پزشک متخصص اطفال بروید.

درمان یبوست نوزاد

زمانی که زور زدن نوزاد را هنگام دفع مدفوع مشاهده کردید و متوجه شدید که مدفوع را به سختی دفع می‌کند، باید موضوع را با پزشک در میان بگذارید. پزشک ضمن تجویز دارو برای نوزاد یا مادر، احتمالا اصلاحات تغذیه‌ای را نیز پیشنهاد خواهد کرد. در کنار درمان‌های پزشکی، موارد زیر هم می‌توانند برای درمان یبوست نوزاد مفید باشند:

• حرکت دادن پاهای نوزاد (این کار باعث تحریک روده می‌شود.)
• نوشاندن آب به نوزاد (در این مورد برای نوزادان زیر سه ماه با پزشک مشورت کنید.)
• استحمام (حمام آب گرم می‌تواند عضلات شکم را شل کرده و عمل دفع را آسان‌تر کند.)

زور زدن نوزاد در خواب

زور زدن در برخی نوزادان حتی هنگام خواب هم مشاهده می‌شود. این نوع زور زدن به دلایل مختلفی پدید می‌آید. احتباس گاز در روده نوزاد که به دلیل شیردهی نادرست بروز می‌کند، یکی از دلایل زور زدن نوزاد در هنگام خواب‌وبیداری است. گاهی نیز زور زدن نوزاد در هنگام خواب، دلایل عصبی دارد. شاید بپرسید مگر نوزاد هم دچار استرس و نگرانی می‌شود که علائم عصبی از خود نشان می‌دهد؟

منظور از دلایل عصبی موقعیت‌هایی است که نوزاد طی روز در آن‌ها قرار می‌گیرد. نوزادان هنوز به‌طور کامل با دنیای شلوغ ما خو نگرفته‌اند و هر چیزی سیستم عصبیشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جابه‌جا کردن نوزاد، حرف زدن با او، صداهایی که می‌شنود، تحرکات و رنگ‌های بی‌شماری که می‌بیند و… همه موجب می‌شوند که نوزاد نتواند خواب راحتی داشته باشد.

توجه کنید که نوزادان بسیار بیشتر از بزرگ‌سالان به خواب نیاز دارند و این عوامل بیرونی اجازه خوابیدن راحت را به آن‌ها نمی‌دهند. در نتیجه نوزاد بی‌تابی می‌کند و مادر برای آرام کردنش به او شیر می‌دهد یا اطرافیان با او بازی می‌کنند. این موارد سبب بلعیدن بیشتر هوا توسط نوزاد می‌شود و نوزاد در خواب‌وبیداری زور میزند. مشاهدات نشان می‌دهند نوزادانی که در محیط آرامی به سر می‌برند، کمتر در خواب زور می‌زنند و کمتر از سایر نوزدان هم بی‌تابی می‌کنند.

بنا به گفته‌های بالا، فراهم کردن یک محیط آرام برای نوزاد می‌تواند تحریکات عصبی او را کمتر کند. این کم شدن تحریکات عصبی موجب بلعیدن کمتر هوا و در نتیجه زور زدن کمتر نوزاد هنگام خواب یا بیداری می‌شود. اگر خانه شما محیط نسبتا آرامی است ولی نوزادتان هنوز هم هنگام خواب زور میزند، حتما او را نزد یک پزشک متخصص اطفال ببرید.

جمع‌بندی

زور زدن نوزاد اغلب امری عادی است که در ماه‌های اولیه زندگی‌شان رخ می‌دهد. اما زمانی که با بی‌تابی و ناآرامی همراه می‌شود یا هنگام خواب بروز می‌کند، می‌تواند نگران کننده باشد. بهتر است در صورت مشاهده زور زدن نوزاد به صورت مکرر و همراه با گریه‌ها و بی‌تابی‌ها شدید، نزد یک پزشک متخصص اطفال بروید و موضوع را با او در میان بگذارید. همچنین راهکارهایی که گفته شد را به کار ببندید تا شرایط دفع برای نوزاد راحت‌تر شود.