آزواسپرمی یا بی نطفگی چیست و چگونه درمان می شود؟

ناباروری در مردان اگر چه کمتر از زنان است، اما مسئله ای غیرقابل انکار به شمار می رود. در گذشته و به علت عدم پیشرفت تکنولوژی برای انجام آزمایش های مختلف، ناباروری در درجه اول از سمت زنان شناخته می شد و به همین علت آن را نازائی می نامیدند؛ این در حالی است که عدم توانایی زوجین در به دست اوردن فرزند می تواند به علت ناباروری مردانه یا زنانه باشد.

دلایل مختلفی برای ناباروری مردان وجود دارد. یکی از این دلایل آزواسپرمی نام دارد. در این مطلب قصد داریم به معرفی این مشکل و راه هایی برای درمان آن بپردازیم.

آزواسپرمی چیست؟

 آزواسپرمی (Azoospermia) یکی از بیماری های مردانه ای است که منجر به ناباروری مرد می شود. این بیماری به معنای صفر بودن میزان اسپرم موجود در منی مرد است. در واقع فرد مبتلا به آزواسپرمی فاقد هرگونه اسپرم درون مایع منی خود بوده و به همین علت قدرت باروری ندارد.

از نظر ظاهری هیچ تغییری در مایع منی ایجاد نمی شود. نه از نظر رنگ ، نه از نظر بو و نه از دیگر موارد! به این علت که اسپرم ها تنها ۱ درصد از حجم منی را تشکیل می دهند، عدم حضورشان در منی نمی تواند مشخص شود.

میل جنسی مردان مبتلا به آزواسپرمی هیچ تفاوتی با افرادی که این مشکل را ندارند نداشته و عملکرد جنسی نیز متعادل است. تفاوت تنها در باروری این افراد است که به هیچ وجه قدرت بارور شدن را ندارند. عموما اطلاع از این مشکل در مردان می تواند روحیات وی را به ویژه اگر به فرزند آوری علاقه مند باشد، تحت تاثیر قرار دهد.

تشخیص آزواسپرمی

 همانطور که گفته شد آزواسپرمی علائم مشخصی ندارد. تشخیص این بیماری تنها از طریق آزمایش میکروسکوپیک امکان پذیر است. در این آزمایش مایع منی در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفته تا میزان اسپرم آن بررسی شود. عموما آزمایش مذکور در دو آزمایش که فاصله ای یک هفته ای دارند انجام می پذیرد.

در برخی موارد اگر منی به صورت سانتریفیوژ شده آزمایش شود، مقداری اسپرم درون آن یافت می شود که همین می تواند روند درمان فرد را متفاوت کند. بهتر است آزمایش منی به صورت کاملا استاندارد انجام شود تا مشکلی از بابت تشخیص وجود نداشته باشد.

انواع آزواسپرمی

آزواسپرمی به دو دلیل عمده ایجاد می شوند که آن ها را آزواسپرمی انسدادی و آزواسپرمی غیر انسدادی می نامند.

• در آزواسپرمی انسدادی، این مشکل به علت انسداد در مسیر انتقال اسپرم ایجاد شده است. این انسداد باعث شده تا اسپرم ها در مایع منی جای نگیرند و آزواسپرمی را تشکیل دهند.
• در آزواسپرمی غیر انسدادی،به طور کلی بیضه ها قادر به تولید اسپرم نیستند و عدم وجود اسپرم درون مایع منی به این علت است.

پزشکان با توجه به اندازه بیضه ها و همچنین میزان هورمون FSH خون ، می توانند تشخیص احتمال بروز آزواسپرمی را داده و روند درمان را هرچه سریعتر پیگیری کنند. اندازه کوچک بیضه ها و همچنین بالا بودن میزان هورمون FSH در خون، احتمال وجود آزواسپرمی غیرانسدادی را بالا برده و این به معنای عدم توانایی مرد برای باروری است.

درمان آزواسپرمی انسدادی

روش های مختلفی برای درمان آزواسپرمی انسدادی وجود دارد. این درمان ها بستگی به وضعیت بیمار انتخاب می شوند. در ادامه به برخی از مهمترین این روش ها اشاره می کنیم

• بازکردن مجرای انزالی

 یکی از قسمت هایی که اسپرم برای ملحق شدن به مایع منی از آن عبور می کند، مجرای انزالی است. در بسیاری از بیماران این قسمت دچار مشکل شده است که به راحتی قابل درمان است. برای درمان این مشکل از طریق مجاری ادراری مجرای انزالی را بازگشایی می کنند.

• پیوند لوله منی بر (واز)

 از قسمت های مهمی که اسپرم برای رسیدن به مایع منی طی می کند، لوله منی بر است. در علم به این قسمت Vasoepididymostomy می گویند. یکی از سخت ترین موارد درمان آزواسپرمی انسدادی زمانی است که مشکل در این بخش ایجاد شده باشد.

درمان این مشکل با یک عمل جراحی سخت که درصد موفقیت نیز بسیار پایین است انجام می شود. این عمل در شرایط عادی ۳ ساعت به طول می انجامد و تمامی مراحل عمل به کمک میکروسکوپ انجام می شود.

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی

همانطور که گفتیم در آزواسپرمی غیر انسدادی بیضه ها قادر به تولید اسپرم نیستند و به همین علت است که مرد توانایی بچه دار شدن ندارد و با اصطلاح نابارور است. تا چند سال گذشته هیچ راهکاری برای درمان این نوع بیماری وجود نداشت اما با پیشرفت هایی که در علوم مختلف ایجاد شده که می تواند امیدهایی را برای درمان بیماری ایجاد کند.

در مواردی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد ممکن است مردان با بیماری آزواسپرمی غیر انسدادی موفق به درمان بیماری خود شوند:

• اگر اندازه بیضه ها طبیعی و میزان هورمون FSH بالا نباشد، امکان دارد با استفاده از دارو توانایی تولید اسپرم در فرد ایجاد شود
• اگر عدم توانایی تولید اسپرم به علت عدم جراحی به موقع بیضه ای باشد که نزول کرده بوده، ممکن است با استفاده از برخی داروها این قسمت را وادار به تولید اسپرم نمود. در این حالا آزواسپرمی تا حدودی برطرف خواهد شد.
• اگر در نمونه برداری هایی که از منی می شود مقدار کمی اسپرم مشاهده شود، امیدی برای باروری وجود دارد. از این اسپرم می توان برا یلقاح در آزمایشگاه استفاده کرد.