نویسنده: سمیه قندهاری
بروزرسانی: ۱۱ آذر ۱۴۰۰
ستاره | سرویس روانشناسی – با تولد نوزاد دوم یکی از معضلاتی که خانواده با آن روبرو می‌شود حسادت فرزند اول به نوزداد تازه متولد شده است. کودکی که تا امروز کانون توجه خانواده بوده است اکنون جایگاه خود را از دست داده و دیگر توجه قبل را از طرف والدین و سایر کسانی که دوستشان داشته دریافت نمی‌کند. این باعث شکل‌گیری حسادت به فرزند دوم می‌شود و حتی در برخی مواقع در صورت نشان دادن واکنش نامناسب والدین می‌تواند تبدیل به یک بحران شود.
حسادت کودک اول به فرزند دوم را چگونه کنترل کنیم؟
۱- کودک را برای تولد فرزند دوم آماده کنید
درباره حامله شدن خود از همان ابتدای بارداری با کودک اولتان سخن بگویید. این باعث می‌شود که کودک احساس کند فرد مهم و خاصی است که این راز را قبل از همه فهمیده است.
اگر کودک اولتان باید از شیر گرفته شود یا در سنی است که دیگر نمی‌خواهید او را پوشک کنید، یا می‌خواهید در اتاق خودش بخوابد، این کارها را نزدیک به زمان تولد نوزاد جدید انجام ندهید، زیرا کودک فکر می‌کند که این تغییر رفتاری که شما از او انتظار دارید فقط به خاطر نوزاد جدید است نه به خاطر بزرگ شدن خودش.
به کودک اجازه دهید که در خرید لباس‌ها و لوازم مورد احتیاج نوزاد نظر بدهد. نظر او را در مورد اسم نوزاد بپرسید. ساعاتی را برای قصه گفتن و زنگ تفریحی برای خوردن خوراکی با او معین کنید و این روش را حتی وقتی نوزاد به دنیا آمد، ادامه دهید، سپس این کارها را برای هر دوی آنها تک تک و با هم انجام دهید تا مانع حسادت به فرزند دوم شوید.
۲- به کودک مسوولیت دهید
کودک را در فعالیت‌های مربوط به نوزاد شرکت دهید تا کودک احساس طرد شدن نکند. رفتارهای مناسب کودک را تشویق کنید. در مورد نوزاد با کودک صحبت کنید و به او چگونه بغل کردن نوزاد را آموزش دهید. بیشتر اسم نوزاد را بیان کنید تا کودک او را به عنوان یک فرد و نه یک شی یا اسباب‌بازی بپذیرد. به او تاکید کنید که تو بزرگتری و کارهای بیشتری را می‌توانی انجام دهی که نوزاد نمی‌تواند انجام دهد تا احساس ارزشمندی کند.
۳- به اندازه کافی به او توجه کنید
اوقاتی را به او اختصاص دهید که بدون حضور شخص دیگری، فقط به فرزند بزرگتر خود توجه کنید. پدر خانواده هنگامی که وارد خانه می‌شود ابتدا به سوی فرزند بزرگتر رفته و پس از کمی بازی و صحبت با او نزد نوزاد برود. بی‌توجهی پدر اثر زیادی در ایجاد حسادت به فرزند دوم دارد.
در جمع آشنایان و مهمانی‌ها او را نادیده نگیرید و سعی کنید طوری نباشد که همه در اطراف نوزاد جمع شوند و از او تعریف کنند بلکه به فرزند بزرگتر خود هم توجه کنید. مخصوصا در جمع از او شکایت نکنید. زمانی که خانواده و بستگان شما نوزاد جدید را ملاقات می‌کنند به آنها توجه کردن به کودکتان را نیز گوشزد کنید چرا که نادیده گرفته شدن کودک اول توسط آنان موجب تشدید حسادت به فرزند دوم می‌شود.
کودک را از خود دور نکنید. والدینی که برای سهولت کار خود٬ فرزند بزرگتر خود را برای مدت طولانی پیش پدربزرگ و مادربزرگ و یا پیش هر آشنای دیگری می‌فرستند تاثیر مخربی بر روی رفتار کودک می گذارند. البته خیلی خوب است که والدین از کمک نزدیکان هم بهره بگیرند اما تمام کودکان حق دارند نزد والدین خود زندگی کنند و نباید او را از حقش دور کنید.
۳- در رفتارهایتان با ثبات باشید
عقیده خود را نسبت به داشتن انضباط در کودک مشخص کنید و قبل از آنکه نوزاد جدید به دنیا آید اجرای قوانین و مقررات را در خانه شروع کنید. زمانیکه رفتار کودکتان مطلوب است او را تشویق کرده و به او توجه کنید. هنگام مشاهده رفتار نامناسب سریع عکسالعمل نشان دهید. با کودک خود بحث نکنید. بعضی از رفتارهای نامناسب کودک مانند کودکانه صحبت کردن را نادیده بگیرید ولی هرگز از تنبیه بدنی استفاده نکنید. تنبیه بدنی باعث تنفر از والدین و حتی در مواردی سعی در انتقام گرفتن می‌شود، مخصوصا وقتی فرزند اول قبل از تولد فرزند دوم اصلا تنبیه نمی‌شده این امر حسادت به فرزند دوم را تشدید می‌کند.
اگر کودک بزرگتر اشتباه جزیی کرد چشم پوشی کنید و اگر عمدا یا غیرعمد به نوزاد ضرر زد٬ مناسب و معقولانه رفتار کنید و خاطر داشته باشید که دعوا کردن او فقط باعث ازدیاد حسادت در کودکان می‌شود. مثلا فرض کنید کودک ۴ ساله شما به طور عمدی دستش به چشم نوزاد می‌خورد و او گریه می‌کند. شما می‌توانید در حال بغل کردن نوزاد با کودک ۴ ساله خود بگویید: حتما حواست پرت شده بود، حالا بیا کمک کن ببینم به چشم او آسیبی خورده یا نه. وقتی کودک ببنید که شما او را از خود نمی‌رانید و با منطق با او صحبت می‌کنید می‌فهمد که دلیلی برای حسادت به فرزند دوم وجود ندارد.
کودک شما باید بداند که چه رفتاری از نظر والدینش مطلوب و مورد انتظار است. پدر و مادر باید در تربیت کودک با یکدیگر هماهنگ باشند.
۴- احساس کودک را درک کنید
اگر او میگوید «نوازد جدید را دوست ندارم» به او نگویید این احساس بد است بلکه به او اجازه ابراز احساس خود را حتی منفی بدهید. با او مجادله نکنید و با نامطلوب بودن حضور یک نوزاد جدید در جمع خانوادگی در بعضی مواقع موافقت کنید و مواظب باشید به کودک احساس گناه و یا تقصیر از احساسات منفیاش را القا نکنید.
مواظب باشید تا نشانه‌های اضطراب در کودکان را به موقع تشخیص دهید. نشانه‌هایی مثل ناخن جویدن٬ مکیدن انگشت٬ شب‌ادراری، لکنت زبان، بی‌قراری و پرخاشگری٬ ترس٬ کابوس و …. اگر با ورود نوزاد شروع شد و یا شدت یافته‌اند نشان می‌دهد والدین نتوانسته‌اند کودک خود را با ورود نوزاد جدید سازگار کنند و پس باید رفتار خود را تعدیل کنند و در صورت لزوم با یک مشاور٬ صحبت کنند.
برای تشدید نشدن حسادت به فرزند دوم عدالت را بین کودکانتان اجرا کنید و همیشه حق را به بچه کوچکتر ندهید. این اینکه می‌گوییم: «تو بزرگتری از تو بعید است» و یا «تو کوچکتری باید تو کوتاه بیابی» این درست نیست بلکه باید واقعیت را فهمید و منصفانه رفتار کرد. بچه‌ها معنی کوتاه آمدن و بزرگتر یا کوچکتر بودن را نمی‌دانند اما می‌توانند معنی به عدالت رفتار کردن را بفهمند. با این روش نه کودک بزرگتر دچار حسادت و نه کودک کوچکتر لوس می‌شود.
- در صورت لزوم حتما از یک مشاور کمک بگیرید.
